Domino-Effect wint Appeltje van Oranje 2024

Domino-Effect wint Appeltje van Oranje 2024

Het Domino-Effect, een initiatief van Stichting Al-Amal en Leyden Academy on Vitality and Ageing, om eenzaamheid onder vrouwen met een migratieachtergrond te verminderen, heeft op 3 oktober een Appeltje van Oranje gewonnen. De belangrijke prijs, een kunstwerk en een geldbedrag van € 25.000 euro, werd gisteren aan Stichting Al-Amal (vert.: De hoop) uitgereikt door koningin  Màxima.

De jury was unaniem vol lof over het initiatief. De juryvoorzitter benadrukte het sneeuwbaleffect dat in één wijk begonnen is maar inmiddels al veel groter is. En dat juist in een groep (vrouwen met een migratieachtergrond) die vaak moeilijk te bereiken is. ‘Het mooie is dat deze groep niet alleen bereikt wordt maar ook zelf in beweging komt in de strijd tegen eenzaamheid. Een heel mooi initiatief dat meer dan verdiend een appeltje wint.’

Breed probleem

De Appeltjes van Oranje 2024 zetten initiatieven die eenzaamheid bestrijden in de spotlight. Eenzaamheid is een breed sociaal probleem, vooral onder mensen met een migratieachtergrond, waardoor mensen de verbinding met zichzelf en de samenleving dreigen te verliezen. Veel bewoners hebben ook te kampen met werkloosheid en psychosociale klachten, wat kan leiden tot een verminderde formele en informele participatie in de samenleving.

Het Domino-Effect is een programma waarin vrouwen met een migratieachtergrond vanuit een vaak kwetsbare situatie persoonlijk zijn gegroeid en niet meer of verminderd eenzaam zijn. Zij zijn vanuit het project nu zelf actief als vrijwilliger om andere vrouwen met een migratieachtergrond te helpen om eenzaamheid te verminderen. Het initiatief is zeer urgent omdat oudere migranten die buiten Europa zijn geboren zich vaker en sterker eenzaam voelen. En dat terwijl er in Nederland weinig initiatieven zijn die zich op deze doelgroep richten.

Vooral onder vrouwen met een migratieachtergrond, die een grote afstand tot het maatschappelijk leven hebben, blijkt een verhoogd risico op isolement en depressie. Zij slagen er vaak niet in op eigen kracht hun weg in de samenleving te vinden. Dit is de missie van Stichting Al-Amal die zich inzet voor het welzijn van vrouwen in kwetsbare omstandigheden en hun participatie aan het maatschappelijk leven. Het Domino-Effect is uniek en vernieuwend omdat het de doelgroep actief betrekt en daarmee voor een duurzame toekomst zorgt. De naam van het initiatief spreekt voor zich: een groeiend aantal mensen wordt bereikt en ondersteund, terwijl steeds meer vrijwilligers worden getraind.

Deze vrijwilligers doen niet alleen dienst als steunpilaren voor diegenen die eenzaamheid ervaren maar ontwikkelen voortdurend ook hun eigen vaardigheden en talenten. “Uiteindelijk streven we naar een minder eenzaam leven op lange termijn voor zowel vrijwilligers (in opleiding) als de deelnemers aan groepsactiviteiten.”

Er waren in totaal meer dan 50 projecten in de race voor de prestigieuze prijzen, die jaarlijks door het Oranje Fonds worden uitgereikt aan uitzonderlijke sociale projecten.

Dag van de Thuiszorg: inspiratie over liefdevolle thuiszorg   

Dag van de Thuiszorg: inspiratie over liefdevolle thuiszorg  

Vandaag, dinsdag 24 september, is het de Dag van de Thuiszorg, het uitgelezen moment om extra aandacht te besteden aan professionals in de thuiszorg. Dagelijks werken zij met en voor thuiswonende ouderen, met elk hun eigen wensen en behoeften. Tegelijkertijd staan ze onder tijdsdruk, wat vraagt om zorgvuldige keuzes en afwegingen. De videoreeks en lessen ‘Thuisgeluk’ biedt hen inspiratie.

Video’s van herkenbare praktijksituaties
Na een verkennend onderzoek in de zorgpraktijk, waarin onderzoeker Charlotte van den Eijnde met verschillende thuiszorgprofessionals heeft meegelopen, filmde Leyden Academy on Vitality and Ageing een reeks portretten genaamd Thuisgeluk. De video’s duren ongeveer anderhalve minuut en laten zien hoe zorgmedewerkers ruimte maken voor unieke verlangens en rekening houden met de persoonlijkheid van hun cliënt. Ze brengen herkenbare praktijksituaties in beeld, die inspireren en aanzetten tot een gesprek over liefdevolle zorg.

‘Ik leer ook veel van ze, van oudere mensen. Ze leren me bijvoorbeeld ook af en toe nee te zeggen.’ – Melanie, verzorgende in de wijk bij zorgorganisatie Cordaan

Korte inspiratielessen
Aan de hand van de videoreeks zijn vijf inspiratielessen van elk drie minuten ontwikkeld, die op de mobiele telefoon te volgen zijn. Men kan zich op iedere moment aanmelden en na de vijf lessen stopt de verzending automatisch. Teammanagers kunnen de inspiratielessen aan hun team heel makkelijk aanbieden via Whatsapp (bekijk de korte handleiding).

Voor wie en hoe meedoen?
De Thuisgeluk-video’s en -inspiratielessen zijn gratis te volgen en zijn uitermate geschikt voor thuiszorgmedewerkers, mantelzorgers, wijkverpleegkundigen, praktijkondersteuners en naasten. Thuisgeluk kan worden ingezet als een korte leeractiviteit en als gesprekinstrument binnen thuiszorgorganisaties en onderwijs in zorg en welzijn.

Heb je vragen of wil je meer weten over Thuisgeluk? Neem contact op met Charlotte van den Eijnde.

Tamar Shahinian: Kruisbestuiving van dans en wetenschap zorgt voor groei en verdieping

Tamar Shahinian: Kruisbestuiving van dans en wetenschap zorgt voor groei en verdieping

In onze kwartaalnieuwsbrief introduceren medewerkers van Leyden Academy aan de hand van een actueel onderzoek of nieuwsfeit. Graag stellen we deze keer Tamar Shahinian aan u voor. Als onderzoeker is ze binnen het speerpunt Verbonden betrokken bij diverse projecten, waaronder Groen Samenspel, Goed en Gezond ouder worden en Verborgen verbinding.

Welk onderzoeksproject waar jij bij Leyden Academy betrokken bij bent, ligt het meest na aan je hart?
Op dit moment dans ik met Marc Vlemmix een duet in de voorstelling Truth=Dare. Deze voorstelling is een vertaling van de bevindingen van ons onderzoek naar hoe het co-creatie proces met een dansgezelschap kan bijdragen aan diversiteit en inclusie. Dit is voor mij heel bijzonder omdat op deze manier de twee werelden waar ik onderdeel van uitmaak, dans en wetenschap, bij elkaar komen. Ik vind het heerlijk om samen met Marc in de studio te dansen en te zoeken naar de juiste muziek, beweging, gebruik van elkaar en de ruimte om onszelf te uiten en tegelijkertijd te lezen, te denken, en te schrijven over het onderzoek en onze bevindingen. Voor mij een perfecte combinatie.

Hoe verhoudt dans zich tot wetenschap?
Lange tijd waren dit aparte werelden voor mij. Binnen de dans golden andere normen, omgangsvormen en uitingen als bij de wetenschap. Ik stapte telkens in en uit de ene of andere bubbel. Maar nu ik steeds meer beide werelden vermeng, ervaar ik vaker en sterker de verbinding tussen beiden. Als mensen zijn wij geen losse onderdelen maar vormen wij een geheel. Zo is dat voor mij ook met dans en wetenschap: het weten en onderzoeken zit ook in de dans en het creatieve en scheppende zit ook in de wetenschap.

Welke rol speel jij daarbij?
De fysieke, sociale, communicatieve en emotionele ontlading, kan voor mij in zowel dans als in wetenschap zitten. Kruisbestuiving zorgt voor groei en verdieping. Het zijn geen losse entiteiten, maar sterke verbindingen. Ik zet niet de pet van moeder, onderzoeker of danser op, maar ik neem alles van mijzelf mee in alles wat ik doe. Zo ook in mijn werk bij Leyden Academy. Ik vind het te gek dat er steeds meer platforms en mogelijkheden ontstaan om kunst en wetenschap bij elkaar te brengen en heel blij dat ik kansen krijg om te experimenteren. Want buiten de lijntjes kleuren en nieuwe paden verkennen, geeft mij inspiratie en energie.

Wat brengt dans jou persoonlijk?
Dansen brengt mij heel dicht bij mijzelf. Mijn lichaam, ons lichaam is zo waanzinnig, het vertelt mij alles! Maar, de uitdaging is goed luisteren. In het dansen kan ik daar makkelijker bij, bij dat luisteren. Ook is het een emotionele ontlading. Taal is zeg maar niet echt mijn ding. Ik heb in drie landen gewoond met verschillende talen en omgangsvormen, het duurt echt even voordat je de nuance in een taal helemaal goed doorhebt. Dans is dan zo zalig en universeel, het is voor mij een puur communicatiemiddel. Terwijl woorden voor mijn gevoel soms iets dichttimmeren, reikt de dans nog verder en opent het deuren en gangen. Wat ik ook zo mooi vind aan dans is dat het zoveel verschillende vormen kent en zo op verschillende manieren kan verbinden. Als ik met Marc dans dan zoeken we de esthetiek en abstractie op in de beweging, met tieners bij een asielzoekerscentrum zoeken we juist tik tok-dansjes op YouTube en met vrouwen in Amsterdam-Oost dansen we veelal folklore.

Heb je nog dromen of wensen voor de toekomst?
Ik ben mij er ontzettend van bewust dat tijd en mijn fysieke vorm op deze planeet een dagelijks cadeau is. Ik hoop dat ik oud mag worden en mijn kinderen kan zien opgroeien. Ik hoop verder dat landsgrenzen een andere vorm krijgen en dat de mensheid zich steeds meer verbindt en meer zorg draagt voor deze waanzinnig mooie planeet waar wij op mogen leven!

Kunst heeft positief effect op gezondheid en mentaal welbevinden

Kunst heeft positief effect op gezondheid en mentaal welbevinden

Prof. dr. Tineke A. Abma, bijzonder hoogleraar Kunst en Zorg, verzorgde een bijdrage voor de Wereld Suïcide Preventie Week bij organisator GGZ Noord-Holland Noord. De video (kijktijd ca. 9 minuten) werd getoond bij de slotbijeenkomst op 13 september en is opgenomen in het Museum van de Geest in Haarlem. Het onderwerp van de bijdrage: kunst heeft positief effect op gezondheid en mentaal welbevinden. Lees hier meer over de Wereld Suïcide Preventie Week.

Onderzoek Truth=Dare: Een persoonlijke ontdekkingsreis in dans

Onderzoek Truth=Dare: Een persoonlijke ontdekkingsreis in dans

“De waarheid onder ogen komen vraagt moed. De waarheid tonen aan de wereld is te zien als een politieke daad die bijdraagt ​​aan een gevoel van verbondenheid en collectieve empowerment. Truth=Dare!”

Onderzoeker Tamar Shahinian brengt vanuit Leyden Academy de werelden van dans en wetenschap samen. Dit doet ze door dans als ‘arts-based research’ methode in te zetten in haar onderzoeken. Tineke Abma, recent benoemd tot bijzonder hoogleraar Kunst en Zorg aan de Erasmus Universiteit, noemt het onderzoek ‘cutting edge’. “De uitkomst van een onderzoek vertalen naar een kunstvorm; van data naar dans, dat is echt uniek.”

Dans is van ons allemaal, en niet alleen voorbehouden aan perfecte danslichamen. De Nederlandse danswereld wil mede daarom diverser en inclusiever worden. Internationaal zien we een vergelijkbare trend onder de noemer van ‘inclusive’ of ‘integrative dance.’ En hoewel de belangstelling toeneemt, weten we nog weinig over de manier waarop deze zaken vorm krijgen in het proces van co-creatie met een diverse groep dansers. Om daar de antwoorden op te kunnen geven is het onderzoek Truth=Dare gestart. Het doel van deze studie is om te kijken wat dans kan betekenen voor mensen met een neurodegeneratieve aandoening.

Participatieve studie

Er werd begonnen met een participatieve studie in nauwe samenwerking met Marc Vlemmix en zijn dansgezelschap. Dat onderzoek is gedaan door en voor mensen met Parkinson en andere neurodegeneratieve ziekten.Doel is meer inzicht te krijgen in de wijze waarop diversiteit en inclusie ontstaat in het co-creatieproces van dans met een diverse groep dansers. En wat de betekenis hiervan is voor de individuele deelnemers en de groep.

Kunst blijkt vaak de sleutel om je innerlijke zelf te ontdekken én te waarderen. Het op zoek gaan naar die persoonlijke waarheid en het durven omdraaien van die sleutel vraagt lef. Truth=Dare gaat op zoek naar de manieren hoe je mensen met allerlei verschillende achtergronden in beweging krijgt. Samen met de deelnemers werd kennis gegenereerd om antwoord te krijgen op die vraag. Bij het analyseren van de bevindingen werd gebruik gemaakt van Foucault’s concept van Parrheasia (vrijmoedig spreken) ter verdieping.

De studie laat zien dat het actief zoeken naar en onthullen van iemands waarheid door middel van dans verband houdt met goede zorg voor jezelf en de ander. “We hebben dit proces geïnterpreteerd als twee actieve, continue bewegingen: een innerlijke en uiterlijke beweging om jezelf op authentieke wijze aan de wereld te presenteren en voor jezelf te zorgen.”

Het integreren van diversiteit en inclusie is dus meer dan alleen maar het verbeteren van de toegankelijkheid of meer diverse samenstelling van een dansgroep. Inclusie en diversiteit in de co-creatie van dans, waarbij mensen met verschillende capaciteiten betrokken worden, vereist zelfzorg en authentieke representatie die verder gaat dan de heersende normen.

Gerespecteerd

Pas dan voelen dansers zich opgenomen en gerespecteerd en moedigen elkaar wederzijds aan om hun waarheid te dansen. De moed tot waarheid (Truth=Dare) is dan ook de titel van de performance waarin we de bevindingen verbeelden. Voor zover wij weten is dit een van de eerste keren dat bevindingen worden gedanst.

“We doen dit omdat niet alles in woorden is te vatten; de dans verbeeldt het onzegbare. Het maken van de voorstelling alsook de voorstelling zelf verbeelden die moed en de waarheid. Een must-see voor mensen die willen ervaren wat kunst en zorg voor elkaar kunnen betekenen.”

Op 17 oktober vindt de voorstelling Truth=Dare plaats in Luxor Rotterdam. Naast twee dansvoorstellingen gaat Tineke Abma in op het belang van het onderzoek, én hoe kunst en zorg veel meer voor elkaar kunnen betekenen. Meer informatie en voor de kaartverkoop klik je hier.

In memoriam: Loek Middel

In memoriam: Loek Middel

Het is niet iedereen gegeven om actief en positief bijna 100 jaar te worden. Maar wel ‘onze’ Loek. Op maandag 2 september 2024 is op 99-jarige leeftijd een fantastische man heengegaan.

Ieder jaar wordt op de ‘verjaardag’ van Leyden Academy het portret van een vitale oudere onthuld, dat dan een jaar lang onze website, sociale media-accounts en communicatiemiddelen siert. In 2020 hadden we het genoegen Loek Middel uit Rosmalen voor te stellen. Loek is in Indonesië geboren en is dankzij zijn Nederlandse vader en Indonesische moeder met beide culturen opgegroeid. Na zijn huwelijk met Anneke verhuisde het echtpaar naar Nederland. Loek heeft in zijn werkzame leven als beroepsmilitair het nodige meegemaakt, met als dieptepunten zijn gevangenschap door de Japanners en de evacuatie van mensen en dieren tijdens de watersnoodramp in 1953.

Loek vond het belangrijk om zijn leven op eigen kracht in te vullen en zag fysieke en mentale beweging als een belangrijke manier om dit te bereiken. Zelf deed hij tot vlak voor de zomer nog wekelijks aan Salsa, Tai Chi en line-dansen. Loek was geïnteresseerd in techniek en fotografie, en ging graag met het openbaar vervoer naar Amsterdam. Hij vond het belangrijk om nieuwsgierig te blijven en stond altijd open voor nieuwe initiatieven, dat hield hem scherp. Zo is zijn verhaal te beluisteren in de podcast Toen & Nu en danste hij in ons onderzoeksproject Danstalent. Ook heeft hij meegewerkt aan Oorlogsverhalen, aan de MAX-aflevering van Indië in je Ziel en aan de VWS-campagne De waarde van ouder worden. En niet te vergeten zijn parachutesprong vorig jaar. Wat ons betreft een geweldig voorbeeld van vitaal ouder worden!

Loek zal door de medewerkers van Leyden Academy erg worden gemist. En niet alleen om zijn mailtjes na het verschijnen van onze nieuwsbrieven, maar vooral om zijn oprechtheid, vriendelijkheid en positiviteit. We wensen zijn kinderen, kleinkinderen, achterkleinkinderen en vrienden heel veel sterkte.

De portretfoto van Loek is gemaakt door fotograaf Henk Aschman.

Ziektepreventie: Een essentiële herverdeling van zorgmiddelen

Ziektepreventie: Een essentiële herverdeling van zorgmiddelen

Ons huidige zorgstelsel is nog sterk gericht op het behandelen van ziekten, maar de noodzaak voor preventie groeit snel. De scheve budgetverdeling tussen curatie en preventie is onhoudbaar, vooral nu het aantal mensen met chronische ziekten snel toeneemt. Zonder een sterkere focus op preventie, zoals een gezondere leefstijl, betere voeding en meer beweging, dreigt de gezondheidszorg onbetaalbaar te worden.

Toch zijn leefstijladviezen vaak te streng, saai en ineffectief, zegt Daphne Raad, arts-onderzoeker bij Leyden Academy. Om mensen te inspireren gezonder oud te worden, lanceerde ze het Lowlands-experiment, waar mensen op interactieve wijze hun toekomstige, oudere zelf ontmoeten. Daarnaast pleit ze voor een gezonde leefomgeving en geeft ze voorlichting op scholen. “Ik voel de verantwoordelijkheid om in mijn witte jas een tegengeluid te laten horen,” aldus Raad in een interview met Laura van Elst in de Zorgvisie-rubriek ‘Jong talent’ van juli 2024.

Preventie is dus niet alleen noodzakelijk om de zorg betaalbaar te houden, maar ook om mensen op een positieve manier te motiveren gezonder te leven.

Lust op leeftijd: het taboe rondom seksualiteit en intimiteit op latere leeftijd doorbreken

Lust op leeftijd: het taboe rondom seksualiteit en intimiteit op latere leeftijd doorbreken

Een warme aanraking, een intieme vriendschap, gepassioneerde liefde en seksuele fantasieën vormen een belangrijk deel van ons emotioneel welzijn, ook op latere leeftijd. Deze elementen dragen namelijk bij aan goed ouder worden. Daarom organiseren we bijeenkomsten voor ouderen waar ervaringen en behoeften rondom seksualiteit en intimiteit op latere leeftijd worden gedeeld. Vandaag, de Internationale Dag van Seksuele Gezondheid, staan we dan ook stil bij dit belangrijke aspect van het leven.

Wat is seksuele gezondheid?
Volgens de wereldgezondheidsorganisatie (WHO) betekent seksuele gezondheid: “Een toestand van fysiek, emotioneel, mentaal en sociaal welzijn in relatie tot seksualiteit; het is niet louter de afwezigheid van ziekte, disfunctie of gebrek. Seksuele gezondheid vereist een positieve en respectvolle benadering van seksualiteit en seksuele relaties, en bovendien de mogelijkheid om plezierige en veilige seksuele ervaringen op te doen, vrij van dwang, discriminatie en geweld. Om seksuele gezondheid te bereiken en te behouden, moeten de seksuele rechten van alle personen worden gerespecteerd, beschermd en nageleefd.” Een hele mond vol dus, maar met de nadruk op drie belangrijke aspecten:

  1. Seksuele gezondheid is niet alleen lichamelijk, maar omvat ook emotioneel, mentaal en sociaal welzijn.
  2. Het gaat niet alleen om het wegnemen van risico’s en belemmeringen, maar ook om het recht op diverse seksuele ervaringen en ontdekkingen, vrij van stigma.
  3. Een positieve benadering van seksualiteit vraagt om brede maatschappelijke acceptatie en ondersteuning.

“Staat er lichamelijk iets in de weg, dan hoor je van iedereen: joh, vraag je huisarts gewoon om Viagra.” – Deelnemer

Beperkte maatschappelijke beeldvorming
Bovenstaande componenten zijn essentieel voor iedereen. Toch ligt bij ouderen de nadruk op fysieke veranderingen door ziekte of veroudering en op seksuele functionaliteit. Onderzoek naar de seksualiteit van oudere volwassenen richt zich vaak te sterk op medische kwesties, maar juist de emotionele, mentale en sociale aspecten die bijdragen aan seksuele gezondheid zijn van groot belang. Daarnaast krijgen ouderen vaak te maken met beperkende stereotypen en negatieve maatschappelijke beeldvorming, die een nadelige invloed kunnen hebben op de beleving van seksualiteit. In plaats van ervaringen te delen en van elkaar te leren, houden ouderen door maatschappelijk stigma hun vragen en zorgen vaak voor zichzelf. Leyden Academy doet onderzoek naar seksualiteit en intimiteit onder ouderen en biedt ruimte om ervaringen en perspectieven te delen. Hiermee willen een diverser beeld geven dan de huidige beperkte maatschappelijke beeldvorming. Wil je meepraten over dit onderwerp? Ontzettend leuk! Mail onderzoek@leydenacademy.nl.

“Mijn moeder is met 80 nog verliefd geworden op een man, was duidelijk aan het flirten, en ik durfde toen niet te vragen: doen jullie het ook?” – Deelnemer

Lust op Leeftijd
Op grond van eerdere bevindingen hebben deelnemers ons geïnspireerd om een videoreeks te creëren, gemaakt door en voor oudere volwassenen in Nederland en België. Het doel is om onze kennis over seksualiteit en intimiteit op latere leeftijd te verbreden en het taboe rondom deze onderwerpen te doorbreken. Vragen als ‘Speelt seksualiteit op latere leeftijd nog een rol?’, ‘Is experimenteren met intieme relaties en seksuele beleving een onderdeel van goed ouder worden?’, ‘Welke kennis missen we over seksualiteit en intimiteit op latere leeftijd?’ en ‘Waarom praten we zo weinig over onze behoeften en over creatieve vormen van seksuele zelfexpressie?’ komen aan bod.
De videoreeks, getiteld ‘Lust op Leeftijd’ (LoL), wordt mede mogelijk gemaakt door het Erasmus+-programma en de Steunstichting Gezondheidszorg Voorschoten, en gerealiseerd in samenwerking met de Belgische schrijver en gerontoloog Els Messelis en de Nederlandse filmmaker Chiel Epskamp van Cut the Chase Media.