In Japan neemt het aantal ouderen snel toe, ruim een kwart van de bevolking is ouder dan 65 jaar. Men verwacht dat in 2050 40% van alle Japanners ouder is dan 65 jaar. Naast dat de vergrijzing explosief is, krimpt het aantal inwoners door het lage geboortecijfer in recordtempo. Verder wonen de ouderen steeds minder vaak bij hun kinderen, waardoor de behoefte aan ondersteuning en zorg nog meer toeneemt. In het jaar 2025 wordt in de Japanse ouderenzorg een personeelstekort van 37.000 mensen verwacht.
In Japan kent men geen mantelzorg. Ook loopt Nederland voor als het gaat om vrijwilligerswerk en burgerinitiatieven van ouderen. Japanse onderzoekers zijn dan ook erg geïnteresseerd in Nederlandse goede voorbeelden van vrijwilligers in zorg en welzijn en hoe organisaties beter met elkaar kunnen samenwerken. Al meerdere keren heeft een Japanse delegatie ons land bezocht. Dit keer stond onder meer een bezoek aan organisaties in Lelystad op het programma. Hieronder een verslag met de leermomenten voor de Japanners.
Vrijwilligerswerk
Welzijn Lelystad verbindt bewoners in de wijken en ondersteunt bewonersinitiatieven. Het doel is naast preventie een sterke samenleving te creëren. Een voorbeeld van zo’n initiatief is kookclub De Waterbever. Deze kookclub bestaat uit ongeveer tien personen met leeftijd tussen 60 en 90 jaar. De meesten zijn alleenstaand en komen uit de wijk. Ze koken en eten samen, maar gaan ook vaak even wandelen.
Een ander speerpunt van Welzijn Lelystad is het begeleiden van vrijwilligerswerk. Zo worden COPD-patiënten gekoppeld aan vrijwilligers die onder andere met hen gaan wandelen, hen helpen bij het koken en hen naar de leefstijlcoach begeleiden. En met resultaat, want na een half jaar gingen deze longpatiënten minder vaak naar de huisarts, waren er minder ziekenhuisopnames en hadden ze een gezondere leefstijl. Welzijn Lelystad heeft recent een nieuw digitaal systeem opgezet waar vrijwilligers zich kunnen aanmelden en op vacatures kunnen reageren. Er is een grote diversiteit onder de vrijwilligers: 65-plussers, jongeren, mensen met een afstand tot arbeidsmarkt, mensen die tijdelijk geen werk hebben. Het systeem is zo ingericht dat het makkelijker wordt om te kijken welke activiteiten bij welke vrijwilligers passen, dat kan variëren van het uitlaten van de hond tot het doen van boodschappen en klusjes in en om het huis.
Welzijn op recept
Er is een nauw samenwerkingsverband tussen het sociale wijkteam, het gezondheidscentrum en diverse organisaties in de buurt. Het sociale wijkteam brengt de huisartsen wekelijks op de hoogte van de vorderingen in Welzijn op recept, dit is een verwijsrecept van de huisarts om hun cliënten te stimuleren aan een beweeginterventie mee te doen. Een ander mooi initiatief is een enquête die de huisartsen onder de ouderen hebben uitgezet. Hier kwamen profielen uit voort van relatief fitte ouderen die andere ouderen willen helpen en van ouderen die juist hulp nodig hebben. Het sociale wijkteam en het gezondheidscentrum proberen zo mensen aan elkaar te verbinden: de een kan de ander helpen!
Zelfstandig wonen
Gemeente Lelystad is verantwoordelijk voor het zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen. De gemeente faciliteert hiertoe wijkvoorzieningen gericht op ontmoetingen, vervoer of maaltijden. Denk aan multifunctionele accommodaties waar een gezondheidscentrum, het sociale wijkteam en het buurthuis onder een dak zijn gebracht. Verder stelt de gemeente aanvullende voorzieningen beschikbaar (zoals rolstoel, traplift, scootmobiel of huishoudelijke hulp), maar hiervoor heeft men een indicatie nodig. Een voorbeeld hiervan is het logeerhuis op de stadscamping van Lelystad dat de gemeente ter beschikking stelt. Hier kunnen mensen met dementie een weekje vakantie houden, verzorgt door vrijwilligers.
Geriatrische revalidatie
Uitgangspunt bij ouderenzorgorganisatie Coloriet is plezier als waarde; als iedereen plezier heeft, is de zorg beter. De missie is samen kleur geven aan waardevol leven. Het is een samenspel van zorgprofessionals, cliënten, vrijwilligers en familie. Het bezoek aan Laarstaete richt zich op de geriatrische revalidatie als voorbereiding op het weer thuis kunnen wonen na een operatie of ziekbed. Cliënten hebben bijvoorbeeld een hersenbloeding/-infarct, een nieuwe heup of knie, of hart-/vaatproblemen gehad en hebben intensieve begeleiding nodig bij het herstel. Voor hen staat een team klaar met verpleegkundigen, verzorgenden, artsen, fysio-/ergotherapeuten, logopedisten en diëtisten. Op de revalidatieafdeling verblijven 32 cliënten gemiddeld acht weken, waarna 90% weer naar huis kan en 10% naar een verpleeghuis gaat.
Samenspel tussen zorgaanbieders
Ieder jaar maken zorgorganisaties, zorgverzekeraars en het zorgkantoor afspraken over geld, volume en kwaliteit. Kwaliteit wordt hierbij steeds belangrijker. Dit wordt vastgesteld op basis van documenten, registraties en werkbezoeken. Zo praat het zorgkantoor met cliëntenraden en kijkt naar Zorgkaart.nl, waar de ervaringen van cliënten over de kwaliteit van de zorg wordt weergegeven. Kortom, een samenspel tussen zorgaanbieders om tot goede (ouderen)zorg te komen.
De Japanse delegatie vond de werkbezoeken zeer informatief en inspirerend. Vooral de diversiteit aan activiteiten door vrijwilligers en professionals om ouderen zo lang mogelijk zelfstandig thuis te laten wonen maakten indruk. Ook de organisaties die hun deuren openstelden hebben dit zo ervaren. Dat we veel van elkaar kunnen leren is duidelijk gebleken.
Marieke van der Waal
Directeur Leyden Academy on Vitality and Ageing
voortdurend verleiden tot ongezond gedrag. Inmiddels is de helft van de Nederlanders te dik en slikken we met elkaar jaarlijks meer dan negen miljard pillen.
