Jet Bussemaker over “zorg met een ziel”

Jet Bussemaker over “zorg met een ziel”

“Onze zorg is heel goed als je het internationaal vergelijkt, maar het mist een ziel. We zijn de mens uit het oog verloren.” Jet Bussemaker, voorzitter van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving en hoogleraar aan Universiteit Leiden en het LUMC, sprak vandaag in onze executive leergang Veroudering en Gezondheidszorg over “zorg met een ziel”. Hoe komen we tot een ander zorgbegrip, waarin de mens meer centraal staat? En wat kan hierin de bijdrage zijn van kunst en cultuur? “Kunst, en ook sport, kunnen wat losmaken. Om een keer uit die rol te komen van verzorgd worden en kwetsbaar zijn. Om je te kunnen uiten en andere manieren te ontdekken om contact te maken.”

Hoe ziet goede zorg eruit vanuit het perspectief van ouderen zelf? Deze vraag staat vandaag en morgen centraal in het derde collegeblok van de executive leergang. Met naast Jet Bussemaker o.a. Tineke Abma over hoe we ouderen beter kunnen betrekken bij zorg en beleid, Job Kievit over de vraag waar de grenzen liggen van medisch handelen en Ronald Schmidt, bestuurder van Cordaan, over het laveren tussen de eigen visie op kwaliteit van zorg en die van toezichthouders. Dat goede zorg ook betekent: naar elkaar omkijken en elkaar helpen, komt tot uiting in burgerinitiatieven als de Laakse Lente van het Haagse echtpaar Leo en Netty Olffers en de Stadsdorpen in Amsterdam.

Lees hier meer informatie over de executive leergang en over ons onderzoek naar de waarde van kunst en cultuur in de langdurige zorg

Amerikaanse verpleegkundestudenten aan de slag met leefplezier

Amerikaanse verpleegkundestudenten aan de slag met leefplezier

Vandaag kregen we bezoek van zestien verpleegkundestudenten en twee docenten van Saginaw Valley State University in Michigan, Verenigde Staten. Zij maken een studiereis door Nederland om kennis te maken met ons zorgstelsel en dit te vergelijken met het Amerikaanse systeem, zowel de uitgangspunten als de uitwerking in de praktijk. De studenten bezoeken onder meer ziekenhuizen, verpleeghuizen, de GGD en kennisinstituten als Leyden Academy on Vitality and Ageing.

Senior onderzoeker Josanne Huijg verwelkomde de studenten met een presentatie over het wetenschappelijke werk van Leyden Academy, met bijzondere aandacht voor het project Leefplezierplan voor de zorg. Dit onderzoek is erop gericht om in verpleeghuizen het leefplezier van bewoners als vertrekpunt te nemen. Wat levert deze aanpak op voor de ouderen, hun belangrijke anderen en de verpleegkundigen en verzorgenden? En hoe maak je deze ‘narratieve’ kwaliteit van zorg zichtbaar voor externe partijen?

De studenten waren zeer geïnteresseerd in deze positieve, persoonsgerichte benadering en stelden veel vragen. Ze werden ook uitgedaagd om na te denken over wat zij zelf belangrijk vinden in hun leven, en om drie dingen op te schrijven. Vrijwel iedereen noemde familie en vrienden. Volgens Josanne laat onderzoek ook zien dat betekenisvolle relaties het belangrijkst zijn voor het welbevinden van mensen. Andere voorbeelden die de studenten opschreven waren natuur, religie, muziek en dansen, mijn honden en “mijn kopje koffie ’s ochtends”.

We vroegen de jonge Amerikanen vervolgens om hun kaartjes te ruilen met hun buren en een willekeurig ding door te strepen. Hoe voelt dat? “Heel triest”, vonden de studenten. Doel van deze oefening was om te ervaren hoe het voelt als je iets moet achterlaten wat belangrijk voor je is, als je verhuist naar een verpleeghuis. Zoals je geliefde waar je al zo lang mee samenwoont, je huisdier of bepaalde hobby’s en rituelen waar je aan gehecht bent. Dit is dan ook een belangrijk doel van het Leefplezierplan-project: bewoners van verpleeghuizen helpen om zoveel mogelijk hun leven te leiden zoals zij dat zelf het liefst willen en de persoon te zijn die ze graag willen zijn.

Vervolgens vertelde arts-onderzoeker Paul van de Vijver over Leyden Academy’s visie op en onderzoek naar vitaal verouderen. De studenten konden ten slotte het slijten van ledematen en zintuigen aan den lijve ervaren door het ‘verouderingspak’ uit te proberen.

Nieuwe Master Honours Class ‘Innovating Health and Well-being through Entrepreneurship’

Nieuwe Master Honours Class ‘Innovating Health and Well-being through Entrepreneurship’

De Honours Academy van Universiteit Leiden biedt van 19 maart tot 25 juni a.s. de nieuwe Master Honours Class Innovating Health and Well-being through Entrepreneurship (5 EC) aan. Gemotiveerde masterstudenten kunnen daarin werken aan een innovatie voor de gezondheidszorg.

In de Master Honours Class gaan studenten naast hun reguliere master aan de Universiteit Leiden op zoek naar innovaties voor de gezondheidszorg en het welzijn van mensen. “Denk bijvoorbeeld aan de manier waarop laaggeletterden kunnen begrijpen hoe ze gezond blijven’, aldus coördinator Lex van Delden van Leyden Academy. Een andere opdracht voor de studenten zou kunnen zijn om naar het ontwerp van een nieuw te bouwen verpleeghuis te kijken, “waarbij de nadruk meer op leefplezier moet liggen dan op zorg”, aldus Van Delden.

Het gaat er in dit vak om dat studenten dichtbij de eindgebruikers van zorg en welzijn komen te staan, zegt Van Delden. “Naast dat we de theorie behandelen en de studenten in gesprek gaan met experts, zijn juist die ontvangers van zorg heel belangrijk om te achterhalen wat precies de vraag is die voorligt.” In groepjes van vier studenten, begeleid door een coach, wordt gewerkt aan een presentatie van het plan. “Daarin moeten ze uiteindelijk laten zien dat het plan ook marktpotentie heeft: dat het haalbaar en betaalbaar is.”

Gemotiveerde masterstudenten kunnen zich vanaf vandaag tot en met 16 februari a.s. aanmelden. Om de kleinschaligheid te waarborgen, is het aantal plaatsen beperkt. Selectie geschiedt op basis van motivatie, eerdere studieprestaties en -achtergrond.

Kijk voor meer informatie over het programma, studiebelasting en aanmelding op de website van de Master Honours Class Innovating Health and Well-being through Entrepreneurship.

Start 11e editie executive leergang Veroudering en Gezondheidszorg

Start 11e editie executive leergang Veroudering en Gezondheidszorg

Vandaag is een nieuwe editie van de executive leergang Veroudering en Gezondheidszorg van start gegaan. De groep van twintig deelnemers, bestaande uit bestuurders en managers vanuit diverse organisaties in de (ouderen)zorg, verdiept zich de komende maanden in vijf collegeblokken in alle facetten van goede zorg voor oudere mensen. De studiereis in mei leidt dit jaar naar Stockholm, Zweden. In het eerste collegeblok op donderdag 9 en vrijdag 10 januari staat het verouderingsproces centraal. Wat is veroudering eigenlijk? Waarom leven we steeds langer, en welke factoren zijn van invloed op onze levensverwachting?

Coming out op je 68ste
Naast wetenschappelijke bijdragen van onder meer David van Bodegom, Fanny Janssen (NIDI) en Diana van Heemst (LUMC) krijgt tijdens elk collegeblok ook een ervaringsdeskundige het podium. Directeur van Leyden Academy Tineke Abma ging vandaag samen met de cursisten in gesprek met Leny Wiggers (86), een kleurrijke en avontuurlijke dame: “Mijn moeder was een feministe, zij ging haar eigen gang. Een voorbeeld voor mij”. Leny had op haar 68ste haar ‘coming out’, toen ze op fietsvakantie in Nieuw-Zeeland de liefde van haar leven ontmoette. Haar nichtje Tara Fallaux maakte er een indrukwekkende korte documentaire over, Over the Rainbow. Leny is er trots op en ziet het als een “statement voor tolerantie over seksuele diversiteit”.

Meer informatie over het programma van de executive leergang vindt u hier.

Prijs voor meest vindingrijke olderpreneur

Prijs voor meest vindingrijke olderpreneur

Gisteren vond de finale plaats van Start-up Plus, een gratis leerprogramma dat Leyden Academy en Aegon hebben opgezet om vijftigplussers die een eigen bedrijf willen opzetten op weg te helpen. Inspirerende woorden en praktische tips kwamen van televisiemaker Jan Slagter en onderneemster Annemarie van Gaal. Aan het eind van de dag verzorgden de deelnemers pitches aan een vakkundige jury, die de meest kansrijke start-up beloonde met – een door Aegon beschikbaar gesteld – bedrag van 10.000 euro voor het verder ontwikkelen van het eigen bedrijf.

And the winner is ……
Van de ruim veertig gepresenteerde start-ups gingen er zes door naar de zogeheten Dragon’s Den. Onder de finalisten Han van Doorn, Klaartje Gisolf, Ilse Puls, Saskia Danen, Robert Jan Everts en Inge Letschert en Diek van Laarhoven. De tweede prijs werd gewonnen door Inge Letschert en Diek van Laarhoven met hun mantelzorgplatform. Uiteindelijk koos zowel het publiek als de jury voor de 82-jarige Han van Doorn met zijn idee, de ‘Are You Okay Today’-app. Deze app leert via een draadje in de meterkast het gedrag van de oudere en geeft bij afwijkend gedrag eerst een seintje aan de oudere en vervolgens aan de mantelzorger. Dit geeft zowel de bewoner als de mantelzorger een bepaalde rust. Han spreekt uit eigen ervaring: “Mijn zoon wil graag een oogje in het zeil houden bij zijn oude vader. Maar ik wil geen alarmknop om mijn nek of camera’s en sensoren in mijn huis.” Han heeft de app samen met zijn zoon ontwikkeld, deze al in de praktijk getest en contacten gelegd met een zorgverzekeraar en energiebedrijf. De jury ziet zijn start-up dan ook als kansrijk en ziet veel potentie voor Han’s app.

Start-up Plus in het kort
Uit onderzoek blijkt dat vijftigplussers die een eigen bedrijf beginnen, twee- tot driemaal succesvoller zijn dan dertigers. Toch zijn vrijwel alle startup-programma’s gericht op jongere ondernemers. Uit Aegon’s internationale pensioenonderzoek blijkt dat mensen niet alleen langer blijven doorwerken, maar dat ouderen ook in toenemende mate geïnteresseerd zijn in het opzetten van een eigen bedrijf. Leyden Academy en Aegon ontwikkelden daarom Start-up Plus. De ruim vijftig deelnemers hebben een digitaal leerprogramma van acht weken doorlopen. Tijdens dit traject hebben ze met behulp van een persoonlijke coach naar zelfstandig ondernemerschap toe gewerkt. Duidelijk is geworden dat niet enkel de jeugd de toekomst heeft. Projectleider dr. Jolanda Lindenberg: “Vijftigplussers bruisen van de ideeën en met hun ervaring, expertise en netwerk hebben ze een grotere kans van slagen.”

Nooit te oud om te ondernemen
Een ander mooi initiatief is dat van de 52-jarige Klaartje Gisolf, namelijk de ‘Upcycle Fabriek’, een werkplek waar afgedankte materialen worden omgezet in ambachtelijke en duurzame producten: “Mijn doelgroep is 65- tot 99-jarigen, mensen die vaak als kwetsbaar worden gezien. Ik wil juist laten zien wat ze wél kunnen”, aldus Klaartje, die tot de finale reikte en met vijf andere deelnemers haar idee mocht pitchen aan de jury.

We danken alle deelnemers van deze eerste editie van Start-up Plus voor hun inzet en enthousiasme en wensen hen heel veel succes bij de verdere stappen in het ondernemerschap. Mocht u interesse hebben in een mogelijke volgende editie van dit leertraject, we horen het graag.

Start-up Plus in de media
– Artikel in NRC Handelsblad
– Artikel en video op de website van RTL Z
Uitzending van Pauw

Start-up Plus is ontwikkeld door Leyden Academy en Aegon en mede mogelijk gemaakt door EIT Health. Met veel dank aan partners Instituto Pedro Nunes, Medical University of Lodz en University of Naples Federico II. Kijk voor meer informatie op de website: www.startupplus.eu.

Jolanda Lindenberg met oudere ondernemers bij Pauw

Jolanda Lindenberg met oudere ondernemers bij Pauw

Gisteravond mocht Jolanda Lindenberg aanschuiven bij talkshow Pauw om te vertellen over Start-up Plus: het nieuwe, gratis onderwijsprogramma dat Leyden Academy en Aegon met ondersteuning van EIT Health hebben ontwikkeld voor oudere aspirant-ondernemers. De circa vijftig deelnemers doorlopen op dit moment een pittige cursus van acht weken en presenteren op donderdag 12 december a.s. hun business idee aan een kritische jury in het hoofdkantoor van Aegon in Den Haag. Jolanda ontzenuwde bij Pauw het heersende beeld dat succesvolle start-ups vooral door jongeren worden opgezet: “Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat oudere ondernemers vaak een grotere groei laten zien in omzet en aantal personeelsleden, en de onderneming blijft langer bestaan. Maar het beeld is heel anders. Dat is een van de redenen waarom we deze cursus zijn gestart.”

Ook Han van Doorn (82), deelnemer aan Start-up Plus, zat bij Pauw aan tafel om zijn idee toe te lichten: een slimme app waarmee mantelzorgers een oogje in het zeil kunnen houden, op basis van het stroomgebruik van hun naaste. Hij bedacht de app vanuit een eigen behoefte: “wie vindt mij als ik van de trap zou vallen, en hoe lang duurt dat?” Nu kan zijn zoon op afstand meekijken of alles OK is, zonder dat Han camera’s of sensoren in zijn huis moet ophangen of een alarmknop moet dragen. Ondernemer Evert van Voorst vertelde over zijn succesvolle onderneming: hij bracht op 85-jarige leeftijd de ‘druppelbril’ op de markt en heeft er in twee jaar al 20.000 van verkocht.

De uitzending van Pauw op woensdag 4 december 2019 is door bijna 1 miljoen mensen bekeken. U kunt het fragment van Jolanda, Han en Evert hier terugkijken.

Gratis videoreeks ‘Liefdevolle zorg in de praktijk’ voor medewerkers zorg en welzijn

Gratis videoreeks ‘Liefdevolle zorg in de praktijk’ voor medewerkers zorg en welzijn

Leiden, 25 november 2019 – Veel organisaties in de ouderenzorg maken momenteel de omslag naar persoonsgerichte zorg, met meer ruimte en aandacht voor de persoonlijke wensen en verlangens van bewoners. Om hierbij te ondersteunen, ontwikkelde Leyden Academy in samenwerking met Jo Visser fonds de gratis videoreeks Liefdevolle zorg in de praktijk. De 19 korte video’s brengen elk een herkenbare praktijksituatie in beeld, die inspireert en aanzet tot een gesprek over goede zorg. De videoreeks is vanaf vandaag gratis beschikbaar op YouTube.

Vier thema’s
De videoreeks Liefdevolle zorg in de praktijk is opgenomen in het najaar van 2019 bij zorgorganisaties Azora (locatie Den Es, Varsseveld), Respect Zorg (locatie Quintus, Den Haag), Schakelring (locatie Zandley, Drunen) en Topaz (locatie Zuydtwijck, Leiden). De volgende thema’s komen aan bod:

  • Leren kennen van de bewoner. 5 video’s, waaronder verzorgende Theresa die op een bijzondere manier contact maakt;
  • Bijdragen aan leefplezier. 6 video’s, met onder meer Ilse en Jeanette die laten zien dat leefplezier soms zomaar kan ontstaan;
  • Delen van ervaringen. 4 video’s, waaronder activiteitenbegeleider Monique die foto’s deelt om de familie te betrekken;
  • Omgaan met dilemma’s. 4 video’s, met onder meer de vraag of het hondje van bewoner Willy bij hem in huis mag komen wonen.

Deze vier thema’s vormen ook de basis van het Leefplezierplan voor de zorg, een nieuw ontwikkelde werkwijze waarin het positief welbevinden van bewoners centraal wordt gesteld.

Samen met de doelgroep
De videoreeks is ontwikkeld in samenspraak met de doelgroep: circa 200 vooral mbo-opgeleide verzorgenden IG, woon- of activiteitenbegeleiders, coördinatoren zorg en welzijn en zorgassistenten. Op basis van hun voorkeuren voor de vorm, leerdoelen en stijl is gekozen voor microlearning: korte, inspirerende leereenheden van circa 1,5 minuut. Elke video laat een echte praktijksituatie zien, met voorbeelden die leefplezier en liefdevolle zorg illustreren. Alle filmpjes eindigen met een vraag die uitnodigt om er zelf mee aan de slag te gaan of er met collega’s over in gesprek te gaan.

Breed toepasbaar
Dankzij de financiële steun van het Jo Visser fonds kunnen de video’s gratis beschikbaar worden gesteld. Opleiders in de (ouderen)zorg kunnen de complete reeks gebruiken of losse filmpjes inbedden in bestaande trainingen en onderwijsprogramma’s. De videoreeks kan ook goed worden toegepast binnen onderwijsinstellingen, door trainers en educatieve uitgevers in zorg en welzijn.

De videoreeks Liefdevolle zorg in de praktijk is hier te vinden als afspeellijst op YouTube.

Bent u benieuwd hoe u de videoreeks kunt inzetten in uw eigen training, LMS of onderwijsprogramma? Meld u dan aan voor de bijeenkomst in Leiden op donderdag 6 februari 2020.

Neem in geval van vragen contact op met Niels Bartels, manager communicatie, via tel. (071) 524 0960 of via e-mail.

Start-up Plus in NRC Handelsblad

Start-up Plus in NRC Handelsblad

In NRC Handelsblad wordt vandaag aandacht besteed aan het onderwijsprogramma Start-up Plus, ontwikkeld door Leyden Academy in samenwerking met Aegon en met ondersteuning van EIT Health. Twee deelnemers komen aan het woord: Han van Doorn (82) wil een app op de markt brengen die mantelzorgers helpt om op afstand een oogje in het zeil te houden en Beatrijs van Agt (57) overweegt een praktijk voor mindfulness op te richten voor mensen “in de marges van de samenleving”, zoals nieuwkomers en mensen met een laag inkomen. In totaal doen ongeveer vijftig aspirant-ondernemers mee aan het intensieve programma van acht weken, dat uitmondt in een pitch voor een kritische jury tijdens de Grande Finale op 12 december a.s. in het hoofdkantoor van Aegon in Den Haag.

Oudere ondernemers zijn succesvoller
Een belangrijk doel van Start-up Plus is om bestaande stereotypen van ouderen te doorbreken. Onderzoeker Jolanda Lindenberg van Leyden Academy benadrukt in NRC dat veel vooroordelen onterecht zijn en “dat je als oudere nog lang niet bent uitgespeeld.” Lindenberg legt uit dat oudere ondernemers vaak wat voorzichtiger zijn dan hun jongere evenknieën: “Ouderen zijn vaak beter bekend met de risico’s en proberen die te mijden.” Die eigenschap helpt bij het overleven van een bedrijf: vijftigplussers die een eigen bedrijf beginnen zijn twee- tot driemaal succesvoller dan dertigers, zo blijkt uit recent Amerikaans onderzoek. Wel kunnen ze door die voorzichtigheid vaak een extra zetje gebruiken om die eerste stap te zetten. Start-up Plus hoopt mensen over de drempel te helpen en de stap naar het ondernemerschap te wagen.

U kunt het NRC-artikel ‘Senior maakt app voor senioren’ hier teruglezen.

Toekomstige non profit managers bezoeken Leyden Academy

Toekomstige non profit managers bezoeken Leyden Academy

Op 24 oktober 2019 kregen we bezoek van een groep studenten van de masteropleiding Management in Non Profit Organisations aan de Hochschüle Osnabrück in Duitsland. De 24 studenten hadden zeer uiteenlopende achtergronden, zowel in hun land van herkomst als in het type non profit organisatie waarop zij zich richten. Hun studiereis in Nederland leidde dan ook langs uiteenlopende organisaties, van Artsen Zonder Grenzen in Amsterdam, de Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons (OPWC) in Den Haag tot Leyden Academy on Vitality and Ageing.

De masterstudenten waren bijzonder geïnteresseerd in de inhoud van ons onderzoek. Directeur Marieke van der Waal introduceerde Leyden Academy en onze onderzoeksthema’s en al snel kwamen diverse specifieke onderwerpen ter sprake, van eenzaamheid onder Nederlandse ouderen tot de maatschappelijke beeldvorming over het ouder worden. Marieke stelde ook de beelden van de studenten zelf op de proef, en vroeg hen om te schatten welk percentage van de Nederlandse senioren in een verpleeghuis woont. Tot hun verrassing bleek de schatting van “ongeveer twintig procent” veel te hoog, aangezien circa 96 procent van de Nederlandse ouderen nog zelfstandig thuis woont.

Na de pauze ging Jolanda Lindenberg dieper in op de beeldvorming over ouderen en het ouder worden. Hoe kunnen we vooroordelen over en weer bijstellen en wat zijn de succesfactoren van intergenerationele projecten? Jolanda gaf voorbeelden van woonprojecten en andere initiatieven die als doel hebben om jong en oud te verbinden. Er zijn zeker succesverhalen, maar het is niet eenvoudig om relaties tot stand te brengen die de diepgang en kwaliteit hebben die nodig is om de beelden die generaties van elkaar hebben, positiever te kleuren.

De kick-off van Start-up Plus: van idee naar eigen bedrijf

De kick-off van Start-up Plus: van idee naar eigen bedrijf

Gisteren was de kick-off bijeenkomst van Start-up Plus, een persoonlijk (kosteloos) leertraject waar vijftigplussers in acht weken de basis leren om hun ondernemingsidee om te zetten in een eigen bedrijf. Presentatrice Catherine Keyl was uitgenodigd om haar verhaal voor de circa zestig aspirant-ondernemers te doen en om een aantal praktische tips te geven:

  • Laat je niet uit het veld slaan. Durf risico’s te nemen en geloof in je passie (ook al doen de mensen om je heen dat niet).
  • Begin niet een eigen bedrijf om geld te verdienen. Niet alleen is dat niet realistisch maar het is ook geen goede motivator.
  • Spaar 10% van je inkomen voor magere tijden. Want die kunnen helaas ook komen.
  • Wees goed op de hoogte van ieder onderdeel van je bedrijf. Ook al besteed je bepaalde diensten, zoals financiën, uit aan derden, je blijft zelf verantwoordelijk.

De rest van de dag werd op fantastische wijze begeleid door innovatiecoach Wendy Woelders, en bestond uit interactieve opdrachten, zoals het tekenen van je biografie, het in teamverband doen van de marshmallow challenge en door middel van post-its het aangeven van de klantbeleving. Daarnaast werd een aantal video’s getoond met wijze lessen, waarbij de video over het Jefferson Memorial duidelijk maakte dat je vanuit het probleem moet denken en niet vanuit de oplossing.

Het was een enerverende dag met veel nieuwe gezichten en inzichten. Dat de kick-off werd gewaardeerd, blijkt uit de reactie van de deelnemers: “Wat een enthousiaste en gemotiveerde mensen, zowel deelnemers als organisatoren en coaches. Wat een geweldige eerste dag; zoveel bevlogenheid, passie, uitwisseling van kennis, ervaring en ideeën. Ik ben ontzettend dankbaar voor deze geweldige kans.”

Wat houdt de Start-up Plus cursus nu eigenlijk in?
Tijdens acht intensieve weken van online leren en coaching zullen een veelvoud aan onderwerpen aan bod komen, waaronder klantbehoeften, verdienmodellen, marketing en prototyping. Tot slot leren de deelnemers op de afsluitende bijeenkomst op 12 december 2019 hun idee bij een deskundige jury te pitchen. De top zes start-ups zullen daarna hun pitch voor een groot publiek doen tijdens de ‘Dragon’s Den’. De meest kansrijke start-up zal uiteindelijk met een geldprijs van 10.000 euro worden beloond voor het verder opzetten van het eigen bedrijf.

Waarom een start-up-cursus specifiek voor vijftigplussers?
Veel mensen lopen rond met het idee om ooit nog voor zichzelf te beginnen, tijdens of na hun pensionering, maar kunnen een zetje gebruiken om dit daadwerkelijk te doen. Uit onderzoek blijkt dat vijftigplussers die een eigen bedrijf beginnen, een twee- tot driemaal grotere kans van slagen hebben dankzij hun ervaring, expertise en netwerk. Toch zijn vrijwel alle start-up programma’s gericht op jongere ondernemers. Leyden Academy en partners zien juist veel ambitie en passie bij vijftigplussers en introduceren daarom de gratis cursus Start-up Plus.

Start-up Plus wordt mede mogelijk gemaakt door het Europese consortium EIT Health en is ontwikkeld door Leyden Academy, AegonInstituto Pedro Nunes, Medical University of Lodz en Università degli Studi di Napoli Federico II. Kijk voor meer informatie op de website: www.startupplus.eu.