Uncategorized

In plaats van te ruziën over de stijgende zorgkosten zou politiek Den Haag beter serieus werk kunnen maken van de strijd tegen overgewicht, zegt hoogleraar Vitaliteit in een verouderende populatie David van Bodegom vandaag in het AD. “We hebben een maatschappij gecreëerd die mensen ongezond oud maakt.”

Gevaarlijke combinatie
Van Bodegom legt uit dat onze leeftijdsverwachting al anderhalve eeuw elke tien jaar met tweeënhalf jaar stijgt, de laatste decennia vooral omdat we er steeds beter in slagen om oudere mensen langer in leven te houden. Maar intussen worden veel Nederlanders, met name de mensen die lager opgeleid zijn, steeds eerder ziek: “Begin jaren ‘80 leefde een man in Nederland gemiddeld 55 jaar zonder chronische ziekten, nu is dat nog maar 45 jaar. We worden dus ouder, maar met meer ziekten. Dat is een gevaarlijke combinatie.” Volgens de verouderingswetenschapper zijn we het ten onrechte gewoon gaan vinden dat mensen met allerlei kwalen oud worden: “Nu heeft meer dan de helft van de volwassenen overgewicht, volgens het CBS wordt dat twee derde. Straks hebben we anderhalf miljoen mensen met ouderdomssuiker. Dat ís niet normaal.”

“Welvaartsziekten komen veruit het vaakst voor bij de minder welvarenden”
prof. dr. David van Bodegom

Ongezonde omgeving
Wat zou de overheid hieraan kunnen doen? Van Bodegom noemt Cuba als goed voorbeeld, waar vol wordt ingezet op preventie: “Er is een sterk ontwikkelde huisartsenzorg in de wijk, ouderen bewegen samen, er zijn gespreksavonden over gezondheid. Dát is actief beleid.” In Nederland is er het Nationaal Preventieakkoord en een succesvol antirookbeleid. Maar als het gaat om overgewicht ziet Van Bodegom nauwelijks effectief beleid. “Als de helft van je bevolking te dik is, betekent dat niet dat er iets mis is met al die individuele mensen, dan is er iets anders aan de hand. Dan hebben we een maatschappij gecreëerd die mensen ongezond oud maakt. We zijn niet gemaakt voor een omgeving met zoveel gemak en welvaart, dat maakt ons ziek.”

Iedereen gezond 80
In het AD-artikel wordt de Spanjaard Saturnino de la Fuente García geciteerd, die onlangs als ‘oudste man ter wereld’ op bijna 113-jarige leeftijd overleed. Zijn geheim? “Een rustig leven… en niemand pijn doen.” Een prachtig motto, vindt Van Bodegom, maar wat hem betreft hoeven we echt niet allemaal 120 te worden: “Ik ben veel meer geïnteresseerd in de vraag hoe zoveel mogelijk mensen gezond tachtig te kunnen worden. Dat vind ik nuttiger, en een stuk eerlijker bovendien.”

Het artikel ‘We worden ouder én vaker ziek. Dat is een gevaarlijke combinatie’ is geschreven door Chris van Mersbergen. U kunt het artikel lezen op de website van het AD of via deze link.

Het betrekken van patiënten en cliënten en het uitgaan van hun wensen en behoeften, wordt gelukkig steeds gebruikelijker. Maar hoe doe je dat eigenlijk? Luisteren naar je cliënt? Of als patiënt: hoe doe je dat, je stem laten horen? Slimme technologie biedt veel mogelijkheden om dit proces gemakkelijker én leuker te maken. Zorgverleners en onderzoekers in verpleeghuis- en thuiszorg, ziekenhuis, welzijn of sociaal domein, en ook patiënten zijn op dinsdag 8 februari (14.00-16.00 uur) van harte welkom in een interactieve online sessie tijdens de Slimme Zorg Estafette 2022. Naast informatie over verschillende tools en mooie voorbeelden zal er natuurlijk volop gelegenheid zijn om zélf mee te praten!

Marije Blok, senior onderzoeker bij Leyden Academy, leidt een panel met daarin Rogier Croes, bedenker van Tante Co, een tool die ouderen in verpleeghuizen helpt om hun wensen en behoeften te uiten; Michiel Hulsbergen, CEO van Dialoguetrainer die de Oefendokter ontwikkelde, een virtuele dokter die patiënten helpt om hun gesprek met een echte dokter voor te bereiden; en Friso Gosliga, consultant bij Leyden Academy en Cognitive Edge, ontwikkelaar van de app SenseMaker die stakeholders in verpleeghuizen ondersteunt om hun ervaringen uit te wisselen en elkaar beter te begrijpen.

Wil je meer informatie of wil je je voor deze gratis online sessie aanmelden? Neem dan contact op met Marije Blok via e-mail of kijk op de website van de Slimme Zorg Estafette.

Wereldwijd heeft COVID-19 geleid tot slopende effecten en grote uitdagingen op het gebied van mensenrechten voor ouderen. Maatregelen in de gezondheidszorg en de maatschappelijke reacties op COVID-19 hebben het mentale en fysieke welzijn van ouderen beïnvloed, en leeftijdsdiscriminatie en het risico op ouderenmishandeling vergroot.

In het rapport Protecting the human rights of older people: Challenges to the human rights of older people during and after COVID-19 presenteert de International Longevity Centre (ILC) Global Alliance inzichten in de gevolgen van de pandemie in 16 deelnemende landen, waaronder Nederland. Maatregelen die bedoeld waren om ouderen in de pandemie fysiek te beschermen, hebben voor uitdagingen op het gebied van mensenrechten gezorgd. De aanvankelijk strenge lockdowns in de gemeenschap en het bezoekverbod in verpleeghuizen hebben negatieve gevolgen voor ouderen, thuis en in het verpleeghuis. Veel ouderen waren sociaal geïsoleerd, wat hun geestelijke gezondheid en kwaliteit van leven verslechterde en hun functionele achteruitgang tijdens de pandemie versnelde. Bovendien heeft de pandemie gevolgen voor de sociaaleconomische omstandigheden. Ouderen over de hele wereld, vooral degenen die in ontwikkelingslanden wonen, krijgen te maken met grotere ontberingen (waaronder honger, leeftijdsdiscriminatie en ouderenmishandeling).

Het is van groot belang om ouderen handvatten en sociale en fysieke ondersteuning te geven voor een gezond en vitaal leven, overal ter wereld.

Leyden Academy en het Jo Visser fonds werken met Stichting Thuis Voelen samen aan het belang van kleine dingen die ertoe doen om de kwaliteit van leven van ouderen te verbeteren. In 2022 wordt de opbrengst van in totaal 200 Zorgvisites (verzameld door de Dames THe: Hetti Willemse en Tineke van den Klinkenberg) geïntegreerd in het gedachtegoed van het Jo Visser fonds.

Daniëlle Swart van het Jo Visser fonds en stafleden van Leyden Academy gaan deze kennis gebruiken in (onderzoeks)projecten die aansluiten bij het thema leefplezier en persoonsgerichte zorg. De rol van cliëntenraden is hierbij essentieel; de SamenStem-methode van Leyden Academy draagt bij aan het versterken van collectieve zeggenschap van cliënten, en van cliënten en medewerkers onderling. Cliënten ervaren dat hun stem ertoe doet en het onderling uitwisselen van ervaringen leidt tot beter begrip en meer gelijkwaardige verhoudingen tussen cliënten en medewerkers. Het Jo Visser fonds wil verder het belang van thuis voelen integreren in het aanbod van onderwijs voor zorg & welzijn. Via gastlessen of door juist samen met studenten (onder begeleiding) en/of docenten op Zorgvisite te gaan op locatie; zo leert men dat thuisgevoel vaak in de kleine dingen zit die het verschil maken. In de nabije toekomst wordt met partners uit het praktijkonderwijs en kenniscentra, zoals A Sense of Home uit België, samen opgetrokken om zienswijzen en kennis te delen. Verder willen we dit jaar een creatieve denksessie organiseren om vernieuwende ideeën te verzamelen die bijdragen aan het gewenste thuisgevoel.

Neem voor meer informatie contact op met Daniëlle Swart of kijk op www.stichtingthuisvoelen.nl.

Op donderdag 13 en vrijdag 14 januari jl. is de twaalfde leergang van start gegaan van de executive leergang Goed leven, goede zorg voor ouderen voor bestuurders in de (ouderen)zorg. Uit oogpunt van de coronabeperkingen is de groep dit jaar iets compacter gehouden, met veertien in plaats van twintig deelnemers. Ook werd besloten om dit eerste collegeblok, waarin de wetenschap achter veroudering centraal stond, online te organiseren.

Betekenisvolle bijdrage
Opvallend dit jaar is dat ongeveer de helft van de deelnemers recent een overstap maakte van het (internationale) bedrijfsleven naar de ouderenzorg. Een bewuste keuze, omdat zij hun werk te commercieel en zakelijk vonden. Zij kiezen voor leiderschap in de ouderenzorg omdat zij graag een betekenisvolle bijdrage willen leveren aan de samenleving. Velen zien de executive leergang hierbij als een ideale opleiding om snel ingewerkt te raken in de (ouderen)zorg. Dit gold ook voor bestuurder Shequita Kalloe, zij nam deel aan de leergang in 2021 en zei hierover: “Dit is mijn eerste functie binnen de ouderenzorg. Ik was nadrukkelijk op zoek naar onderbouwde kennis over wat goede zorg aan ouderen vraagt en hoe de toekomst van de ouderenzorg eruit ziet. Het sterke aan deze leergang vind ik dan ook de theoretische opzet en de sterk inhoudelijke focus. De leergang levert kennis op die je niet makkelijk langs andere wegen tot je krijgt. De thema’s die worden behandeld zijn relevant en bieden de beloofde verdieping.” (klik hier voor meer ervaringen van alumni)

Veroudering als ziekte?
In dit eerste collegeblok over gerontologie kwamen sprekers aan het woord als prof. dr. David van Bodegom, dr. Jolanda Lindenberg, prof. dr. Fanny Janssen (NIDI) en social designer Joost van Wijmen. Hoogleraar Andrea Maier deelde vanuit Singapore haar kennis over veroudering. Ze is ervan overtuigd dat veroudering is tegen te gaan met leefstijlinterventies, supplementen en medicijnen. Het klinkt aantrekkelijk om jong en gezond te blijven (“Doe mij maar zo’n pil”, zei een van de deelnemers), maar het leidde ook tot een boeiende discussie over de maakbaarheid van de mens, en de vraag of een gezond en lang leven een doel op zich is. Want wie wil er 140 worden? Wat ga je met al die jaren doen? Ten slotte kwam de vraag op of we ouderen dan niet allemaal tot patiënt maken.

Leven met laaggeletterdheid
De 75-jarige Theo Warmenhoven (op de foto in gesprek met prof. dr. Tineke Abma) is taalambassadeur bij Stichting ABC, en deelde zijn ervaringen met laaggeletterdheid. Hij vertelde indringend hoe ingewikkeld het leven is als je basisvaardigheden zoals lezen, schrijven en schrijven onvoldoende beheerst. Over hoeveel stress hij in zijn leven heeft ervaren, hoe hij mensen om de tuin leidde, en hoe moeilijk hij het vindt om steeds weer hulp van zijn dochter te vragen. Maar Theo is ook trots: dat hij veertig jaar heeft gewerkt zonder financiële steun van de overheid, dat hij de discipline heeft om elke dag te sporten, en dat nota bene prinses Laurentien hem een voorbeeld noemde.

Seksualiteit bij ouderen
Ook de sociaal-maatschappelijke positie van ouderen kwam uitgebreid aan bod. Dr. Elena Bendien besprak de beeldvorming van seksualiteit bij ouderen: in onze samenleving worden ouderen voorgesteld als post- of aseksuele wezens. Seksualiteit bij ouderen wordt gezien als iets zeldzaams en vreemds. Er is zelfs een term voor: ageist erotofobie. En heteroseksualiteit is nog steeds de norm, daardoor is er nog weinig aandacht voor andere seksuele oriëntaties. De deelnemers gingen in discussie over de (on)wenselijkheid van beleid, de Roze loper, en morele dilemma’s in de zorg voor mensen met dementie.

Het volgende collegeblok is op 10 en 11 februari a.s. en behandelt de nieuwste inzichten van de ouderengeneeskunde. Kijk voor meer informatie over de executive leergang op de cursuspagina en klik hier voor het programma van 2022.

Hoe komt het dat sommige mensen heel lang gezond blijven zonder er veel voor te doen, en anderen al vroeg oud worden? En is daar iets aan te doen? In dagblad De Telegraaf geeft prof. dr. Eline Slagboom vandaag tekst en uitleg, en vertellen twee senioren wat zij zelf doen om vitaal te blijven.

Eline Slagboom is hoogleraar Moleculaire Epidemiologie aan het LUMC en voorzitter van DuSRA-VOILA, het grootste samenwerkingsverband op het gebied van verouderingsonderzoek in Nederland waarvan ook Leyden Academy deel uitmaakt. Slagboom vertelt in het artikel waar dit onderzoek op is gericht: “Een heleboel mensen halen gezond de 85, maar er zijn ook veel mensen die van binnenuit heel snel verouderen. Of ze nou gezond leven of niet. En dat is oneerlijk. Eigenlijk zouden we aan hun biologie willen sleutelen. Ik kan me voorstellen dat we bij deze ‘gewone’ stervelingen de genen die het lange leven stimuleren, een zetje geven. Dan geven we gezonde cellen meer kans en we verwijderen verouderde cellen. In het DuSRA-VOILA netwerk proberen we dus de kwetsbaarheid vroeg te herkennen en deze af te remmen, met leefstijlveranderingen en door stofjes die de biologische schade herstellen.”

Leefstijl vóór medicatie
Slagboom vertelt over veelbelovend verouderingsonderzoek: straks kunnen we op celniveau zien hoe snel iemand veroudert, en dan medicatie voorschrijven die de veroudering afremmen of mensen helpen met duidelijk haalbare leefstijlveranderingen. Leefstijl gaat wat Slagboom betreft altijd vóór medicijnen. Haar belangrijkste boodschap is dat je op elke leeftijd je eigen verouderingsproces kunt beïnvloeden: “Koester je cellen zoals je kinderen, daar wil je ook alleen het beste voor.”

Niet snaaien
De twee ouderen die in het Telegraaf-artikel aan het woord komen, geven het goede voorbeeld. Theo (75) uit IJmuiden, die u wellicht herkent als het ‘gezicht’ van Leyden Academy in 2022, volgt een strak sportschema en probeert verleidingen te vermijden: “Niet snaaien. Ik kan me ook op de bank gaan zitten volproppen met chocola, maar dan kom ik niet meer overeind.” Leonie (81) uit Leiderdorp heeft wat pech gehad met haar gezondheid en probeert nu actief te blijven, al valt dat in coronatijd niet mee. Ze vindt het ook belangrijk om mentaal fit te blijven: “Met het koppie is niks mis. Ik ga straks op uitzending gemist De Slimste Mens kijken, hersengymnastiek, je moet je brein ook trainen.”

Het artikel ‘Gezond oud: je kunt er wat aan doen’ is geschreven door Marie-Thérèse Roosendaal. U kunt het artikel lezen op de website van de Telegraaf of via deze link.

Dit jaar bestaat de Leidse Amateur Fotografen Vereniging (LAFV) honderd jaar. Om precies te zijn: op 24 november 1922 werd de LAFV opgericht in een van de zaaltjes van het gebouw van de Maatschappij tot Nut van het Algemeen aan de Steenschuur in Leiden. Dit eeuwfeest zal gedurende 2022 met tal van activiteiten worden gevierd, waarbij iedereen van harte welkom is. Op de site van de LAFV wordt u op de hoogte gehouden van de verschillende evenementen. Hier een kort overzicht.

Op 8 januari 2022 is er afgetrapt met de foto-expositie 1922-2022. Deze expositie is het hele jaar te bewonderen in de etalage van het voormalig V&D gebouw in de Maarsmansteeg in Leiden. Hier worden honderd foto’s geëxposeerd die gerelateerd zijn aan bijzondere gebeurtenissen van de afgelopen honderd jaar in Leiden en omgeving, zoals de foto van Henk Aschman hiernaast bij het Poortgebouw waar Leyden Academy is gevestigd. In 1925 begon de bouw van het hoofdgebouw van het Academisch Ziekenhuis Leiden. Andere gebouwen zijn inmiddels verdwenen en vervangen door nieuwbouw van het LUMC.

Een van de hoogtepunten van het jubileumjaar zal het symposium ‘Photography meets Science and the City’ zijn, dat op 11 juni a.s. wordt gehouden in het Lipsiusgebouw van de Universiteit. Dit symposium wordt georganiseerd in samenwerking met de eveneens 100-jarige Fotobond en de Masteropleiding Fotografie van Universiteit Leiden, en vindt plaats in het kader van de European City of Science Leiden 2022. Het wordt een uniek ontmoetingspunt voor amateurfotografen, wetenschappers en studenten met de bedoeling van elkaar te leren en nieuwe samenwerking op te zetten. Op het programma staan onder andere bijdragen van wetenschapsfotograaf Jos Jansen, van Mattie Boom van het Rijksmuseum en van microfotograaf Wim van Egmond. In de middag zijn er presentaties over astrofotografie, microfotografie, stereofotografie, dronefotografie, straatfotografie en experimentele fotografie. Ook kunt u deelnemen aan een workshop smart phone fotografie, uw portfolio laten beoordelen door Leidse fotoprofs of een bezoek brengen aan de fotocollectie van Universiteit Leideb. Fotograaf de Vaderlands Jan Dirk van der Burg zorgt voor een komisch intermezzo. Dit alles onder voorzitterschap van fotografe en presentatrice Sacha de Boer, die ook haar eigen werk laat zien.

Op 19 augustus organiseren we een photowalk in de Leidse binnenstad. Onder leiding van ervaren LAFV-fotografen kunt u op pad om de kneepjes van het fotograferen in de stad te leren, aan de hand van een thema. De foto’s worden direct na afloop besproken.

In het najaar wordt in samenwerking met de gemeente en de Leidse cultuurcoaches een fotowedstrijd gehouden voor de hoogste groepen van de basisscholen in Leiden. De mooiste foto’s worden geëxposeerd in buurthuizen en de centrale bibliotheek in de Nieuwstraat. Voorafgaande aan de wedstrijd worden workshops gegeven op de scholen en in buurthuizen

Op 11 november wordt in samenwerking met Leyden Academy de expositie ‘Een dag uit het leven van een 100-jarige’ geopend, welke tot en met december te bewonderen zal zijn. Leden van de LAFV fotograferen 100-jarigen uit Leiden en omgeving in hun dagelijks leven. Dit is een vervolg op de succesvolle expositie van 90-jarigen, die tien jaar geleden in het Poortgebouw plaatsvond. Leuk detail: uit de inzendingen werd het tevens door Henk Aschman gemaakte portret van Lenie (hier rechts) gekozen als ‘gezicht’ van Leyden Academy op onze website en de diverse communicatie-uitingen in 2013.

Ten slotte geeft de LAFV een jubileumboek uit dat het wel en wee van de LAFV in de afgelopen honderd jaar zal beschrijven. Uiteraard met veel foto’s, maar ook aandacht voor anekdotes, buitenlandse belevenissen en fotowedstrijden.

Voor vragen en nadere informatie over het LAFV jubileum kunt u mailen naar jubileum@lafv.nl.

Binnen onze speerpunten Verbonden en Betekenisvol werken we in de komende jaren in verschillende contexten door middel van participatief actieonderzoek. We doen dit in nauwe samenwerking met ouderen zelf en met de projectleiders van diverse projecten in het land die het verbeteren van de kwaliteit van leven van ouderen als doel stellen.

We zijn hiervoor per 1 februari 2022 voor 0,6 FTE/24 uur per week op zoek naar een (junior) participatief actie onderzoeker/OIO.

Een voorbeeld van een project waaraan de beoogde (junior) onderzoeker zal meewerken, is de begeleiding van en kennisontwikkeling door projecten uit de tweede subsidieronde van ZonMw ‘Ondersteuning maatschappelijke beweging tegen eenzaamheid’. Leyden Academy zal in 2022 de kennis die binnen de gehonoreerde ZonMw-projecten is opgedaan, verzamelen en vertalen in een kennissynthese en een advies aan ZonMw.

De diverse onderzoeksprojecten zullen de basis vormen van een promotieonderzoek. Binnen dit laatste vallen verschillende projecten op het snijvlak van zingeving, dementie, kunst en welzijn.

DEZE VACATURE IS INMIDDELS VERVULD.

Na een knallend Oud & Nieuw, barst er in Leiden een festival los vol verleidelijke kennisactiviteiten. Vanaf 1 januari is de stad 365 dagen lang ‘European City of Science’. Veel wetenschappers en instituten, waaronder Leyden Academy, doen enthousiast mee.

Universiteit Leiden, het LUMC, Hogeschool Leiden en gemeente Leiden zijn de hoofdpartners in het wetenschapsfestival. Ook onderzoekers van Leyden Academy leveren een bijdrage. Zo maken we onder meer op donderdag 3 februari een (online?) stadwandeling op zoek naar verleidingen, gaan we op dinsdag 31 mei de Ecotuin in en staan we op zaterdag 11 juni in samenwerking met wetenschappers van het LUMC stil bij de levensloop – uiteraard onder voorbehoud van de dan geldende coronamaatregelen.

Citizen science
Het Leiden City of Science wordt ook een festival van citizen science. Leidenaren kunnen zelf onderzoeker zijn, zo zal het Citizen Science Lab het hele jaar actief zijn en mensen via allerlei kanalen betrekken en vragen laten stellen aan de wetenschap, van sociale media tot ouderwetse brievenbussen achterop tuktuks. Daarnaast zijn er in de stad het hele jaar door tentoonstellingen, workshops, excursies, activiteiten en evenementen.

Wat het nieuwe jaar allemaal brengen zal? Het thema van Leiden City of Science 2022 zegt genoeg: ‘Who knows?’

Kijk voor meer informatie op leiden2022.nl.

De ouderenzorg kampt met toenemende personeelstekorten. Het is dus belangrijk om de komende jaren voldoende gekwalificeerd personeel te werven én te behouden. Wat opvalt is dat veel van de mensen die nu instromen, bestaan uit oudere verpleegkundigen en vrijwilligers en medewerkers die op latere leeftijd terugkeren in de ouderenzorg. Toch is er nog relatief weinig aandacht voor de drijfveren en ervaringen van deze groepen om in deze sector te (blijven) werken. Om die reden start Leyden Academy met ondersteuning van het Jo Visser fonds een onderzoek naar herintreders, zij-instromers en oudere werknemers en vrijwilligers in de ouderenzorg.

In een interview op de website van Radicale vernieuwing zorg vertellen onderzoekers Jolanda Lindenberg, Belia Schuurman en Evelien Kelfkens over de aanleiding en opzet van het onderzoek. Volgens Jolanda stroomt nu maar liefst 42 procent van de gediplomeerde zorgprofessionals na twee jaar alweer uit het vak: “Het is dus essentieel om het werk aantrekkelijker te maken. In de discussiegroepen die we eerder hebben bevraagd, hoorden we van zorgprofessionals terug dat ze op een gegeven moment uitgekeken raakten op hun werkzaamheden. Het lijkt dus verstandig om binnen de langdurige zorg na te denken over hoe je eraan bijdraagt dat mensen zich kunnen blijven ontwikkelen, op de werkvloer of bijvoorbeeld via bij- en nascholing. Welke concrete middelen kun je inzetten om mensen aan te spreken op hun talenten? Hoe kun je zorgen dat zij hun vaardigheden verder kunnen ontplooien en zo behouden blijven voor de zorg?”

Om meer inzicht te krijgen in wat ervaren zorgmedewerkers motiveert en hoe het werk volgens hen aantrekkelijker kan worden gemaakt, organiseren we in februari 2022 focusgroepen. Vervolgens willen we in enkele ontwerpsessies samen met de doelgroep tot passende oplossingen komen.

Lees hier het artikel ‘Medewer­kers aantrekken en behouden voor de ouderen­zorg’ van 12 december 2021.