Brandend maagzuur

Deze toelichting hoort bij de rubriek 'Ontpillen met dr. David' in Zin magazine, mei 2016, met als onderwerp brandend maagzuur. Bekijk hier de andere onderwerpen die in Ontpillen aan bod kwamen.

Verantwoording en achtergrondinformatie
In Nederland heeft 1 op de 5 mensen wekelijks of vaker last van maagzuurklachten.¹ Meer dan 2 miljoen Nederlanders slikken tabletten die de aanmaak van maagzuur remmen.²

Wat is het probleem?
Maagzuur is een agressieve vloeistof die helpt bij de spijsvertering en het lichaam beschermt tegen binnenkomende bacteriën. De maag zelf is beschermd tegen het zuur door een dikke slijmlaag. Bij zuurbranden komt het maagzuur omhoog in de slokdarm, en die heeft geen beschermende slijmlaag. De reden dat het maagzuur omhoogkomt, heeft vaak te maken met overgewicht waardoor er minder plek is voor de maag. Een grote of vette maaltijd is dan al genoeg om het zuur omhoog te stuwen.
Bij een maagzweer is de maagwand beschadigd en een wond ontstaan. Vaak wordt dit veroorzaakt door een infectie met een bacterie, de Helicobacter pylori. Deze bacterie heeft zich gespecialiseerd in het overleven in de zure maag. Niet bij alle maagzweren is er sprake van een infectie. Ook stress, roken, en voedingsgewoonten kunnen een maagzweer veroorzaken.³

Wat merk je ervan?
Bij zuurbranden veroorzaakt het maagzuur een vervelend, brandend gevoel in de slokdarm en kan op de lange termijn ook ernstige schade aan de slokdarm geven en het risico op slokdarmkanker verhogen.
Bij een maagzweer geeft het zuur stekende pijnklachten in de maagstreek omdat het zuur de wond in de maag prikkelt. Een maagzweer kan ook vervelende complicaties tot gevolg hebben zoals een maagbloeding of een maagperforatie, waarbij er een gat in de maag ontstaat. Voortdurende irritatie kan op de lange termijn ook een hoger risico op maagkanker geven.

Wat doet de dokter?
De huisarts maakt bij iemand die voor het eerst met maagklachten komt geen onderscheid tussen zuurbranden en een maagzweer, omdat beiden in eerste instantie dezelfde behandeling krijgen. Als er geen alarmsymptomen zijn, zoals het opgeven van bloed, dan krijgen alle mensen met maagklachten pillen om het zuur te remmen.
De dokter kan 3 soorten pillen voorschrijven. De lichtste pillen zijn kalktabletten, die zijn ook zonder recept verkrijgbaar. Kalk neutraliseert het zuur. De twee andere pillen remmen de aanmaak van het zuur in de maag. De lichte variant zijn de pillen in de groep H2-receptorantagonisten, die remmen een deel van de maagzuuraanmaak. Volgens de richtlijn moeten huisartsen de lichtst mogelijke pillen voorschrijven, maar in de praktijk krijgt 95 procent de zwaarste pillen; de zogenoemde protonpompremmers. Die leggen de productie van maagzuur voor een groot deel stil en werken daarom het beste tegen klachten van zuurbranden en/of een maagzweer.⁴ Als de klachten voortduren, dan zal de huisarts uitsluiten of de Helicobacter pylori-bacterie in de maag voorkomt. Dat kan met een eenvoudige adem- of ontlastingstest. Als de klachten na de eerste proefbehandeling weggaan, probeert de huisarts de pillen af te bouwen. Meestal komen de klachten dan weer terug.
Maar maagzuur is er natuurlijk niet voor niets. Als maagzuur onderdrukt wordt, verlies je de barrièrefunctie tegen de bacteriën die je tijdens het eten binnenkrijgt. Mensen die langdurig maagtabletten slikken, hebben dan ook drie keer zoveel kans op darminfecties.^5,6 Ook kan de opname van verschillende voedingsmiddelen verstoord raken. Er zijn onderzoeken die aantonen dat mensen die een maagzuurremmer gebruiken minder calcium opnemen en meer botbreuken hebben, al is er discussie of dat het directe gevolg is van de tabletten en het maagzuur.^7-9
Mensen die maagtabletten gebruiken hebben anderhalf keer zo vaak longontstekingen.¹⁰ Mogelijk komt dat omdat bacteriën die niet door het maagzuur worden gedood, in de longen terechtkomen.

Wat kun je zelf doen?
Gelukkig zijn er zijn veel bewezen effectieve leefstijlinterventies. Veel mensen kunnen met eenvoudige aanpassingen in hun eet- en slaapgewoonten zonder pillen van hun maagklachten afkomen.^11,12

Experimenteer met uw dieet
Vermijd eten dat de meeste klachten geeft. Wat dit is, kan per persoon verschillen. Vaak gaat het om voedingsmiddelen als vet, uien, kruiden, koffie, zuur, chocola, pepermunt, citrusvruchten, vruchtensap, tomaten, tomatensaus, volvette zuivelproducten en/of alcohol. Omdat niet bij iedereen de klachten door dezelfde voedingsmiddelen worden veroorzaakt, is het vermijden van een bepaald voedingsmiddel niet bij iedereen bewezen effectief. Experimenteer dan ook vooral zelf om te ontdekken welk voedingsmiddel in uw geval de klachten veroorzaakt.

Eet kleine porties
Eet kleinere porties, zo voorkom je dat je maag overvol raakt. Je kunt zonder dat je het merkt je porties verkleinen door kleinere bordjes en kleiner bestek te gebruiken.¹³

Kleine slokjes kraanwater
Drink veel kraanwater, in kleine slokjes gedurende de dag. Water verdunt het maagzuur en laat het de goede kant op stromen. Drink geen grote glazen, een overvolle maag leidt juist weer tot oprispingen van zuur.

Kauwgom na de maaltijd
Kauwgom zorgt voor de aanmaak van speeksel en dit kan ervoor zorgen - net als bij het drinken van kleine slokjes water - dat het maagzuur de juiste kant op stroomt en niet omhoogkomt. Kauwgom kan bijvoorbeeld helpen bij mensen die vooral last hebben na het eten.¹⁴

Bed op blokjes
Onderneem na het eten geen inspannende activiteiten, maar ga ook niet liggen. Als je gaat liggen met een volle maag, dan stroomt het maagzuur snel terug. Eet drie uur voor het slapen niets meer, zodat je maag niet te vol is als je naar bed gaat. Wie vooral last van maagzuur heeft bij het naar bed gaat, kan ook proberen om het hoofdeinde van het bed op houten blokjes van ongeveer 15-25 cm te zetten. Zo help je het maagzuur om de goede kant op te stromen. Een extra kussen helpt onvoldoende, je glijdt er gedurende de nacht vanaf en het is belangrijk dat je hele bovenlichaam onder een helling ligt, zonder dat je je lichaam 'knikt' waardoor de druk op de buik juist toeneemt. Of je kan bijvoorbeeld een paar handdoeken onder het hoofdeinde van het matras leggen.

Geef uw maag de ruimte
Overgewicht zorgt voor extra druk op de maag. Wie te zwaar is, kan al baat hebben bij een gering gewichtsverlies; soms verdwijnen de klachten al bij het verliezen van een paar kilo.^15,16 Draag ook geen kleding of riemen die te strak om de buik sluiten, want dat verhoogt de druk op de maag ook.

Geen tabak en pijnstillers
Stop met roken. Roken verergert het zuurbranden en draagt bij aan het ontstaan van maagzweren.¹⁷ Ook langdurig pijnstillergebruik, zoals aspirine of ibuprofen, kan maagzweren veroorzaken. Overleg met de huisarts of de pijnstillers nog nodig zijn en of mogelijk een ander middel kan worden gebruikt.

Maagzweerbacterie
Bij langdurige maagklachten kan de huisarts met een eenvoudige test kijken of de maag besmet is met de Helicobacter pylori-bacterie die maagzweren veroorzaakt. Puur op basis van de symptomen en klachten kan de huisarts niet onderscheiden of je last hebt van zuurbranden of van een maagzweer.¹⁸

Relax, take it easy
Doe dingen waar u van ontspant, luister bijvoorbeeld naar rustgevende muziek of lees een boek. Stress zorgt voor meer zuurafgifte.¹⁹

Hoe hou je een gezonde leefstijl vol?
Afvallen, gezonder eten, meer bewegen… we weten dat dit goed voor ons is, maar het is zo moeilijk vol te houden. Herkenbaar? Bij Leyden Academy geloven we niet in dieetboeken en sportschoolabonnementen, maar in kleine aanpassingen in de omgeving die ervoor zorgen dat u onbewust gezondere en actievere keuzes maakt. Elke dag opnieuw. Zo zal je met een kleiner servies minder calorieën gebruiken, terwijl je je even voldaan voelt. Neem een hond en je komt vanzelf aan de dagelijkse lichaamsbeweging, en doet ook nog eens sociale contacten op - ook heel gezond. Een stappenteller aan je pols of op je smartphone zal je motiveren om meer kilometers te lopen.
Meer achtergronden en praktische tips zijn te vinden in het boek Oud worden in de praktijk - Laat de omgeving het werk doen van David van Bodegom en Rudi Westendorp.²⁰

Ten slotte .....
Wie langdurig maagzuurremmers gebruikt, doet er echt goed aan om eens te kijken of met aanpassingen in de leefstijl de klachten verlicht kunnen worden en of het mogelijk is om met minder zware of zelfs helemaal geen pillen de klachten op te lossen. De huisarts kan hierbij helpen. Er staan ook goede adviezen over het stoppen met maagzuurremmers op Thuisarts.²¹ Sowieso geldt: stop nooit zomaar met voorgeschreven medicatie, raadpleeg altijd eerst de huisarts!