Japanners en Zuid-Koreanen leren van Nederlandse initiatieven op het gebied van gezond verouderen

Japanners en Zuid-Koreanen leren van Nederlandse initiatieven op het gebied van gezond verouderen

Leyden Academy ontving afgelopen maandag een delegatie Japanners alsook een delegatie Zuid-Koreanen (leden van de gemeenteraad van Seoul en van de commissie gezondheid en welzijn van de bewoners). Beide bezoeken stonden in het teken van Healthy Ageing-initiatieven voor burgers. Marieke van der Waal leidde de bezoeken in met algemene informatie over vitaal verouderen in Nederland en over de initiatieven van Leyden Academy en van haar partners in het bijzonder, waaronder StadsdorpZuid. Paul van de Vijver gaf een presentatie over het belang van bewegen en het Vitality Club-initiatief. Verder ging Marie-Louise Kok in op de microlearning Ontpillen, wat beoogt burgers bewust te maken van preventie in plaats van enkel bestrijding met geneesmiddelen. Want voorkomen is nog altijd beter dan genezen!

StadsdorpZuid
Nederland staat bekend om de uitstekende, maar toch wel enigszins dure langdurige zorg. Het systeem lijkt niet langer houdbaar: ouderen moeten meer zelf doen, met of zonder de hulp van (in)formele zorgverleners en vrijwilligers. In Amsterdam leidde deze ontwikkeling tot het opzetten van StadsdorpZuid; een burgerinitiatief met als doel het bevorderen van het zo lang mogelijk actief, gezond en veilig thuis wonen van senioren in de eigen wijk of buurt. Marieke van der Waal was betrokken bij de start en volgt het initiatief op de voet. De inmiddels ruim 430 leden kunnen gebruik maken van diverse informatie en diensten en deelnemen aan diverse activiteiten, zoals lezingen, filmbezoek, maar ook bij elkaar koffiedrinken. Vanuit omliggende wijken in Amsterdam, maar ook in heel Nederland is er veel interesse om op dergelijke manier invulling te geven aan het ‘modern nabuurschap’. Ondertussen zijn er in Amsterdam ruim 25 soortgelijke stadsdorpen geïnitieerd.

Vitality Club
Paul van de Vijver trapte zijn lezing af met de mededeling dat we in Nederland steeds ouder worden, maar ook steeds ongezonder. Naast het feit dat we steeds zwaarder worden, bewegen we te weinig. Huidige interventies zijn niet effectief genoeg; ze focussen op het individu, maken gebruik van schaarse professionals en zijn te kostbaar om voor langere periode in te zetten. Om positieve beïnvloeding voor grote groepen ouderen en voor een langere periode te stimuleren, is Leyden Academy gestart met de Vitality Club; een sociale groepsinterventie op basis van ‘peer coaching’. Ondertussen zijn er niet alleen in Leiden, maar op meer plaatsen in Nederland Vitality Clubs opgezet. Het doel is nu om een ‘train de trainer’-module te ontwikkelen, waarmee ouderen zelf laagdrempelig een Vitality Club in hun wijk kunnen opzetten.

Minicursus Ontpillen
Jaarlijks slikken we in Nederland met elkaar negen miljard medicijnen. Dat is per persoon gemiddeld 500 pillen per jaar, bij ouderen zelfs drie keer zoveel. Wij kunnen veel gezonder oud worden, met minder pillen en vervelende bijwerkingen, en tegen aanzienlijk lagere kosten. Googelen naar medische aandoeningen en oplossingen doen we graag en vaak. Maar wat is waar en wat niet? Daarom ontwikkelde Leyden Academy de online minicursus Ontpillen. In tien maandelijkse edities gaven experts  aan de hand van relevante, actuele artikelen, infographics en video’s praktische tips om een gezonde leefstijl in de dagelijkse routine in te passen. Marie-Louise Kok vertelde over de opzet en resultaten van deze vorm van online educatie.

Tineke Abma nieuwe directeur Leyden Academy

Tineke Abma nieuwe directeur Leyden Academy

Leiden, 11 september 2019 – Prof. dr. Tineke Abma, hoogleraar Participatie & Diversiteit aan Amsterdam UMC, treedt per 1 december 2019 in dienst als directeur-bestuurder van Leyden Academy on Vitality and Ageing. Zij is de opvolgster van prof. dr. Joris Slaets, die op dezelfde datum met pensioen gaat.

Tineke Abma doet al meer dan twintig jaar onderzoek naar thema’s die raken aan het ouder worden, zoals patiënt- en burgerparticipatie, langdurige zorg, ethiek en diversiteit. Zij is opgeleid als verpleegkundige, promoveerde in 1996 aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en is sinds 2009 actief als hoogleraar Participatie & Diversiteit aan het Amsterdam UMC, voorheen als bijzonder hoogleraar Cliëntenparticipatie in de ouderenzorg. Abma ziet ernaar uit om Leyden Academy te leiden: “Ik zie veel parallellen in mijn eigen onderzoeksthema’s en die van Leyden Academy. In hun streven om de kwaliteit van leven van oudere mensen te verbeteren, bestrijken zij het hele spectrum van vitaliteit tot goede zorg en beeldvorming. Waarbij het perspectief van de oudere zelf altijd het vertrekpunt is, met respect voor ieders eigenheid. Dit is ook wat mij drijft. Ik verheug me erop om met het team aan de slag te gaan en voort te bouwen op het goede werk van voorgangers Rudi Westendorp en Joris Slaets.” Abma blijft naast haar aanstelling bij Leyden Academy voor één dag per week als hoogleraar actief in Amsterdam.

Joris Slaets treedt per 1 december a.s. terug als directeur-bestuurder van Leyden Academy, een rol die hij sinds 1 januari 2015 bekleedde. Slaets blijft wel voor één dag per week aan het instituut verbonden als onderzoeker in het project Leefplezierplan op locatie. Slaets is verheugd met zijn opvolgster: “Ik zie veel raakvlakken in onze wetenschappelijke interesses en persoonlijke drijfveren. Oog hebben voor de verschillen tussen mensen, hun stem serieus nemen en zonodig bereid zijn de gevestigde orde ter discussie te stellen. Ook delen we de overtuiging dat kwaliteit schuilt in persoonlijke verhalen en ervaringen. Ik wens Tineke veel succes en werkplezier.”

Dr. Wim van den Goorbergh, voorzitter van de Raad van Commissarissen: “In de afgelopen vijf jaar heeft Joris Slaets zijn stempel gedrukt op Leyden Academy, onder meer met ambitieuze onderzoeken en projecten gericht op het welbevinden van oudere mensen in de verpleeghuiszorg. We zijn Joris bijzonder erkentelijk voor zijn visie en leiderschap. Wij zijn ervan overtuigd dat ook Tineke Abma haar eigen accenten zal toevoegen aan de signatuur van Leyden Academy, vanuit haar rijke ervaring in participatief actieonderzoek binnen zorg en welzijn. Tineke is praktijkgericht, verbindend en zeer gedreven om iets te betekenen voor kwetsbare burgers. Eigenschappen die haar geknipt maken om Leyden Academy naar een volgende fase te leiden.”

In geval van vragen kunt u contact opnemen met Niels Bartels, manager communicatie, via tel. (071) 524 0960 of via e-mail.

Op zoek naar het ‘nieuwe gezicht’ van Leyden Academy 2019-2020

Op zoek naar het ‘nieuwe gezicht’ van Leyden Academy 2019-2020

Ieder jaar vertegenwoordigt een vitale oudere ons als het ‘gezicht’ van Leyden Academy (afwisselend een vrouw en een man). We streven hierbij naar een afspiegeling van de samenleving. Voor het nieuwe jaar, dat loopt van 11 november 2019 tot 11 november 2020, zijn we op zoek naar een vitale heer (vanaf ongeveer 75 jaar) die plezier en levenslust uitstraalt. Het winnende portret zal dan een jaar lang de homepage van onze website, sociale media-accounts en diverse communicatiemiddelen sieren.

Procedure

  • Meerdere foto’s van meerdere geportretteerden mogen worden ingediend.
  • De directie en communicatie-afdeling van Leyden Academy kiezen het winnende portret.
  • Daarna zal mogelijk een professionele fotograaf het ‘model’ portretteren.
  • De foto is rechtenvrij door Leyden Academy te gebruiken.
  • Foto’s kunnen tot 7 oktober 2019 worden gemaild aan Yvonne Schinkel-Koemans: koemans@leydenacademy.nl.

 

 

Resultaten woonplezier-onderzoek: Ouderen geven hun woning een 8,3

Resultaten woonplezier-onderzoek: Ouderen geven hun woning een 8,3

Ouderen zijn positief over hun woning en hun woonomgeving. Zij geven hun huis gemiddeld een 8,3. Dat blijkt uit onderzoek van ANBO en Leyden Academy on Vitality and Ageing. De meerderheid van de respondenten geeft ook aan te willen blijven wonen in hun huidige woning. Maar wat maakt een huis voor ouderen nu écht hun thuis?

Onderzoek naar woonwensen van ouderen
De meeste onderzoeken die tot nu toe zijn gedaan over hoe ouderen willen wonen, gaan over de functionele aspecten van een huis: hoe zorgen we ervoor dat iemand langer thuis kan blijven wonen? Hoe maken we ruimte voor de beperkingen waar ouderen mee te maken krijgen? Zo weten we inmiddels uit allerlei onderzoek dat het merendeel van de Nederlandse ouderen zo lang mogelijk zelfstandig thuis wil blijven wonen. Daarvoor moet hun woning soms worden aangepast, bijvoorbeeld een ruimere douche en een hoger toilet.

Liane den Haan, directeur-bestuurder van ANBO: “In bestaande onderzoeken is weinig aandacht voor het ‘thuisgevoel’, terwijl voor de meeste mensen dat het belangrijkste is: of ze zich ergens thuis voelen. Daarom hebben we ons in dit onderzoek daarop gericht. Wat maakt een huis een thuis? Welke woonaspecten, zoals ruimtes binnen en de omgeving buiten, zijn van invloed op dat thuisgevoel? Op die manier kunnen we beter begrijpen hoe een huis een thuis wordt en op welke wijze mensen voor zichzelf een thuis creëren, ook wanneer ze (noodgedwongen) moeten verhuizen.” Lex van Delden, onderzoeker bij Leyden Academy: “Met dit onderzoek vergaren we niet alleen informatie over wonen en thuisgevoel, maar hopen we ook dat we mensen laten nadenken over wat zij nu echt belangrijk vinden in, aan en rondom hun woning om zelf het woonplezier te kunnen vergroten.”

Gevoelens bij wonen
Uit het onderzoek blijkt dat het met het thuisgevoel bij de meeste mensen wel goed zit. Op een schaal van nul tot tien geven respondenten gemiddeld een 8,3 voor hoe tevreden ze met hun woning zijn. Op de vraag welke gevoelens ze ervaren als ze na enige tijd (bijvoorbeeld na een vakantie) weer terugkomen in hun woning, geven verreweg de meeste deelnemers (63%) aan blij te zijn en vertrouwen te ervaren; slechts enkelen ervaren negatieve gevoelens als verdriet en boosheid.

Het Thuisgevoel
Tweederde van de respondenten geeft aan het meest positieve gevoel te hebben over de woonkamer; de ruimte waar 81% dan ook de meeste tijd binnenshuis doorbrengt. Daarnaast vroegen we wat voor ouderen hun huis een thuis maakt. Mensen geven aan dat het gaat om een plek waar ze zichzelf kunnen zijn, zich kunnen ontspannen en zich op hun gemak en veilig voelen. Mensen vinden het heel belangrijk dat het gezellig is, warm en geborgen. Het thuisgevoel hangt samen met veel verschillende aspecten, die mensen meestal zelf in handen hebben. Een voor de hand liggend voorbeeld is het inrichten van de woning naar eigen smaak met dierbare, betekenisvolle spullen die herinneringen en vertrouwdheid oproepen. Zo ontstaat een eigen sfeer en identiteit. Respondenten noemden daarbij schilderijen, foto’s, boeken, muziek en bloemen genoemd (‘Erg gezellig, mijn eigen spulletjes, mooie kunst!’).

Een groot deel van de respondenten geeft daarnaast aan dat betekenisvolle relaties ook erg belangrijk zijn voor het thuisgevoel, zoals het contact met naasten die in de omgeving wonen en uiteraard het samenzijn met een partner (‘Dat we met z’n tweeën zijn’). Juist het gemis van een overleden partner of een verandering in de samenstelling van de buurt kan daarentegen het thuisgevoel verminderen (‘Sinds het overlijden van mijn vrouw is mijn huis een huis, geen thuis meer’). Andere veelgenoemde aspecten die belangrijk zijn voor een thuisgevoel zijn het leven met huisdieren en factoren in de omgeving van de woning, zoals een tuin, bos, de buurt, groen, landelijk, uitzicht en bereikbaarheid (‘Huis, tuin en natuur in de omgeving’).

Verhuizen
Uit onderzoek van het CBS blijkt dat de verhuisintentie van ouderen weliswaar iets toeneemt, maar nog steeds niet hoog is. In 2009 had 6% van de 65-plussers de intentie om te verhuizen en in 2015 was dat 16%. Wij vroegen het ook en de meeste respondenten aangaven ook nu aan niet te willen verhuizen (67%). Zij zijn over het algemeen tevreden met hun woning en woonomgeving en positieve gevoelens als blijheid en vertrouwen overheersen. Toch denkt bijna een kwart (23%) binnen nu en enkele jaren te verhuizen.

Over het onderzoek
In totaal hebben 3212 mensen de vragenlijst ingevuld. De deelnemers waren gemiddeld 73,8 jaar. De jongste deelnemer is 29 jaar en de oudste 97 jaar. Er hebben bijna evenveel mannen als vrouwen meegedaan. Het merendeel van de deelnemers is getrouwd en/of woont samen. Op een schaal van nul tot tien geven deelnemers gemiddeld een 7,8 aan hun leven. Tweederde ervaart hun gezondheid als goed tot zeer goed. Bijna zestig procent geeft aan een koopwoning te hebben. De rijtjes-/hoekwoning komt het meeste voor.

Start-up Plus: ruim baan voor ondernemende vijftigplussers

Start-up Plus: ruim baan voor ondernemende vijftigplussers

John Pemberton was vijfenvijftig jaar oud toen hij Coca Cola op de markt bracht. Colonel Sanders was vijfenzestig toen hij fastfoodketen KFC begon. Hun succes staat niet op zichzelf: uit onderzoek blijkt dat vijftigplussers die een eigen bedrijf beginnen, twee- tot driemaal succesvoller zijn dan dertigers. Toch zijn vrijwel alle start-up programma’s gericht op jongere ondernemers. Leyden Academy introduceert het programma Start-up Plus, om vijftigplussers die dromen van een eigen bedrijf verder te helpen. Je bent immers nooit te oud om te ondernemen.

Van idee naar start-up
Start-up Plus is een persoonlijk, op maat gemaakt leertraject waar vijftigplussers de basis leren om hun ondernemingsidee om te zetten in een start-up. Circa honderd aspirant-ondernemers kunnen aan dit kosteloze programma deelnemen. Na de kick-off bijeenkomst op 15 oktober 2019 doorlopen de deelnemers acht intensieve weken van online leren en coaching. Onderwerpen die aan bod komen zijn onder meer klantbehoeften en -wensen, verdienmodellen, marketing en prototyping. Op 12 december 2019 pitchen de deelnemers hun idee bij een deskundige jury. De meest kansrijke start-up wordt beloond met een geldprijs van maar liefst 10.000 euro voor het verder opzetten van het eigen bedrijf.

Tweede carrière als ondernemer
Veel mensen lopen rond met het idee om ooit nog voor zichzelf te beginnen, tijdens of na hun pensionering, maar kunnen een zetje gebruiken om dit daadwerkelijk te doen. Leyden Academy ziet veel ambitie en passie bij vijftigplussers en hoopt dat Start-up Plus bijdraagt aan het ontsluiten van dit ondernemend potentieel. Projectleider dr. Jolanda Lindenberg: “Bij het woord ‘start-up’ denken mensen meestal aan jonge mensen die vanuit hun studentenkamer, tussen de pizzadozen hun bedrijf beginnen. Terwijl ook vijftigplussers bruisen van de ideeën en onderzoek bovendien uitwijst dat zij met hun ervaring, expertise en netwerk een grotere kans van slagen hebben. We zouden hen niet alleen meer kansen moeten bieden op de arbeidsmarkt, maar ook kunnen ondersteunen bij het opzetten van een eigen bedrijf.”

Start-up Plus wordt mede mogelijk gemaakt door het Europese consortium EIT Health. Kijk voor meer informatie op de website: www.startupplus.eu.

Speciale uitgave AARP: Ageing in the Netherlands

Speciale uitgave AARP: Ageing in the Netherlands

Overal ter wereld hebben mensen vergelijkbare wensen en behoeften als ze ouder worden. Om die reden kijkt de AARP, de grootste ledenorganisatie van de Verenigde Staten die zich ten doel stelt om senioren te helpen ouder te worden zoals zij dat zelf graag willen, ook over de eigen landsgrenzen heen op zoek naar inspiratie, innovaties en nieuwe inzichten. In de jaarlijkse publicatie ‘The Journal’ presenteert de AARP nieuwe ideeën van over de hele wereld op het gebied van veroudering, zodat veelbelovende initiatieven anderen inspireren en navolging vinden. Elk jaar wordt een specifiek land uitgelicht. Na Japan in 2018, besloot de AARP om zich nu te richten op Nederland, één van de kleinere, innovatieve economieën die vorig jaar werden beschreven in AARP’s Ageing Readiness and Competitiveness-rapport.

Fietsen, vrijwilligerswerk en zoute haring
De special in The Journal biedt een rijk geschakeerd beeld van het ouder worden in Nederland. In zijn voorwoord bespreekt Hugo de Jonge, minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, hoe zo lang als mogelijk thuis wonen, ouderenzorg en eenzaamheid onderling verbonden zijn en hoe de overheid tracht om maatschappelijke organisaties, sociale ondernemingen en het bedrijfsleven te stimuleren om samen de zorg voor en ondersteuning van ouderen te verbeteren. Hoogleraar Joris Slaets van Leyden Academy schetst in de publicatie een beeld van ouder worden in Nederland aan de hand van een typisch Nederlands ouder echtpaar, Wim en Ineke. The Journal bevat ook artikelen over de intergenerationele initiatieven van Humanitas Deventer, zorgboerderij De Reigershoeve, het iZi Living Lab, de Nederlandse cultuur van fietsen en vrijwilligerswerk, leeftijdsvriendelijk en ‘super divers’ Den Haag, en nog veel meer. In de publicatie worden ten slotte ook enkele oudere Nederlanders geportretteerd, waaronder de 79-jarige Hans Ulrich uit Oegstgeest. In een fotogalerij wordt een ‘dag uit het leven’ gevolgd van Hans, die in 2018 Leyden Academy vertegenwoordigde. Je ziet Hans zijn pijp roken in de tuin, samen met zijn kleinzoon naar het winkelcentrum wandelen en genieten van een zoute haring als hartig tussendoortje.

De menselijke maat
Een van de lessen die Debra Whitman, Executive Vice President en Chief Public Policy Officer van de AARP, meeneemt vanuit haar bezoek aan Nederland is dat de meest vooruitstrevende ideeën over veroudering niet altijd heel high-tech hoeven te zijn. Soms blijken de simpelste oplossingen precies wat ouderen nodig hebben. Whitman is ook onder de indruk van de aandacht in Nederland voor de menselijke maat. Technologie moet de kwaliteit van leven van oudere mensen helpen verbeteren, maar kan het contact tussen mensen niet vervangen. Whitman concludeert: “In all our work to improve the lives of older adults, we must never forget that we’re not talking about an abstract ‘population’. These are noble individuals with contributions to make and wishes to be honored. The best solutions come from listening to the people we aim to serve, and learning from them what they need, and, even more important, what they want.” Of zoals Joris Slaets het verwoordt in zijn bijdrage aan The Journal: “From the perspective of the elderly, there is a clear demand for more individually tailored and person-centered care. Assertive baby boomers will expect and accept nothing less.”

U kunt de special over Nederland in The Journal 2019 vinden op de website van de AARP of het rapport hier downloaden als pdf-bestand. Een directe link naar de bijdrage van Joris Slaets vindt u hier.

Tien jaar Leyden Academy: feest in het Poortgebouw

Tien jaar Leyden Academy: feest in het Poortgebouw

Op maandagmiddag 12 november jl. vierden de directie en medewerkers samen met zo’n 150 relaties het tienjarige bestaan van Leyden Academy. De feestelijke viering vond plaats in onze thuishaven, het sfeervolle Poortgebouw te Leiden.

Een nieuw jaar, een nieuw gezicht
Na een welkomstwoord door directeur Marieke van der Waal mocht Leyden Academy de felicitaties in ontvangst nemen van Wim van den Goorbergh, voorzitter van de Raad van Commissarissen. Van den Goorbergh blikte terug op de oprichting door Vereniging Aegon in 2008 en wat er in de afgelopen tien jaar is bereikt. Traditiegetrouw werd daarna het nieuwe gezicht van Leyden Academy onthuld. Het komende jaar zal het portret van de 78-jarige Leonie van Aerde onze website, sociale media-accounts en diverse communicatiemiddelen sieren.

De toekomst van vitaal ouder worden
In plaats van terug te blikken, hebben we vooral gefilosofeerd over de tien jaar die voor ons liggen. Jaren vol veranderingen, die ongetwijfeld kansen en uitdagingen bieden voor ouderen. En waarin Leyden Academy een belangrijke opdracht voor zich weggelegd ziet, zowel in het anders denken over ouder worden als in het bieden van concrete handreikingen. Na een inleiding door directeur Joris Slaets lieten drie wetenschappelijke stafleden hun gedachten gaan over de toekomst van vitaal ouder worden (David van Bodegom), het leiden van een betekenisvol leven (Josanne Huijg) en zich verbonden voelen met elkaar en de gemeenschap (Jolanda Lindenberg).

Woonplezier en leefplezier
In het vervolg van de bijeenkomst konden de aanwezigen kennismaken met een greep uit de onderzoeken en projecten van Leyden Academy. De sessies vonden plaats op verschillende locaties binnen en zelfs buiten het Poortgebouw. Zo konden bezoekers een ‘pop-up college’ bijwonen van David van Bodegom en Rudi Westendorp (Universiteit van Kopenhagen), het Grote Geluksspel spelen, de armen en benen strekken bij de Vitality Club, in gesprek over woonplezier en leefplezier, en nog veel meer. Na afloop werd er onder het genot van een hapje en drankje nog lang met elkaar nagepraat over een geslaagde middag.

Leyden Academy presenteert haar nieuwe ‘gezicht’

Leyden Academy presenteert haar nieuwe ‘gezicht’

Ieder jaar figureert een vitale oudere heer of dame als ‘het gezicht van Leyden Academy’. Van 11 november 2018 tot 11 november 2019 siert het portret van de 78-jarige Leonie van Aerde uit Leiderdorp onze website, sociale media-accounts en diverse communicatiemiddelen. De zwart-witte portretfoto, gemaakt door fotograaf Henk Aschman, is op maandag 12 november 2018 onthuld tijdens de ‘verjaardag’ van Leyden Academy.

Leonie is 78 jaar geleden geboren in Suriname. In 1963 emigreerden goede vrienden naar Nederland en ging ze hen achterna. Wat een tijdelijke onderbreking zou zijn, werd een permanent verblijf: Leonie ontmoette haar man en beviel van een zoon. Sinds haar pedicurepensioen is Leonie vrijwilligster bij welzijnsorganisatie Radius en penningmeester bij de Surinaamse Club in Leiden. Leonie haar hobby’s zijn dansen en er op uit gaan met haar zus en vriendinnen. Verder bezoekt Leonie graag de sauna en sinds kort een á twee maal per week de sportschool.

Leyden Academy op zoek naar een nieuw ‘gezicht’

Leyden Academy op zoek naar een nieuw ‘gezicht’

Ieder jaar vertegenwoordigt een vitale oudere ons als het ‘gezicht’ van Leyden Academy (afwisselend een vrouw en een man). We streven hierbij naar een afspiegeling van de samenleving. Voor het nieuwe jaar, dat loopt van 11 november 2018 tot 11 november 2019, zijn we op zoek naar een vitale dame (vanaf ongeveer 75 jaar) die plezier en levenslust uitstraalt. Het winnende portret zal ter ere van onze diesviering (verjaardag) worden onthuld en zal dan een jaar lang de homepage van onze website, sociale media-accounts en diverse communicatiemiddelen sieren.

Procedure

  • Meerdere rechtenvrije foto’s van meerdere geportretteerden mogen worden ingediend.
  • De directie en communicatie-afdeling van Leyden Academy kiezen het winnende portret.
  • Daarna zal mogelijk een professionele fotograaf het ‘model’ portretteren.
  • Foto’s kunnen tot eind september 2018 worden gemaild aan Yvonne Schinkel-Koemans: koemans@leydenacademy.nl.