Een kwart van de Nederlandse bevolking heeft een migratieachtergrond; in 2022 waren 960.000 55 jaar of ouder. De verwachting is dat in 2040 een derde van de Nederlandse inwoners een migratieachtergrond heeft. De aantallen van mensen die buiten Europa zijn geboren en op leeftijd zijn groeien met name. Binnen migrantengroepen is er ook een groeiende diversiteit; oudere migranten komen uit meer dan 250 regio’s met vele diverse achtergronden (taal, normen en waarden, geloof, sociaaleconomisch status etc.). In 2022 waren er maar liefst twintig herkomstgroepen met meer dan 10.000 oudere migranten, waaronder migranten uit Afghanistan, Duitsland, huidige Indonesië, Italië, Marokko, Polen, Suriname, Syrië, Turkije en Yugoslavia.
Aandacht voor sociaal welbevinden
Door deze ontwikkelingen komen ouderen met een migratieachtergrond steeds meer in het vizier van beleidsmakers en onderzoekers. Echter, uit ons literatuuronderzoek, waarover in december 2018 is gepubliceerd in het Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie, blijkt dat studies zich vooral richten op gezondheid, zoals zorggebruik en -kwaliteit. We vullen deze studies aan met een bredere sociaal-maatschappelijke benaderingswijze. Net als ouderen die in Nederland geboren zijn, krijgen oudere migranten vooral te maken met chronische ziekten waarmee ze langdurig leven. Kwaliteit van leven en welzijn worden belangrijker. Voor medewerkers in zorg en welzijn is dit een grote uitdaging: een andere taal, laaggeletterdheid (die overigens ook rond de 30% ligt onder ouderen die in Nederland geboren zijn) en andere verwachtingen ten opzichte van de beroepskracht. Centrale vragen die we daarin stellen zijn: hoe kunnen we het leven van ouderen met een migratieachtergrond zo prettig mogelijk maken? Welke wensen en verlangens hebben zij naast of met hun ziekte? Wat betekent een goede oude dag voor hen?
In gesprek met oudere migranten
Om deze vragen te kunnen beantwoorden hebben we eerst groepsgesprekken met ouderen met een migratieachtergrond gevoerd. Thema’s die besproken werden omvatten zienswijzen van ouderdom, de ervaring van ouder worden, sociale netwerken, familie, land van herkomst en leefomgeving. Drie hoofdconclusies uit dit onderzoek:
- Oudere migranten lijken het ouder worden in Nederland positiever te ervaren dan vaak wordt aangenomen.
- Er is een grote diversiteit tussen en binnen migrantengroepen.
- Er zijn drie gemeenschappelijke wensen voor de oude dag: gezond, onafhankelijk en betrokken zijn; en een aantal specifieke wensen per groep zoals reizen, rust en voorzieningen voor sociale activiteiten.
In het vervolg op dit literatuuronderzoek zijn verschillende projecten ontwikkeld die zich richten op het welbevinden en de sociale relaties van ouderen. Samen met 37 partners werken we samen in een groot onderzoeksproject Dillemas of Diversity (DiDi) waarin we de komende jaren onderzoeken hoe diversiteitsbeleid van invloed is op diversiteit in de praktijk in de publieke ruimte. Ook kijken we andersom, hoe kan de praktijk diversiteitsbeleid nauwer voeden, zodat er ruimte komt voor diversiteit?
Op 1 november 2022 organiseerden we samen met het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut de bijeenkomst ‘Mythen en realiteit: Verleden, heden en toekomst van onderzoek en praktijk rondom oudere migranten’ voor onderzoekers, professionals en vrijwilligers van betrokken zorg- en welzijnsorganisaties, oudere migranten en beleidsmedewerkers. Het doel van deze bijeenkomst was om kritisch in te gaan op wat leeft onder oudere migranten nu, hoe dit beeld anders is dan de jaren daarvoor, en wat in de nabije toekomst nodig is om voor een significante verbetering in het leven van oudere migranten te zorgen. De bijeenkomst was een eerste aanzet om verder in gesprek te gaan over de diversiteit onder ouderen met een migratieachtergrond en hoe we hier in de praktijk mee om kunnen gaan. Klik hier voor meer informatie over deze bijeenkomst.
Diverse publicaties
De resultaten en conclusies van dit onderzoek zijn beschreven in een aantal studies:
- ‘Stereotiepe benadering van migrantenouderen doet geen recht aan diversiteit in de praktijk’, juli 2021
- ‘The experience of aging and perceptions of “aging well” among older migrants in the Netherlands’, The Gerontologist, oktober 2019 (klik hier voor het persbericht)
- Onderzoeksverslag ‘Ouder worden in Nederland: ervaringen en een kijk op een goede oude dag onder ouderen met een migratieachtergrond‘, september 2019
Heeft u vragen, suggesties of wilt u op de hoogte worden gehouden van dit onderzoek, neem dan contact op met Nina Conkova.
- Vitaal
- Vitality Club
- Leefstijlprogramma de Kwekerij
- Collectieve preventie in de wijk
- Vitality Walk
- OP TIJD studie
- Ontpillen: gezond leven met minder pillen
- Boek 10 jaar cadeau – Nieuwe inzichten om langer gezond te leven
- Boek Het geheim van de schildpad
- Bewegen in het verpleeghuis
- Een bredere blik op de pensionering
- Gezond ouder worden in 6 stappen
- Betekenisvol
- Community Care Worker
- (G)Oud in de wijk
- It takes a village to grow old
- Kunst in de zorg
- Leefplezierplan voor de zorg
- Narratieven in de thuiszorg
- Ouderen voor ouderen
- Respijtzorg
- Samen werken aan liefdevolle zorg
- Seksualiteit en intimiteit op latere leeftijd
- Veerkracht van ouderen
- Verhalend leren en verbeteren
- Zorgesthetische werkplaats
- Verbonden
- PROMISE wil taboes over eenzaamheid onder oudere migranten doorbreken
- Beeldvorming ouder worden en ouderen
- Benaderen van ouderen en intergenerationele steun
- Cultuursensitieve zorg
- Digitale vaardigheden van senioren met een Marokkaanse achtergrond
- Domino-Effect vermindert eenzaamheid oudere migranten
- Eenzaamheid en verbinding
- Dilemmas of Doing Diversity
- FRIEND – Vrienden maken op latere leeftijd
- Generatie Mixer: Jong en oud verbonden in fantasie
- Intergenerationeel wonen
- Kwalitatief onderzoek ouderen en corona
- LHBTI+ ouderen
- Medewerkers in de ouderenzorg
- Oorlogservaringen
- Oost, West, Thuis Best!
- Ouder worden met een migratieachtergrond
- Podcastplatform De Luistermap
- Samen tegen Eenzaamheid met oudere migranten
- Sociale inclusie ouderen met een lagere SES
- Van werk naar pensioen
- Troostrijke verhalen
- Verbonden door dans
- Verborgen verbinding
- Verhalen met zorg
- Verhalen van oudere migranten
- Verhalenplatform Wij & corona
- Zomervisite