Auteur: leydenacademy

Beste Jo,

Zoals we vandaag de dag een appje sturen om elkaar sterkte en beterschap te wensen, zo was het lang geleden gebruikelijk om troostbrieven te sturen. Alweer 102 jaar geleden startte jij zo’n correspondentiekring. Vandaag schrijven wij jou een brief, om je te laten weten dat we in jouw geest het werk nog steeds voortzetten.

Het is 24 mei 1921 als je Vereniging Het Zonnehuis (rechtsvoorganger van het Jo Visser fonds) opricht met als doel het realiseren van een eigen tehuis voor langdurig zieken. Twee maanden later krijgt de vereniging zelfs koninklijke goedkeuring. Met spaarbusjes op de schoorsteenmantel, met bazaars en met het ten gehore brengen van gedichten en liederen werd er geld opgehaald, en dankzij enkele financiële giften van gulle gevers, waaronder koningin Emma, verrees in 1929 in Beekbergen het eerste Zonnehuis.

Nu ruim honderd jaar later zet het Jo Visser fonds zich nog steeds in voor waardige zorg voor ouderen die permanent afhankelijk zijn van intensieve zorg. Waarden als compassie, zingeving en gemeenschapsvorming zijn hierbij leidend. Sinds juni 2012 werken het Jo Visser fonds en Leyden Academy on Vitality and Ageing samen aan (onderzoeks)projecten gericht op beter onderwijs voor zorgprofessionals, het verbeteren van de beeldvorming van de ouderenzorg en het bevorderen van intergenerationele ontmoetingen.

Jaarlijks vieren we op 24 mei de Jo Visser dag. Dit jaar stond dat in het teken van troost naar trots. Zo vertelde ambassadeur Kees Oosterling (89) zijn turbulente levensverhaal vol verlies. Nog voordat hij twee jaar is verliest Kees zijn moeder en zus bij een ongeval. Zijn vader en stiefmoeder hebben nauwelijks aandacht voor hem. Vervolgens overlijdt zijn vader op jonge leeftijd. Kees trouwt maar moet zijn vrouw vroegtijdig loslaten doordat ook zij overlijdt. Hoe incasseer je zoveel klappen? Zijn ingrijpende verhaal ‘Verlieskracht’ is een levensverhaal over verlies, veerkracht en voldoening: hij brengt met zijn verhaal (vastgelegd in een Mooky.app) jonge studenten levenswijsheid bij en zorgt als vitale oudere voor ouderen die minder vitaal zijn. Het belang van intergenerationeel contact wordt gevoeld en gevoed.

Dit soort verhalen geeft het team van Jo Visser fonds en Leyden Academy extra inspiratie om door te zetten op onderzoek, ontwikkeling en onderwijs. We zijn trots dat we met jouw inspirerende gedachtegoed invulling kunnen geven aan projecten die het verschil maken en kijken uit naar de toekomst!

Met vriendelijke groet,

Danielle Swart
Manager Jo Visser fonds

Vanuit het actieprogramma ‘Eén tegen eenzaamheid’ heeft het ministerie van VWS ZonMw de opdracht gegeven om met subsidies startende en bestaande lokale initiatieven (extra) te ondersteunen bij het doorbreken, terugdringen en voorkomen van eenzaamheid onder ouderen. De overheid wil een brede beweging in de samenleving ondersteunen die ervoor staat dat ouderen meedoen en voelen dat ze ertoe doen, ook als ze minder vitaal en actief zijn. Zo bestrijden we eenzaamheid gezamenlijk. In 2021 kregen 61 initiatieven een subsidie ‘Ondersteuning maatschappelijke beweging tegen eenzaamheid’ om hun lokale initiatief door te ontwikkelen en/of te verspreiden vanuit het ZonMw-programma ‘Versterking aanpak eenzaamheid’. De initiatieven zijn gericht op het signaleren, voorkomen en/of verminderen van eenzaamheid onder ouderen boven de 75 jaar. Welke kennis hebben deze eenzaamheidsinitiatieven opgedaan en wat geven zij andere initiatieven mee?

Dynamische kennissynthese
Leyden Academy voerde in 2021 in opdracht van ZonMw een dynamische kennissynthese toekomstagenda uit. Tijdens dit participatief en relationeel proces ligt de focus op actie en wordt met creatieve methoden kennis opgehaald en toegankelijk gemaakt. Afgelopen maanden hebben onze onderzoekers samen met zo’n 50 projectleiders een tweede kennissynthese uitgevoerd. Uit beide kennissynthesen komen drie belangrijke bevindingen naar voren: minder stigmatiserend taalgebruik, kennisdeling en een faciliterende rol van fondsen met een proactieve ondersteuning bij verduurzaming van de initiatieven. In november zijn deze uitkomsten gepresenteerd tijdens de afsluitende bijeenkomst.

“Met elkaar hebben we gekeken: hoe vergroten we nou de verbinding tussen mensen en hoe verklein je dan de eenzaamheid? Maken we met elkaar impact en luisteren we goed naar de mensen over wie het gaat?” – dagvoorzitter Lea Bouwmeester

Taalgebruik
Een deelnemer verwoordde het treffend: “Skip woorden als ‘bestrijden’ en ‘aanpakken’. Dit is echt onzin. Eenzaamheid is geen plaag of zo. Eenzaamheid is sociaal, emotioneel en existentieel en dat hoort bij ons bestaan.” Projectleiders vinden deze woorden stigmatiserend en niet passen bij de initiatieven in het land, waar mensen elkaar ontmoeten, relaties aangaan en proberen een beetje zin te krijgen in het leven. Door andere woorden te gebruiken, ontstaat een ander beeld van de mensen voor wie de initiatieven bedoeld zijn, aldus de projectleiders. Dan staat niet de ‘eenzame mens’, maar ‘verbinding’ en ‘zingeving’ centraal. Deze waarden zijn belangrijk voor iedereen, en zeker voor mensen die het soms even lastig hebben. “Uiteindelijk gaat het over het gevoel: wie ziet mij zoals ik ben, wie erkent mij, wie aanvaardt mij, bij wie voel ik me thuis, bij wie hoef geen masker aan te doen? Dit zijn dingen die je niet met een maaltijd gaat oplossen”, vatte een projectleider mooi samen.

Verhalen delen
Ten tweede vinden projectleiders het delen van (impliciete) kennis en ervaring uit de projecten waardevol. Iedereen probeert in de praktijk ‘het goede’ te doen, maar is in zijn eigen wijk of stad uiteindelijk vaak best solitair bezig. De inspiratiesessies in deze synthese maakte het mogelijk ervaringen te delen met gelijkgestemden. Ook diepten de deelnemers met elkaar de uitdagingen in de projecten uit. Die verhalen bevatten veel impliciete en verborgen kennis. Dit is kennis die vaak niet in een handboek te vinden is, maar die essentieel is om ‘het goede’ te doen. “Heel leuk als mensen op werkbezoek gaan bij elkaar. Om even te kijken en met elkaar te gaan praten. Je kan de leergemeenschap zo groot maken als je wil, maar het leukste is als je bij elkaar langs gaat”, tipte een projectleider tijdens de sessie.

De rol van fondsen
Verder spraken de projectleiders over de rol van fondsen die bezig zijn met het thema Eenzaamheid. Ze geven aan dat de fondsen nog beter met elkaar zouden kunnen afstemmen en ook best practices kunnen uitwisselen rondom aanvraagprocedures en verantwoording. Op een narratieve, dynamische en meer creatieve manier verantwoorden, is helpend voor projecten omdat dat beter aansluit op de praktijk. Daarnaast zouden fondsen een grotere rol kunnen pakken in de ondersteuning bij verduurzaming van projecten. Ondersteuning bij zowel communicatie, als het investeren in vaardigheden en het borgen van inzichten in onderwijs is cruciaal voor de initiatieven. Hierin kunnen fondsen goed samen optrekken met onderzoekers en projectleiders, en zo een brug slaan tussen wetenschap en praktijk in binnen- en buitenland.

Hoe zorgen we ervoor dat de stip niet groter dan de horizon wordt? U leest het in de rapportage die we in mei 2023 voor ZonMw hebben gemaakt. Benieuwd naar video van de bijeenkomst? Klik hier!

In onderstaand interview vertelt Elena Bendien over de bijdrage van Leyden Academy aan het onderzoek: “We werken meestal participatief. Dat betekent dat wij onze eigen kennis niet centraal willen stellen, maar de kennis van onze partners. We gaan daar met hen over in gesprek.”

Sleutelstad heeft op 18 juni een radio-interview met Tineke Abma uitgezonden over haar benoeming tot bijzonder hoogleraar Ouderenparticipatie. Ook vertelt ze, samen met hoofd Kunstzaken LUMC Sandrine van Noort, over de gelijknamige  expositie ‘The Art of Belonging’ bij Galerie LUMC. Deze expositie is tot 21 augustus vrij toegankelijk te bezoeken. Klik hier om de verschillende fragmenten terug te luisteren.

Meer informatie over The Art of Belonging vindt u op de gelijknamige website: www.theartofbelonging.nl.

Een vitale medewerker is de bron van duurzame zorg
Tara Rynders, verpleegkundige én danser, komt voor de tweede keer naar Nederland. Op donderdag 22 juni 2023 zal ze, samen met Clare Hammoor, bij Leyden Academy een workshop geven dat in het teken van rouw(verwerking) zal staan. Tara ontwikkelde The Clinic: een dans- en kunstprogramma voor zorgmedewerkers en zorgorganisaties in Amerika. Het team van Leyden Academy is erg onder de indruk van deze innovatieve aanpak en wil dit graag met u delen!

Datum: donderdag 22 juni, 09.30-14.30 uur
Locatie: collegezaal van Leyden Academy, ruimte 0.15, Rijnsburgerweg 10, Leiden

U kunt zich voor deze kosteloze workshop aanmelden door een mail te sturen aan Josanne Huijg. NB: er is een beperkt aantal plaatsen beschikbaar.

De workshop in 2022
In 2022 bood Leyden Academy voor de eerste keer een uitgebreide dansworkshop, verzorgd door Tara Rynders en Clare Hammoor van The Clinic. The Clinic is opgezet met de missie dat alle mensen het verdienen om gezien en gehoord te worden, om voor gezorgd te worden zonder discriminatie. Binnen de zorg maken ze zich sterk om gezondheidsverschillen, discriminatie en impliciete vooroordelen die er leven in de gezondheidszorg te slechten. Dit doen ze door samen te werken met zorginstellingen en zorgmedewerkers, en via dans en andere kunstvormen te werken aan deze thema’s. Een inkijkje van vorig jaar:

Co-creëren met burgers in innovaties: een adagium waarvoor veel partijen de afgelopen jaren hebben gepleit. Onder meer gemeenten, Health~Holland en de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving adviseren om burgers te laten meedenken, mee-onderzoeken en meedoen in co-creatie in innovaties in wijken. Denk aan innovaties om in te spelen op de grote uitdagingen van deze tijd: het verkleinen van sociaaleconomische gezondheidsverschillen, de ontgroening van de samenleving, de energietransitie, de aanpak van pandemieën, et cetera. In het Livinglab-project It takes a village to grow old werken burgers verenigd in een burgerinitiatief, onderzoekers vanuit allerlei disciplines, architecten, experts op het gebied van artificiële intelligentie (AI), kunstenaars en cliëntenorganisaties samen aan innovatie om nabuurschap in de wijk te vergroten. Hoe gaat dit? Wat werkt en welke hobbels hebben we moeten overwinnen?

Tot nu toe hebben we in het Livinglab samen met buurtbewoners de behoeften die leven bij oudere burgers in beeld gebracht. Wat gebeurt er op straat? Waar ontmoeten mensen elkaar? Hoe gaat men met elkaar om? Welke plekken zijn gewild en niet? Hoe makkelijk is het om naar buiten te gaan en hoe veilig voelt men zich in de openbare ruimte? Het team van senioren en andere betrokkenen organiseerde bijeenkomsten voor burgers, senioren interviewden andere senioren op straat over hun ervaringen, deden fotografie-opdrachten en hielden dagboeken bij. Studenten maakten een Digital Twin in Virtual Reality (VR) waarin buurtbewoners in een deel van de wijk rond konden lopen. Al deze methoden leverden een eerste beeld op wat als basis kon worden gebruikt voor een eerste ontwerp van een innovatief kunstwerk, dat nu voorgelegd wordt aan burgers.

Respecteren ieders aanpak
In dit project werken we intensief samen met alle partijen. Dit levert energie op, maar ook de nodige frustraties en uitdagingen. Tussen de direct betrokkenen zijn grote verschillen in aanpak. Dit was merkbaar en voelbaar in de manier van praten, visualiseren, het tempo waarin iedereen werkte en de gebruikte metaforen. Een voorbeeld: burgers focussen in hun aanpak vooral op de relevantie van dit project voor de eigen buurt en op manieren waarop dit Livinglab-project wijkbewoners kan verbinden door het proces. Wetenschappers daarentegen houden, vanuit wetenschappelijke en bredere maatschappelijke relevantie en vanwege deadlines en afgesproken mijlpalen binnen het subsidietraject, de focus op het eindproduct met een planmatige houding. Daarnaast brengen de technici, kunstenaars, participatief actieonderzoekers en de cliëntenbeweging ook ieder weer een andere aanpak met zich mee.

Duidelijk werd dat deze verschillende werkwijzen heel aanvullend waren, maar dat het waarderen van elkaars manier van werken niet vanzelfsprekend ging. Dit interdisciplinair, of post-disciplinair samenwerken, schuurde. De diversiteit in aanpakken maakt dat de ene sneller wil, en de andere trager. Ook was er verschil in de mate van responsiviteit op de lokale situatie: de ene wilde strak het projectplan met de doelstelling en deadlines volgen, terwijl de ander wilde meebewegen met verschillende ontwikkelingen in de wijk. We merkten dat het nemen van ‘starttijd’ nodig is om wensen en aannames van iedereen uit te wisselen, en elkaars taal te begrijpen. Het grondig met elkaar bespreken wat de onderzoeksvraag is, alsook de aanpak met korte en lange termijn doelen van wetenschap en praktijk, is hier onderdeel van. Deze tijd voor het bespreken van verschil leverde op dat we betere relaties onderling opbouwden, met meer begrip voor elkaars aanpak en context.

Boemel en sneltrein
De betrokken burgers stimuleerden uiteindelijk de dialoog over het co-creatieproces. Ze visualiseerden het ontstane proces, vanuit hun perspectief, en introduceerden de metafoor van een boemel en een sneltrein. De boemel rijdt rustig rondjes in de wijk, andere bewoners stappen in en stappen uit, voelen zich welkom op hun eigen tempo, en doen mee daar waar ze willen instappen. Deze boemel staat symbool voor een relatiegebaseerde aanpak, met aandacht voor dat wat er in de wijkcontext leeft en speelt. In de rust van de boemel zijn gesprekken op straat en buurtcafés met muziek, een methode om inzicht te krijgen in wat er speelt, en input en reacties te krijgen op innovatieve ideeën. De boemel staat ook symbool voor de aanpak die vanuit participatief actieonderzoek vaak gevolgd wordt gericht op sociale actie.

Daarnaast rijdt er ook een sneltrein met experts vanuit verschillende disciplines; zoals architectuur, AI en kunst. Deze sneltrein staat symbool voor het volgen van het opgestelde projectplan met bijbehorende tijdlijn. In de sneltrein wordt in een iteratief ontwerpproces de verzamelde data uit de boemel verrijkt met expertkennis en vertaald in co-creatie met burgers om te komen tot een innovatief kunstwerk dat ontmoetingen in de wijk bevordert. Op basis van deze metafoor (boemel en sneltrein) is het ontwerp- en realisatieproces van het innovatieve kunstwerk in de wijk aangepast. Zo gebruiken we haltes onderweg om de ontwerpconcepten voortgekomen uit de sneltrein tussentijds te valideren met burgers. We maken daarbij gebruik van een Digital Twin in VR als mensgericht instrument om te brainstormen en te reflecteren.

Reacties op AI
In het traject merkten we ook dat AI weerstand opriep bij buurtbewoners. Kritische noten zoals: “Waarom moet er AI in de buitenruimte komen?”, “Wat moeten we met AI?”, “Welke data zal AI van mij gebruiken en waarom?” Dit kritisch punt bracht inzicht bij het hele team. De vraag rijst hoe je op een ‘goede’ manier hierin samenwerkt in co-creatie met burgers. Communicatie hierover met een brede groep wijkbewoners blijkt een belangrijk onderdeel. Het toepassen van AI is namelijk niet het uiteindelijke doel, zoals men wellicht dacht. Het is een mogelijk middel om een innovatief kunstwerk aanpasbaar en persoonlijk te maken, waardoor ontmoetingen gestimuleerd zouden kunnen worden. We richten onze communicatie richting burgers daarom nu op de vraag welke behoefte zij hebben en hoe AI daarin een rol kan spelen.

Niet betutteld worden
Twee bewoners zijn nauw betrokken bij het gehele proces én zijn kartrekkers vanuit het bewonersinitiatief. Deze twee ingrediënten samen zijn belangrijk in het creëren van draagvlak. Zo hebben zij een achterban in de wijk die zij kunnen betrekken bij het proces. Tegelijkertijd zijn zij zelf twee stevige pilaren vanuit burgers die in het gehele proces actief meedoen. Zij kunnen als belangrijke constante sleutelfiguren worden gezien in het participatieve proces. Zij vinden het belangrijk niet betutteld te worden door de rest van het onderzoeksteam. “Vertel ons niet dat je ons niet wilt overbelasten en daarom ons niet bevraagt. Wij kunnen dat het beste zelf aangeven.”
Een open communicatieve houding waarbij men niet schroomt confrontaties uit de weg te gaan, blijkt niet alleen essentieel bij de bewoners, maar bij iedereen die betrokken is in het project It takes a village to grow old. In een fijne, menselijke sfeer is het belangrijk om vanuit de verschillende disciplines samen te ontdekken wat voor burgers het beste kan gaan werken om nabuurschap in de wijk te vergroten. Je zou daarin de vertaling kunnen maken naar It takes a village to communicate and co-create.

It takes a village to grow old
Het Livinglab-project It takes a village to grow old is onderdeel van DEEL. Binnen dit Livinglab onderzoeken we onder andere hoe nabuurschap in de wijk vergroot kan worden door senioren elkaar te laten ontmoeten. In dit traject werken we in co-creatie aan innovaties voor het stimuleren van ontmoeting die als relevant worden ervaren door burgers en passen in de desbetreffende wijk. We verkennen combinaties van kunst, buitenruimte en AI. De aanpak is gebaseerd op citizen science, ook wel burgerwetenschappen genoemd.
In dit DEEL Livinglab zijn naast Leyden Academy de volgende partners betrokken: Stadsdorp VondelHelmer, Technische Universiteit Eindhoven, Hogeschool van Amsterdam, Universiteit van Amsterdam, Stichting Mantelzorg & Dementie, Cliëntenbelang Amsterdam, Illi-tv en WG-Kunst. Dit DEEL Livinglab wordt gesubsidieerd door Health~Holland in samenwerking met ZonMw.

Dit artikel van Barbara Groot en Leonie van Buuren is verschenen in ICT&Health, uitgave 2, 2023.

Samen zingen en muziek maken zet mensen in beweging. Het draagt bij aan meer welzijn en een positieve gezondheid. Het OdenseHuisOrkest brengt mensen met geheugenproblemen bij elkaar. Het draait er om samen muziek maken, elkaar ontmoeten en ontdekken wat je nog kan met muziek. In de nieuwe – vierdelige – podcastserie “Hey Goedemiddag” hoor je de verhalen van de deelnemers, buurtbewoners en muziekvrijwilligers. Het zijn ontroerende verhalen over wat muziek met mensen doet.

In aflevering twee van ‘Hey goedemiddag’ komen onderzoekers Barbara Groot en Zohra Bourik van Leyden Academy on Vitality and Ageing ook aan bod. Zij doen onderzoek naar de waarde van actieve kunst- en cultuurparticipatie van ouderen. Dit laat zien dat het een positief gevoel geeft, mensen verbindt en ouderen uitdaagt op creatief en persoonlijk vlak.

Met de podcastserie hoopt orkestleider Greet Meesters bewoners uit Voorschoten, hun naasten, zorgverleners en muzikanten te inspireren en te motiveren om de kracht van muziek te benutten in het dagelijks contact met mensen met beginnende geheugenproblemen. Of zoals een van de deelnemers zegt: “Samen muziek maken voor anderen is grandioos. Muziek doet alles voor ons.”

De Luistermap: podcast-vindplaats voor ouderen
De nieuwe podcastserie Hey Goedemiddag is te vinden op de Luistermap, een speciale vindplek voor podcasts over verhalen die ertoe doen als je ouder wordt.
De komende vier maanden wordt er maandelijks een nieuwe aflevering van Hey goedemiddag gepubliceerd.

Train de trainer voor professionals en vrijwilligers
We gaan van start met de ontwikkeling van een training voor professionals en vrijwilligers over de cursus Met plezier gezonder oud! In mei organiseren we in Leiden enkele meedenk-sessies over de train de trainer. Bent u vrijwilliger of professional en wilt u de cursus Met plezier gezonder oud! misschien gaan geven? Dan bent u van harte uitgenodigd. We bespreken vragen zoals: Wat vindt u een handige manier om meer te weten te komen over de cursus? Wat heeft u nodig om de cursus te geven? Wat moet er aan bod komen in zo’n training? Wilt u meedenken? Meldt u dan aan!

Pilots en inspiratiesessie
De cursus Met plezier gezonder oud! is ontwikkeld samen met ouderen die laaggeletterd zijn. De pilots vonden plaats in Amsterdam Zuidoost en Amsterdam Noord. De deelnemers aan de pilots leerden onder andere over het ouder wordende lichaam en over voeding. Belangrijk principes zijn dat zij samen leren en hun ervaringen en expertise delen (het zogeheten ‘meaningful play’ en ‘collaborative learning’ waarin deelnemers met en van elkaar leren). De deelnemers aan de pilots gaven na afloop aan er meer op uit te gaan, meer zelfvertrouwen te hebben en meer kennis te hebben gekregen over ouder worden en het opzoeken van informatie. In februari van dit jaar zijn de eerste bevindingen van de pilots gepresenteerd tijdens een interactieve inspiratiesessie. Ruim veertig professionals en vrijwilligers kwamen in persoon en online samen om meer te weten te komen over de cursus.

De cursus voor vijftigplussers die laaggeletterdheid zijn
De cursus ‘Met plezier gezonder oud!’ is in Europees verband ontwikkelt volgens het principe van ‘betekenisvol spelen’ De cursus heeft als doel de kennis (over goed en gezond ouder worden) en vaardigheden (zoals lezen, schrijven en digitale basisvaardigheden) op een betekenisvolle en plezierige manier te versterken. Begin 2022 hebben we tijdens groepsgesprekken met vijftigplussers die laaggeletterdheid zijn diverse thema’s geïdentificeerd die voor hen van belang zijn bij het ouder worden. Denk hierbij aan het ouder wordende lichaam, voeding, sociale betrokkenheid, digitale veiligheid en gehoord worden. Gedurende acht sessies worden deze thema’s behandeld aan de hand van speelkaarten met korte doel- of deelopdrachten (op B1-niveau). Naast de kaarten wordt er gebruik gemaakt van (online) zoekopdrachten, gesprekstools en quizzen om op een laagdrempelige manier informatie over goed ouder worden te delen en tegelijkertijd lees-, en digitale vaardigheden te vergroten.

Meer weten over de cursus of de train de trainer? Neem dan contact op met Jolanda Lindenberg: lindenberg@leydenacademy.nl.

Dit project is een samenwerking tussen Leyden Academy, Stichting Lezen en Schrijven, de Universiteit van Kopenhagen (Denemarken) en de Universiteit van Coimbra en AI9.pt (Portugal). Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door Erasmus+.

Vergrijzing en veroudering zien als kracht in plaats van als verval en kwetsbaarheid. Dat is de boodschap van het nieuw gepubliceerde boek “Silver Empowerment”, waarin wetenschappers uit verschillende disciplines manieren bespreken om de zelfredzaamheid van ouderen te verbeteren. Het bevorderen van een leeftijdsvriendelijke samenleving staat daarbij centraal. In het boek passeert een breed scala aan onderwerpen de revue, zoals veerkracht, eenzaamheid, het samenspel tussen formele en informele zorg en hoe oudere mensen zélf te betrekken bij onderzoek en zorg.

Het hoofdstuk met bijdragen van Elena Bendien, Tineke Abma en Susan Woelders gaat over de participatie en empowerment van ouderen in onderzoek, waarbij zij een casus belichten over onderzoek naar maatschappelijke participatie van ouderen in Zeeland. Vaak wordt gedacht dat participatief onderzoek een bijdrage levert aan de empowerment van deelnemers, in dit geval ouderen. Empowerment verwijst dan naar meer greep op je leven krijgen, maar ook naar collectieve actie, en heeft daarmee een politieke component. Echter, we zagen in ons onderzoek dat in weerwil tot mooie idealen er momenten kunnen optreden van dis-empowerment.

Een van de deelnemers: ‘Ik ben 85 jaar. Ik ben altijd bezig geweest, en ook als ik een baan had heb ik altijd vrijwilligerswerk erbij gedaan. Maar op den duur, en dan zeker als je over de 80 bent dan denken ze dat je dat niet meer wil, denk ik, of zo, of niet meer kunt? Maar ze vragen je ook niet meer en dat is jammer.’

Een ander voorbeeld was dat dis-empowerment ontstond in de interactie tussen oudere deelnemers in het onderzoek. Dit had te maken met de dominantie van enkele mannen die de spreekruimte innamen, waardoor vrouwen zich terugtrokken uit de conversatie en zij het gevoel hadden niet te kunnen deelnemen op volwaardige wijze. Er was geen democratische besluitvorming mogelijk. Ook zo’n situatie vraagt om interventie vanuit de onderzoekers.

Participatief onderzoek is niet louter een technisch proces en toepassen van de juiste methoden. Het gaat erom dat je staat voor de principes en waarden die hieraan ten grondslag liggen en daar voor gaan staan om dis-empowerment te voorkomen. Dat vraagt wat wij noemen ethiekwerk.

Silver Empowerment streeft ernaar om ieder mens kansen te bieden om waardig en zinvol oud te worden, in warme verbondenheid met een samenleving die uitnodigt om mee te doen.

Het boek is een Open Access ebook en is ook in paperback te verkrijgen en uitgegeven bij Leuven University press.

We worden met zijn allen steeds ouder en blijven het liefst zo lang mogelijk zelfstandig wonen in de eigen leefomgeving. Professionals uit diverse werkvelden, mantelzorgers én ouderen zelf werken steeds meer samen om dit mogelijk te maken. Hoe doen we dat in een veranderende samenleving en met een groeiende en diverse groep ouderen? Hoe organiseren we een passend hulp- en ondersteuningsaanbod voor als de kwetsbaarheid toeneemt? Hoe zorgen we ervoor dat mantelzorgers het volhouden? Wat kunnen we leren van verbindende initiatieven vanuit zorg, ondersteuning, wonen, cultuur, welzijn en ouderen zelf?

Op de landelijke conferentie ‘Een nieuwe generatie ouderen langer thuis’ van dinsdag 13 juni a.s. in ’s-Hertogenbosch delen professionals, ouderen, vrijwilligers, beleidsmakers en onderzoekers uit het hele land hun kennis, ervaringen en leerpunten rond deze urgente vragen. De conferentie heeft als thema ‘Pionieren met de levensfase’. Inspirerende pioniersverhalen over hoe invulling gegeven kan worden aan de 3e levensfase. Met gedeelde kennis en inspiratie, kunnen we dan weer verder met, voor en als nieuwe generatie ouderen.

Leyden Academy is kennispartner van deze toonaangevende jaarlijkse conferentie en verzorgt ook dit jaar weer een aantal sessies:

1. Hoe draagt kunst bij aan welbevinden van ouderen én aan het werkplezier van zorgprofessionals?
2. Cultuursensitieve zorg: Omgaan met dilemma’s
3. Ouder worden met laaggeletterdheid
4. Ervaringen centraal: Verhalende informatie voor goede zorg
5. Seksualiteit en intimiteit op latere leeftijd
6. Zorgesthetiek, over de rol en waarde van lichamen in zorgpraktijken

Meer weten over deze verschillende sessies? Klik hier! Bezoek de conferentie website voor meer informatie over inschrijving. Daar staat ook het totale programma.