Waarom kan een muis 3 jaar oud worden, een mens 80 en een schildpad wel 250 jaar? Wat is veroudering eigenlijk? En welke rol spelen genen, leefstijl en geluk bij hoe lang je leeft? Deze en meer vragen zijn beantwoord in het openingscollege ‘Biologie van de veroudering’ van dr. David van Bodegom, het eerste uit de negendelige reeks ‘Gezond en gelukkig oud worden’. De collegereeks is vanochtend in het Poortgebouw in Leiden van start gegaan met 55 cursisten.
Bekijk het volledige programma hier.
Vanaf 2 maart t/m 2 april 2017 exposeren Gemma Boetekees (gebruikskeramiek) en Henk Aschman (fotografie) bij galerie de Pomp in Warmond. De exposities zullen op zaterdag 4 maart a.s. om 15.00 uur worden geopend door Marieke van der Waal en Miep Smitsloo.
Gemma Boetekees
Gemma Boetekees maakt vooral gebruikskeramiek: eerlijke handgemaakte producten, ontworpen met het oog op dagelijks gebruik. Haar werk wordt gedraaid op de pottenbakkersschijf van rood bakkende Westerwaldklei of van witbakkende steengoedklei, die een dunne laag gekleurde vloeibare klei krijgt en een transparant glazuur. Gemma’s werk is vooral geïnspireerd door Engels traditionele gebruikskeramiek, versierd met een ringeloor met kleislip in een stijl van nu. De kleilijnen liggen bovenop de pot en geven reliëf. Vorm en functie gaan samen: het is mooi, maar ook handig. (www.groenesteeg65.nl)
Henk Aschman
Als veelzijdig fotograaf exposeert Henk met een vijftal zwart-wit portretten van vitale ouderen. Deze portretten dienden de afgelopen jaren als het ‘gezicht’ van Leyden Academy. Naast deze portretten toont hij een kleine serie straatfoto’s, wat bijzonder bewerkte (dierentuin)dieren, natuuropnames en foto’s waarin lijnen een rol spelen. Dat alles in zwart-wit. Dat de expositie samenvalt met het exposeren van gebruikskeramiek van Gemma Boetekees is niet geheel toevallig daar Henk Aschman de collectie voor haar website fotografeerde. (www.fotasch.nl)
Contactgegevens
Galerie de Pomp: Dorpstraat 38, Warmond
Openingstijden
Wo/do/vr: 15.00-17.00
Za: 11.00-17.00
Zo: 13.00-17.00
In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen stelt dagblad Trouw wekelijks een thema centraal op de opiniepagina’s, onder de noemer ‘De Derde Kamer’. Organisaties worden in deze rubriek uitgenodigd om de nieuwe Kamer en het nieuw te vormen kabinet van advies te voorzien.
Op zaterdag 18 februari 2017 stond de rubriek in het teken van het thema ‘jong en oud’, solidariteit tussen generaties. Marieke van der Waal en Jolanda Lindenberg leverden een bijdrage over het verbeteren van de beeldvorming over ouderen en oud worden.
U kunt het artikel teruglezen op de website van Trouw of via Blendle. De integrale tekst van de opiniebijdrage vindt u hieronder.
Straks jokken we er trots een paar jaartjes bij
Steun initiatieven om generaties als vanzelf bijeen te brengen, stellen Marieke van der Waal en Jolanda Lindenberg voor.
“I am 140 years old,” zei Kofi met een grijns van oor tot oor tegen onze collega die veldwerk deed in Noord-Ghana. Deze dorpsoudste had ongetwijfeld een respectabele leeftijd bereikt, maar dit leek toch wat ruim ingeschat… Feit is dat ouderen in Ghana er gerust een paar jaartjes bij jokken.
Ouderdom wordt er geassocieerd met wijsheid en in plattelandsgemeenschappen genieten de alleroudsten respect, aanzien en status. In Nederland liften en botoxen we liever wat jaartjes weg. Als je aan mensen in het Westen vraagt wat ze het liefste willen als ze oud worden, dan is het antwoord dan ook vaak: jong blijven.
Uit een recente inventarisatie van studies in binnen- en buitenland naar de beeldvorming rondom ouderen, komt een opvallend zwart-wit beeld naar voren. We vinden ouderen ofwel warm en wijs, ofwel zwak en zielig. Een harde tweedeling die ook in de verkiezingsretoriek weerklinkt: het gaat enerzijds over ouderen als koopkrachtige profiteur en anderzijds over ouderen als kostenpost of slachtoffer. En vooral over de meest kwetsbare mensen in onze verpleeghuizen.
Onschatbare waarde
Je hoort weinig over de grote groep ouderen die met hun ervaringen, vrijwilligerswerk en mantelzorg van onschatbare waarde zijn voor onze samenleving. De tweedeling doet ook geen recht aan de werkelijkheid. Elk ouder wordend mens krijgt te maken met slijtage van het lijf, maar dit hoeft op geen enkele wijze te betekenen dat iemand met beperkingen de samenleving niets meer te bieden heeft. We ontmoeten voortdurend inspirerende mensen, jong én stokoud, die bewijzen dat vitaliteit en veerkracht los staan van iemands gezondheid en kalenderleeftijd.
Hoe kunnen we die beeldvorming positiever kleuren? Hier is ook internationaal nog weinig onderzoek naar gedaan, maar over één ding lijkt de wetenschap het eens: diepgaand, persoonlijk contact is de meest effectieve interventie om wederzijds begrip en waardering te vergroten. Het is dus zaak om vol in te zetten op ontmoetingen tussen jong en oud.
Gelukkig zijn er talloze Nederlandse (burger)initiatieven die het contact tussen generaties bevorderen. Zoals Levensles, waarin scholieren en ouderen samen met een frisse blik kijken naar (het werken in de) ouderenzorg. Of Act Your Age, dat jong en oud samenbrengt op de dansvloer. Ali B doet hetzelfde in Op Volle Toeren, met jonge rappers en door de wol geverfde Nederlandstalige artiesten.
Er zijn ook steeds meer vernieuwende woonvormen, zoals de studenten die op kamers wonen in woonzorgcentrum Humanitas in Deventer en woongemeenschap Eikpunt in Lent, met meerdere generaties onder één dak.
Opbloeien
Dit soort initiatieven verdienen alle steun van overheidswege: breng jong en oud bijeen en laat hun talenten en mogelijkheden opbloeien. Zorg daarnaast dat die ontmoetingen als vanzelf ontstaan door bijvoorbeeld nieuwe wijken in te richten op contact tussen buurtbewoners.
Plaats jonge en oudere mensen niet aan de rand van de samenleving, zoals zo vaak is gebeurd met ‘aanleunwoningen’, verzorgingshuizen en studentenwoningen. Maak parken vriendelijk voor jong én oud en creëer ontmoetingsplekken zoals een kinderdagverblijf in een woonzorgcentrum of buurthuis.
Neem ook belemmeringen weg voor oudere mensen die maatschappelijk actief willen blijven, betaald of onbetaald. Geef hen alle kansen om tot op hoge leeftijd midden in de gemeenschap te staan. Dit schept ook kansen voor de samenleving als geheel, want veel wijsheid, kennis en ervaring blijven nu onbenut. Laten we ernaar streven dat we er in Nederland straks trots een paar jaartjes bij jokken in plaats van de eeuwige jeugd na te streven.
Marieke van der Waal is directeur van Leyden Academy on Vitality and Ageing en ILC Nederland
Jolanda Lindenberg is onderzoeker bij Leyden Academy on Vitality and Ageing
Een deurmat met sensor die ouderen waarschuwt voordat ze de deur openen, om hen te behoeden voor babbeltrucs. Een Tinder-achtige app die ouderen matcht met een adoptiekleinkind. Een hangplek voor jong en oud in de wijk om samen te chillen en een theetje te drinken. Een greep uit de originele ideeën die op woensdag 15 februari 2017 werden gepitcht door (v)mbo-scholieren, tijdens het evenement Levensles.
Frisse blik van jongeren
Zo’n 150 scholieren, senioren en mensen die werken in zorg en welzijn of bij de gemeente, verzamelden zich in Utopa, het voormalige weeshuis in de binnenstad van Leiden. Aanleiding was de negende editie van inspiratie- en kennisdag Levensles, een evenement waarbij scholieren en studenten worden uitgedaagd om met een frisse blik te kijken naar (goede zorg voor) ouderen. De dag startte met presentaties van Marieke van der Waal en Lex van Delden (Leyden Academy), districtschef politie Arthur van Baaren en Roos van Gelderen, wethouder Jeugd, Zorg en Welzijn van de gemeente Leiden. Daarna was de vloer voor de jongeren, met in totaal tien pitches.
Brug slaan voor oudere migranten
Tara en Ezra mochten als eerste het podium pakken. Zij vroegen aandacht voor de groeiende groep ouderen met een niet-Nederlandse achtergrond: zo’n 200.000 ouderen in 2025. Zorgverleners spreken vaak hun taal niet of er kunnen misverstanden ontstaan vanuit een verschil in cultuur of religie. Volgens Tara en Ezra ligt de oplossing voor de hand: er zijn heel veel mbo’ers met een multiculturele achtergrond. Laat hen een brug slaan tussen migranten en zorgverleners!
Deurmat tegen babbeltrucs
De zestienjarige Madelief had zich verdiept in babbeltrucs, oplichters die zich met een smoes naar binnen praten. Ook haar oplossing was simpel, maar doeltreffend: leg een deurmat neer met een sensor, die enkele vragen stelt voordat de oudere de deur opent, zoals “Doe niet meteen open” en “Kent u deze persoon?” Aan de buitendeur kan zelfs een mat worden neergelegd die hondengeblaf produceert, om eventuele kwaadwillenden af te schrikken.
Pokémon Go voor jong en oud
Veel ideeën hadden als doel om jong en oud met elkaar in contact te brengen. Hoe kunnen we zorgen dat zij elkaar vaker zien en spreken? Volkan wil kinderen en ouderen met elkaar in gesprek brengen over levensvragen, Dexter dacht meer aan samen muziek maken en Sjaak aan samen ‘op inspiratiepad’ en daarna herinneringen ophalen en kunst maken. Ruben bedacht dat er veel ouderen zijn zonder kleinkinderen, terwijl sommige kinderen geen opa of oma meer hebben. Hij stelde voor een Tinder-achtige app te maken, die een match maakt tussen grootouders en een ‘adoptiekleinkind’. Een bijzonder idee kwam van Patrick: hij wil een wijkgame maken in Leiden- Noord, een soort “Pokémon Go voor jong en oud”, waarbij jong en oud samen in beweging komen – achter de computer en in de buitenlucht.
Fijne hangplek om te chillen
Eva had alvast bedacht waar al deze ideeën fysiek bij elkaar kunnen komen: zij pitchte voor een ‘HangOud’, een fijne hangplek in de wijk waar iedereen graag op zaterdagmiddag naar toe gaat om te chillen, kletsen, een theetje te drinken en workshops te volgen. Ze kreeg vanuit de zaal meteen suggesties aangereikt voor geschikte locaties in Leiden. Sowieso werden er tijdens de dag veel nuttige contacten gelegd en tips uitgewisseld met de aanwezige zorgbestuurders en gemeenteambtenaren, om de ideeën daadwerkelijk tot stand te brengen. Gezien de hoge kwaliteit van de inzendingen besloot de jury uiteindelijk om alle tien de pitches tot winnaar uit te roepen. De hieraan verbonden geldprijs van EUR 250 geeft alle initiatiefnemers hopelijk net dat extra zetje om hun plannen te verwezenlijken.
Levensles is een initiatief van Leyden Academy en Vereniging Het Zonnehuis. Kijk voor meer informatie en inspiratie op de website.
Op dinsdag 7 februari 2017 was dr. Martijn van Oorschot te gast bij Leyden Academy om een lezing te verzorgen tijdens een scientific lunch met als onderwerp ‘beeldvorming over ouderen in de wereld’. Van Oorschot promoveerde als cultureel antropoloog bij hoogleraar sociale wetenschappen Arie de Ruijter aan de Universiteit van Tilburg en woont en werkt tegenwoordig in Amsterdam en Sao Paulo, Brazilië. Naast zijn adviespraktijk is hij kunstenaar met exposities in binnen- en buitenland.
Volgens Van Oorschot staan we in Nederland en wereldwijd aan de vooravond van een paradigma shift, nu we steeds ouder worden en het aandeel 75-plussers in de bevolking groeit. We hebben hier nog niet de juiste woorden en beelden bij gevonden. Er zijn in dit verband wonderbaarlijke verschillen in de wereld, op basis van onder meer cultuur, religie en familie. Zo geeft de overheid in Cambodja volgens Van Oorschot geen euro uit aan ouderenzorg; in Nederland gaat hier zo’n 17 miljard euro in om.
Van Oorschot en zijn team van wetenschappers en kunstenaars hebben over de hele wereld oudere mensen geïnterviewd en geportretteerd, zoals mevrouw Rowshan Ara Chowdhury uit Bangladesh, hierboven op de foto met haar kleindochter Alia Kamal. De portretten worden gebundeld in het project Elderly of the World. Daarnaast werkt het team aan een festival dat voor najaar 2017 gepland staat.
Op woensdag 15 februari 2017 zal van 09.30-16.00 uur in Leiden een nieuwe editie van Levensles plaatsvinden, een inspiratie- en kennisdag, met tal van frisse perspectieven op de zorg voor ouderen. Gedurende het Levensles-traject zijn jongeren bij ouderen langs gegaan en in gesprek gegaan met politiefunctionarissen, beleidsmedewerkers en zorgprofessionals. Tijdens Levensles Leiden zullen ze inspirerende pitches geven over betere zorg voor ouderen, gebaseerd op hun ontmoetingen met ouderen en de plannen die ze samen hebben ontwikkeld. Deze pitches zullen zoveel mogelijk uitvoeringsgericht zijn en steeds staat de verbinding tussen oud en jong centraal, evenals creatieve en bijzondere ideeën. Uit eerdere edities is gebleken hoe krachtig de concepten van jongeren kunnen zijn en hoe ze tot positieve veranderingen hebben geleid.
Op een van de mooiste locaties van Leiden (het vm. Weeshuis aan de Hooglandse Kerkgracht 17B) verwachten we mensen uit de zorg: bestuurders, wetenschappers, zorgverleners; mensen uit het onderwijs: studenten, docenten, teamleiders; beleidsmakers en natuurlijk de ouderen zelf. De combinatie zorg en onderwijs, de combinatie oud en jong, dat maakt verschil. We weten dat uit het verleden. We zijn er van overtuigd voor de toekomst.
Globaal programma
09.30 Inloop
10.00 Welkomstwoord door Marieke van der Waal (directeur Leyden Academy),
10.10 Inspiratie en actie door Lex van Delden (onderzoeker vitaliteit), Arthur van Baaren
(hoofdcommissaris politie), Jan Braakman & Sascha Schwedersky (oud&jong samen),
Roos van Gelderen (wethouder Jeugd, Zorg, Welzijn Leiden)
10.45 Lilian Djarkasi, winnaar van de derde editie van Levensles met een demonstratie
kickboksen met ouderen
11.00 Eerste ronde pitches: 6-minuten presentaties van plannen met uitvoeringskracht
12.00 Lunch
12.30 Tweede ronde pitches: 6-minuten presentaties van plannen met uitvoeringskracht
13.30 Workshoprondes waarin intergenerationele activiteiten centraal staan
14.30 Juryberaad
15.00 Overhandiging prijzen
15.30 Afronding
Wilt u aanwezig zijn en geïnspireerd raken door de frisse blik van jongeren op de zorg voor ouderen? Opgeven kan via info@studiomoio.nl die de uitvoering voor haar rekening neemt.
Wat is het effect van een zorgstage op de beeldvorming over ouderen bij eerstejaars geneeskundestudenten? Onderzoekers van Leyden Academy on Vitality and Ageing, het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en het Center for Healthy Aging van de Universiteit van Kopenhagen publiceerden erover op 20 januari 2017 in wetenschappelijk tijdschrift PLOS ONE. In het collegejaar 2012-2013 werden circa 250 eerstejaars studenten geneeskunde geënquêteerd, voorafgaand aan en na afloop van de verplichte zorgstage van twee weken in een verpleeghuis, revalidatiecentrum of geriatrische afdeling van een ziekenhuis.
Het artikel When Contact Is Not Enough: Affecting First Year Medical Students’ Image Towards Older Persons door Sasmita Kusumastuti, Esther van Fenema, Eugenie Polman, Wilco Achterberg, Jolanda Lindenberg en Rudi Westendorp is op 20 januari 2017 gepubliceerd in online open-access wetenschappelijk tijdschrift PLOS ONE.
Vandaag is een nieuwe editie van de executive leergang Veroudering en Gezondheidszorg van start gegaan. Twintig deelnemers – bestuurders en managers vanuit ouderenzorgorganisaties, ziekenhuizen en zorgverzekeraars – verdiepen zich in vijf collegeblokken in alle facetten van goede zorg voor oudere mensen. De studiereis in mei leidt dit jaar naar Denemarken.
In het eerste collegeblok op donderdag 19 en vrijdag 20 januari staat het verouderingsproces centraal. Wat is veroudering eigenlijk? Waarom leven we steeds langer, en welke factoren zijn van invloed op onze levensverwachting? Naast wetenschappelijke bijdragen van onder meer Joris Slaets en Diana van Heemst (LUMC, zie foto) krijgt ook een ervaringsdeskundige het podium: dhr. Berlee, die in 2017 de gezegende leeftijd van honderd jaar hoopt te bereiken.
Leiden, 18 januari 2017 – Iedereen wil oud worden, maar niemand wil zich oud voelen. De vraag is dan ook: hoe blijf je zo lang mogelijk vitaal, scherp en sociaal actief? Om (jongere) ouderen daar handvatten voor te bieden, heeft Leyden Academy on Vitality and Ageing de wetenschappelijke kennis op het gebied van gezond en gelukkig oud worden gebundeld in een nieuwe collegereeks. De cursus, die uit negen colleges bestaat, gaat op 7 maart 2017 in Leiden van start.
Zelf veel invloed op gezondheid en geluk
Mensen hebben zelf veel invloed op de wijze waarop ze verouderen. Zo zijn veel ‘verouderingsziekten’ zoals hart- en vaatziekten, artritis en ouderdomssuiker in feite welvaartsziekten en sterk gerelateerd aan onze leefstijl. Door gezonde keuzes te integreren in de dagelijkse omgeving en routines kan deze leefstijl duurzaam worden veranderd. Ook van groot belang voor een lang gezond en gelukkig leven is het niveau van iemands levenstevredenheid. Binnen Leyden Academy worden er methodieken ontwikkeld om inzicht te krijgen in de individuele levenstevredenheid en hoe deze kan worden behouden of vergroot. In de collegereeks ‘Gezond en gelukkig oud worden’ worden actuele wetenschappelijke inzichten gekoppeld aan praktische tips en adviezen.
Voor het eerst onderwijs aan ouderen zelf
Sinds de oprichting in 2008 is onderwijs een van de kernactiviteiten van kennisinstituut Leyden Academy. De kennisoverdracht was altijd primair gericht op beleidsbepalers, professionals en studenten. Met de collegereeks ‘Gezond en gelukkig oud worden’ wordt nu voor het eerst ook rechtstreeks aan ouderen lesgegeven. Directeur Leyden Academy en docente ir. Marieke van der Waal licht toe: “Onze missie is de kwaliteit van leven van oudere mensen te verbeteren. Dit kan heel goed via intermediairs zoals artsen en zorgbestuurders, maar we willen de wetenschappelijke kennis over gezond en gelukkig oud worden ook voor oudere mensen zelf toegankelijk maken. Minder academisch en vooral gericht op wat iemand zélf kan doen.”
Meer informatie over de inhoud en praktische details van de collegereeks ‘Gezond en gelukkig oud worden’ vindt u hier.
In geval van vragen kunt u contact opnemen met Yvonne Koemans, afdeling communicatie, via tel. (071) 524 0960 of via e-mail.
Terugkijkend op alle ophef over de ouderenzorg in het afgelopen jaar, schreef Joris Slaets op 29 december 2016 een artikel op zorgblog Skipr. Om de verpleeghuiszorg in Nederland verder te verbeteren moeten we vooral goede vragen stellen in plaats van meer strenge eisen. Zo zeggen alle partijen voorstander te zijn van persoonsgerichte en liefdevolle zorg; maar zijn we ook bereid de consequenties te accepteren van het werkelijk centraal stellen van de oudere persoon?
U kunt de blog hier teruglezen.