Ouder worden is waardevol; voor onszelf, onze buren, ouders en vrienden. Over tien jaar telt Nederland ruim 2 miljoen mensen van 75 jaar of ouder. Dat zijn 600.000 ouderen meer dan vandaag. Nooit eerder hebben we zoveel 75-plussers in Nederland gehad. Zoveel levenservaring is waardevol én levert uitdagingen op. Daarom moeten we daarover nadenken met de hele samenleving. Zo zorgen we er samen voor dat ouder worden ook in de toekomst van grote waarde blijft.
De publiekscampagne ‘De waarde van ouder worden’ laat zien dat alle ouderen waardevol zijn voor de samenleving, nu en in de toekomst. Ieder op zijn of haar manier: een ervaren scheidsrechter op het veld, een ondernemer die zijn kwaliteiten inzet in het buurthuis of een opa die waardevol advies geeft aan zijn kleindochter. De campagne is een initiatief van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in samenwerking met de Raad van Ouderen. De campagne focust op de meerwaarde van ouder worden: meerwaarde is waarde die je ontwikkelt naarmate je ouder wordt. Deze meerwaarde wordt in mooie persoonlijke verhalen in beeld gebracht. In november en december 2020 worden in verschillende media en via verschillende kanalen filmpjes en beelden gedeeld.
“Veel onbenut potentieel bij ouderen”
Jolanda Lindenberg is sociaal-cultureel antropoloog en werkt bij Leyden Academy als teamleider van het onderzoeksthema Verbonden. Als onderzoeker richt ze zich op sociale netwerken, groepsidentiteiten en identiteitsvorming van oudere mensen, waarbij de zienswijzen van ouderen zelf centraal staan. Ook coördineert ze opleidingen, zoals het gratis onderwijsprogramma Silver Starters voor ondernemende vijftigplussers. Jolanda over de campagne ‘De waarde van ouder worden’: “De beeldvorming van ouderen is heel tweedimensionaal: of ze worden neergezet als afhankelijk of als onafhankelijk – alsof er niets tussen die twee uitersten zit. Er is enorm veel onbenut potentieel bij ouderen, doordat de focus vaak ligt op de beperkingen. Op wat mensen niet meer kunnen, in plaats van op wat er allemaal nog wel mogelijk is. Veel mensen van wie wordt gezegd dat ze kwetsbaar zijn, werken in de zorg en in het onderwijs, doen vrijwilligerswerk, passen op de kleinkinderen, bieden steun aan anderen. Wie deze groep uitsluit, mist ook de bijdrage die zij leveren aan de maatschappij.”
Jolanda vervolgt: “We hebben er op latere leeftijd een flink aantal jaren bijgekregen, want de levensverwachting is de afgelopen eeuw met gemiddeld meer dan vijfentwintig jaar gestegen. Het zou mooi zijn als de maatschappij die extra tijd ziet als een mooie fase met veel mogelijkheden en dat ouderen die mogelijkheden ook krijgen en pakken. Ik hoop dat de campagne ‘De Waarde van Ouder Worden’ het gesprek op gang brengt en daarmee ook de bewustwording. En dat ouderen zichzelf ‘oud’ durven noemen en daar trots op kunnen zijn!”
Rapport Beeldvorming van ouderen
In opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport schreef Jolanda in 2019 het wetenschappelijke rapport Beeldvorming van ouderen, over welke beelden er zijn over ouderen, ook onder ouderen zelf en hoe dat mogelijk veranderd kan worden.
Kijk voor meer informatie op de campagnewebsite: www.dewaardevanouderworden.nl
Er zijn voorbeelden uit de praktijk en literatuur die hier een tegengeluid over laten horen. Zo heeft Pia Kontos, onderzoeker aan de universiteit van Toronto, veel geschreven over embodied personhood bij mensen met dementie. Zij onderzoekt het idee dat ‘wie je bent’ ook opgeslagen zit in het lichaam. Ons lichaam en niet alleen onze geest is aanwezig bij alle ervaringen en sociale interacties in ons leven. Sommige aspecten van onze persoonlijkheid zijn onderdeel van ons lichaam, en blijven dus bestaan, ondanks cognitieve achteruitgang. Denk bijvoorbeeld aan de manier van bewegen van iemand die altijd yoga les heeft gegeven, het gevoel wat je iedere keer weer krijgt wanneer je de muziek van je geboortegrond hoort, het ritme van een leven lang werken in een fabriek, allemaal dingen die zijn opgeslagen in het lichaam. Muziek, en andere vormen van kunst, kunnen hier wellicht een aanspraak op doen: door bijvoorbeeld het ritme of de dynamiek van iemands manier van bewegen te volgen, wordt de persoonlijkheid van diegene als het ware ter plekke tot leven gebracht. Zo is het misschien mogelijk om weer even iets te zien van wie zo iemand was, of wie hij of zij op dit moment is.