Uncategorized

Gisteren verdedigde oud-collega dr. Marije Blok haar proefschrift ‘𝘚𝘦𝘢𝘳𝘤𝘩𝘪𝘯𝘨 𝘧𝘰𝘳 𝘊𝘰𝘯𝘯𝘦𝘤𝘵𝘪𝘰𝘯: 𝘴𝘶𝘤𝘤𝘦s𝘴𝘧𝘶𝘭 𝘈𝘨𝘦𝘪𝘯𝘨 𝘪𝘯 𝘢 𝘋𝘪𝘨𝘪𝘵𝘢𝘭𝘪𝘴𝘪𝘯𝘨 𝘚𝘰𝘤𝘪𝘦𝘵𝘺’ aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Het gebruik van digitale toepassingen is steeds meer door ons dagelijks leven heen verweven, ook bij ouderen. Maar wat vinden zij belangrijk? Tijdens een voorafgaande miniconferentie ging Marije hierover in gesprek met experts van Alliantie Digitaal Samenleven, het Ouderenfonds, KPN Health en Laurens.

Marije heeft een passie voor vraagstukken op het gebied van participatie en (digitale) inclusie van ouderen. In de afgelopen jaren deed ze dan ook promotieonderzoek naar wanneer ouderen ICT gebruiken en wat dit betekent voor hun sociaal en emotioneel welbevinden. Naar aanleiding van haar onderzoek geeft Marije praktische toepassingen van haar onderzoeksresultaten, waaronder:

• Ontdek waar iemand goed in is én wat juist lastig is. Misschien gaat typen bijvoorbeeld beter dan praten? Daar kan technologie bij helpen. Het betekent veel voor een gevoel van grip.
• Onderdeel zijn van een WhatsApp-groep, samen digitale foto’s kijken, of meeluisteren met de telefoon op de speaker betekent vaak al veel voor een gevoel van regie en meedoen. Een actieve eigen rol is niet perse nodig.
• Een oude hit op YouTube, een dierbare plek via Google Streetview, die brommer uit de jaren ’50: verras ouderen met wat er online te vinden is.
• Zoek online naar inspiratie voor een activiteit om vervolgens offline uit te voeren. Denk aan een creatieve activiteit op Pinterest, een recept om te koken of het zoeken van een uitje.

In 2023 heeft Leyden Academy een pilotstudie uitgevoerd om de ervaringen van vrouwen in Nederland tijdens de transitie van werk naar pensioen in kaart te brengen. Sinds de jaren zestig kunnen Nederlandse vrouwen zelfstandig kiezen of ze deelnemen aan de arbeidsmarkt. Ondanks dat steeds meer vrouwen een carrière hebben opgebouwd, is er weinig bekend over hoe vrouwen deze overgang ervaren, hun gevoelens over het blijven werken, en wat dit betekent voor hun welzijn en gezondheid.  

Wist u dat vrouwen ongeveer de helft van de Nederlandse beroepsbevolking uitmaken? Ondanks deze significante bijdrage heeft onderzoek zich voornamelijk gericht op hun werkzame jaren, met weinig aandacht voor de fase tussen betaald werk en pensionering. De bestaande studies die deze overgang wel onderzoeken, concentreren zich vaak alleen op de financiële consequenties van (vroege) pensionering. 

Betekenis
Hierdoor blijven veel vragen onbeantwoord over hoe Nederlandse vrouwen betekenis geven aan hun leven na pensionering, hun welzijn, wensen en ambities, en de verschillen tussen mannen en vrouwen in deze fase. De overgang van werk naar pensioen kan aanzienlijke veranderingen met zich meebrengen, maar biedt ook nieuwe kansen voor persoonlijke ontwikkeling en (on)betaald werk.  Daarom heeft Leyden Academy de wensen en drijfveren van de vrouwen die deelnamen aan dit onderzoek in kaart gebracht. 

Dit onderzoek biedt waardevolle inzichten in hun ambities en behoeften en sluit aan bij onze missie om bij te dragen aan een vitaal, zinvol en maatschappelijk betrokken leven. Het doel was om beter inzicht te krijgen in de wensen en ambities van vrouwen in deze levensfase, evenals hun motivatie voor verschillende vormen van verdere participatie in de maatschappij.

Onderzoeker Tamar Shahinian brengt vanuit Leyden Academy de werelden van dans en wetenschap samen. Samen met de dansers van Marc Vlemmix Dance verzorgde ze donderdagavond 17 oktober in Luxor Rotterdam een indrukwekkende dansvoorstelling waar nog lang over nagepraat zal worden. In een met 600 toeschouwers vrijwel volgepakt Luxor theater in Rotterdam kreeg de voorstelling Truth=Dare een staande ovatie van het publiek dat zichtbaar ontroerd en geraakt was.

De in twee delen opgesplitste dansvoorstelling was voor de pauze al indrukwekkend met een podium vol dansers die ondanks of misschien juist wel dank zij hun vanwege ziekte aangetaste en aangepaste motoriek elke een eigen verhaal vertelden. Met het duet van twee krachtige dames in een rolstoel als een emotioneel scharnierpunt.

Bekijk hier het fragment van EenVandaag

Verbindend
Na de pauze waren het Tamar Shahinian en Marc Vlemmix zelf die de toeschouwers meenamen in de kracht van dans; verrassend en verbindend. Zij gaven voorafgaande aan de voorstelling aan wat de achtergrond is van Truth=Dare. “De waarheid onder ogen komen vraagt moed. De waarheid tonen aan de wereld is te zien als een politieke daad die bijdraagt ​​aan een gevoel van verbondenheid en collectieve empowerment. Als je de waarheid onder ogen ziet kun je hem pas omarmen. Truth=Dare!”

De voorstelling maakt deel uit van haar onderzoek. Tineke Abma, recent benoemd tot bijzonder hoogleraar Kunst en Zorg aan de Erasmus Universiteit benadrukte in het voorgesprek het belang van de inzet van kunst in de zorg. “Je ziet, je voelt en je proeft in deze voorstelling wat creativiteit en cultuur mensen kan brengen. En dan is het raar dat bijvoorbeeld alleen Friesland verzekeringen dans voor mensen met parkinson vergoedt. Ik roep alle verzekeraars op om datzelfde te doen.”

Het is niet wat je overkomt dat belangrijk is, maar wat je er mee doet! – Marc Vlemmix, danser

Het doel van de studie is om te kijken wat dans kan betekenen voor mensen met een neurodegeneratieve aandoening. “Dans is van ons allemaal, en niet alleen voorbehouden aan perfecte danslichamen. De Nederlandse danswereld wil mede daarom diverser en inclusiever worden.”

 

Videoregistraties

Inleidend gesprek met prof. dr. Tineke Abma en Tamar Shahinian van Leyden Academy:

Optreden (BE)loning:

• Optreden Truth=Dare

Ouderen die laaggeletterd zijn lopen tegen allerlei problemen aan: ze hebben meer moeite om een gezond leven te leiden, vinden het ingewikkeld om te navigeren in de digitale wereld en hebben vaker dementie dan niet-laaggeletterde ouderen. Zo kunnen ze veel moeite ondervinden met stress, financiële zorgen en gezondheidsproblemen.

De cursus Met plezier gezonder oud! (ontwikkeld in een Europees project) volgt het principe van betekenisvol spel: vaardigheden worden spelenderwijs aangeleerd. Dit gebeurt niet passief, zoals in een traditionele cursus, maar actief: ouderen nemen deel aan de activiteit, ze wisselen ervaringen uit en leren zo van elkaar. Gezelligheid en plezier staan voorop! De kern van de cursus is een verzameling speelkaarten die op verschillende manieren gebruikt kunnen worden. Door gesprekken met de doelgroep hebben de makers van het spel vijf thema’s geselecteerd: digitaal, het ouder wordende lichaam, voeding, welbevinden en pensioen.

Samenwerking met Boom Uitgevers
Sinds najaar 2024 zijn de cursusmaterialen en mini-training voor professionals/vrijwilligers gratis beschikbaar via Boom NT1 (onderdeel van Boom uitgevers), marktleider en specialist in het ontwikkelen en uitgeven van lesmateriaal Nederlands als tweede taal (NT2) en inburgering in Nederland. Ze verzorgen de marketing en distributie van de materialen.

Het Domino-Effect, een initiatief van Stichting Al-Amal en Leyden Academy on Vitality and Ageing, om eenzaamheid onder vrouwen met een migratieachtergrond te verminderen, heeft op 3 oktober een Appeltje van Oranje gewonnen. De belangrijke prijs, een kunstwerk en een geldbedrag van € 25.000 euro, werd gisteren aan Stichting Al-Amal (vert.: De hoop) uitgereikt door koningin  Màxima.

De jury was unaniem vol lof over het initiatief. De juryvoorzitter benadrukte het sneeuwbaleffect dat in één wijk begonnen is maar inmiddels al veel groter is. En dat juist in een groep (vrouwen met een migratieachtergrond) die vaak moeilijk te bereiken is. ‘Het mooie is dat deze groep niet alleen bereikt wordt maar ook zelf in beweging komt in de strijd tegen eenzaamheid. Een heel mooi initiatief dat meer dan verdiend een appeltje wint.’

Breed probleem

De Appeltjes van Oranje 2024 zetten initiatieven die eenzaamheid bestrijden in de spotlight. Eenzaamheid is een breed sociaal probleem, vooral onder mensen met een migratieachtergrond, waardoor mensen de verbinding met zichzelf en de samenleving dreigen te verliezen. Veel bewoners hebben ook te kampen met werkloosheid en psychosociale klachten, wat kan leiden tot een verminderde formele en informele participatie in de samenleving.

Het Domino-Effect is een programma waarin vrouwen met een migratieachtergrond vanuit een vaak kwetsbare situatie persoonlijk zijn gegroeid en niet meer of verminderd eenzaam zijn. Zij zijn vanuit het project nu zelf actief als vrijwilliger om andere vrouwen met een migratieachtergrond te helpen om eenzaamheid te verminderen. Het initiatief is zeer urgent omdat oudere migranten die buiten Europa zijn geboren zich vaker en sterker eenzaam voelen. En dat terwijl er in Nederland weinig initiatieven zijn die zich op deze doelgroep richten.

Vooral onder vrouwen met een migratieachtergrond, die een grote afstand tot het maatschappelijk leven hebben, blijkt een verhoogd risico op isolement en depressie. Zij slagen er vaak niet in op eigen kracht hun weg in de samenleving te vinden. Dit is de missie van Stichting Al-Amal die zich inzet voor het welzijn van vrouwen in kwetsbare omstandigheden en hun participatie aan het maatschappelijk leven. Het Domino-Effect is uniek en vernieuwend omdat het de doelgroep actief betrekt en daarmee voor een duurzame toekomst zorgt. De naam van het initiatief spreekt voor zich: een groeiend aantal mensen wordt bereikt en ondersteund, terwijl steeds meer vrijwilligers worden getraind.

Deze vrijwilligers doen niet alleen dienst als steunpilaren voor diegenen die eenzaamheid ervaren maar ontwikkelen voortdurend ook hun eigen vaardigheden en talenten. “Uiteindelijk streven we naar een minder eenzaam leven op lange termijn voor zowel vrijwilligers (in opleiding) als de deelnemers aan groepsactiviteiten.”

Er waren in totaal meer dan 50 projecten in de race voor de prestigieuze prijzen, die jaarlijks door het Oranje Fonds worden uitgereikt aan uitzonderlijke sociale projecten.

Vandaag, dinsdag 24 september, is het de Dag van de Thuiszorg, het uitgelezen moment om extra aandacht te besteden aan professionals in de thuiszorg. Dagelijks werken zij met en voor thuiswonende ouderen, met elk hun eigen wensen en behoeften. Tegelijkertijd staan ze onder tijdsdruk, wat vraagt om zorgvuldige keuzes en afwegingen. De videoreeks en lessen ‘Thuisgeluk’ biedt hen inspiratie.

Video’s van herkenbare praktijksituaties
Na een verkennend onderzoek in de zorgpraktijk, waarin onderzoeker Charlotte van den Eijnde met verschillende thuiszorgprofessionals heeft meegelopen, filmde Leyden Academy on Vitality and Ageing een reeks portretten genaamd Thuisgeluk. De video’s duren ongeveer anderhalve minuut en laten zien hoe zorgmedewerkers ruimte maken voor unieke verlangens en rekening houden met de persoonlijkheid van hun cliënt. Ze brengen herkenbare praktijksituaties in beeld, die inspireren en aanzetten tot een gesprek over liefdevolle zorg.

‘Ik leer ook veel van ze, van oudere mensen. Ze leren me bijvoorbeeld ook af en toe nee te zeggen.’ – Melanie, verzorgende in de wijk bij zorgorganisatie Cordaan

Korte inspiratielessen
Aan de hand van de videoreeks zijn vijf inspiratielessen van elk drie minuten ontwikkeld, die op de mobiele telefoon te volgen zijn. Men kan zich op iedere moment aanmelden en na de vijf lessen stopt de verzending automatisch. Teammanagers kunnen de inspiratielessen aan hun team heel makkelijk aanbieden via Whatsapp (bekijk de korte handleiding).

Voor wie en hoe meedoen?
De Thuisgeluk-video’s en -inspiratielessen zijn gratis te volgen en zijn uitermate geschikt voor thuiszorgmedewerkers, mantelzorgers, wijkverpleegkundigen, praktijkondersteuners en naasten. Thuisgeluk kan worden ingezet als een korte leeractiviteit en als gesprekinstrument binnen thuiszorgorganisaties en onderwijs in zorg en welzijn.

Heb je vragen of wil je meer weten over Thuisgeluk? Neem contact op met Charlotte van den Eijnde.

Leyden Academy ontwikkelde een reeks educatieve videoportretten van thuiswonende ouderen die gebruik maken van thuiszorg. De nieuwe Zorgagenda 2025 besteedt aandacht aan deze videoreeks Thuisgeluk. De Zorgagenda 2025 is een uitgave van Eilers International en te bestellen bij Bol.

In onze kwartaalnieuwsbrief introduceren medewerkers van Leyden Academy aan de hand van een actueel onderzoek of nieuwsfeit. Graag stellen we deze keer Tamar Shahinian aan u voor. Als onderzoeker is ze binnen het speerpunt Verbonden betrokken bij diverse projecten, waaronder Groen Samenspel, Goed en Gezond ouder worden en Verborgen verbinding.

Welk onderzoeksproject waar jij bij Leyden Academy betrokken bij bent, ligt het meest na aan je hart?
Op dit moment dans ik met Marc Vlemmix een duet in de voorstelling Truth=Dare. Deze voorstelling is een vertaling van de bevindingen van ons onderzoek naar hoe het co-creatie proces met een dansgezelschap kan bijdragen aan diversiteit en inclusie. Dit is voor mij heel bijzonder omdat op deze manier de twee werelden waar ik onderdeel van uitmaak, dans en wetenschap, bij elkaar komen. Ik vind het heerlijk om samen met Marc in de studio te dansen en te zoeken naar de juiste muziek, beweging, gebruik van elkaar en de ruimte om onszelf te uiten en tegelijkertijd te lezen, te denken, en te schrijven over het onderzoek en onze bevindingen. Voor mij een perfecte combinatie.

Hoe verhoudt dans zich tot wetenschap?
Lange tijd waren dit aparte werelden voor mij. Binnen de dans golden andere normen, omgangsvormen en uitingen als bij de wetenschap. Ik stapte telkens in en uit de ene of andere bubbel. Maar nu ik steeds meer beide werelden vermeng, ervaar ik vaker en sterker de verbinding tussen beiden. Als mensen zijn wij geen losse onderdelen maar vormen wij een geheel. Zo is dat voor mij ook met dans en wetenschap: het weten en onderzoeken zit ook in de dans en het creatieve en scheppende zit ook in de wetenschap.

Welke rol speel jij daarbij?
De fysieke, sociale, communicatieve en emotionele ontlading, kan voor mij in zowel dans als in wetenschap zitten. Kruisbestuiving zorgt voor groei en verdieping. Het zijn geen losse entiteiten, maar sterke verbindingen. Ik zet niet de pet van moeder, onderzoeker of danser op, maar ik neem alles van mijzelf mee in alles wat ik doe. Zo ook in mijn werk bij Leyden Academy. Ik vind het te gek dat er steeds meer platforms en mogelijkheden ontstaan om kunst en wetenschap bij elkaar te brengen en heel blij dat ik kansen krijg om te experimenteren. Want buiten de lijntjes kleuren en nieuwe paden verkennen, geeft mij inspiratie en energie.

Wat brengt dans jou persoonlijk?
Dansen brengt mij heel dicht bij mijzelf. Mijn lichaam, ons lichaam is zo waanzinnig, het vertelt mij alles! Maar, de uitdaging is goed luisteren. In het dansen kan ik daar makkelijker bij, bij dat luisteren. Ook is het een emotionele ontlading. Taal is zeg maar niet echt mijn ding. Ik heb in drie landen gewoond met verschillende talen en omgangsvormen, het duurt echt even voordat je de nuance in een taal helemaal goed doorhebt. Dans is dan zo zalig en universeel, het is voor mij een puur communicatiemiddel. Terwijl woorden voor mijn gevoel soms iets dichttimmeren, reikt de dans nog verder en opent het deuren en gangen. Wat ik ook zo mooi vind aan dans is dat het zoveel verschillende vormen kent en zo op verschillende manieren kan verbinden. Als ik met Marc dans dan zoeken we de esthetiek en abstractie op in de beweging, met tieners bij een asielzoekerscentrum zoeken we juist tik tok-dansjes op YouTube en met vrouwen in Amsterdam-Oost dansen we veelal folklore.

Heb je nog dromen of wensen voor de toekomst?
Ik ben mij er ontzettend van bewust dat tijd en mijn fysieke vorm op deze planeet een dagelijks cadeau is. Ik hoop dat ik oud mag worden en mijn kinderen kan zien opgroeien. Ik hoop verder dat landsgrenzen een andere vorm krijgen en dat de mensheid zich steeds meer verbindt en meer zorg draagt voor deze waanzinnig mooie planeet waar wij op mogen leven!

“De waarheid onder ogen komen vraagt moed. De waarheid tonen aan de wereld is te zien als een politieke daad die bijdraagt ​​aan een gevoel van verbondenheid en collectieve empowerment. Truth=Dare!”

Onderzoeker Tamar Shahinian brengt vanuit Leyden Academy de werelden van dans en wetenschap samen. Dit doet ze door dans als ‘arts-based research’ methode in te zetten in haar onderzoeken. Tineke Abma, recent benoemd tot bijzonder hoogleraar Kunst en Zorg aan de Erasmus Universiteit, noemt het onderzoek ‘cutting edge’. “De uitkomst van een onderzoek vertalen naar een kunstvorm; van data naar dans, dat is echt uniek.”

Dans is van ons allemaal, en niet alleen voorbehouden aan perfecte danslichamen. De Nederlandse danswereld wil mede daarom diverser en inclusiever worden. Internationaal zien we een vergelijkbare trend onder de noemer van ‘inclusive’ of ‘integrative dance.’ En hoewel de belangstelling toeneemt, weten we nog weinig over de manier waarop deze zaken vorm krijgen in het proces van co-creatie met een diverse groep dansers. Om daar de antwoorden op te kunnen geven is het onderzoek Truth=Dare gestart. Het doel van deze studie is om te kijken wat dans kan betekenen voor mensen met een neurodegeneratieve aandoening.

Participatieve studie

Er werd begonnen met een participatieve studie in nauwe samenwerking met Marc Vlemmix en zijn dansgezelschap. Dat onderzoek is gedaan door en voor mensen met Parkinson en andere neurodegeneratieve ziekten.Doel is meer inzicht te krijgen in de wijze waarop diversiteit en inclusie ontstaat in het co-creatieproces van dans met een diverse groep dansers. En wat de betekenis hiervan is voor de individuele deelnemers en de groep.

Kunst blijkt vaak de sleutel om je innerlijke zelf te ontdekken én te waarderen. Het op zoek gaan naar die persoonlijke waarheid en het durven omdraaien van die sleutel vraagt lef. Truth=Dare gaat op zoek naar de manieren hoe je mensen met allerlei verschillende achtergronden in beweging krijgt. Samen met de deelnemers werd kennis gegenereerd om antwoord te krijgen op die vraag. Bij het analyseren van de bevindingen werd gebruik gemaakt van Foucault’s concept van Parrheasia (vrijmoedig spreken) ter verdieping.

De studie laat zien dat het actief zoeken naar en onthullen van iemands waarheid door middel van dans verband houdt met goede zorg voor jezelf en de ander. “We hebben dit proces geïnterpreteerd als twee actieve, continue bewegingen: een innerlijke en uiterlijke beweging om jezelf op authentieke wijze aan de wereld te presenteren en voor jezelf te zorgen.”

Het integreren van diversiteit en inclusie is dus meer dan alleen maar het verbeteren van de toegankelijkheid of meer diverse samenstelling van een dansgroep. Inclusie en diversiteit in de co-creatie van dans, waarbij mensen met verschillende capaciteiten betrokken worden, vereist zelfzorg en authentieke representatie die verder gaat dan de heersende normen.

Gerespecteerd

Pas dan voelen dansers zich opgenomen en gerespecteerd en moedigen elkaar wederzijds aan om hun waarheid te dansen. De moed tot waarheid (Truth=Dare) is dan ook de titel van de performance waarin we de bevindingen verbeelden. Voor zover wij weten is dit een van de eerste keren dat bevindingen worden gedanst.

“We doen dit omdat niet alles in woorden is te vatten; de dans verbeeldt het onzegbare. Het maken van de voorstelling alsook de voorstelling zelf verbeelden die moed en de waarheid. Een must-see voor mensen die willen ervaren wat kunst en zorg voor elkaar kunnen betekenen.”

Op 17 oktober vindt de voorstelling Truth=Dare plaats in Luxor Rotterdam. Naast twee dansvoorstellingen gaat Tineke Abma in op het belang van het onderzoek, én hoe kunst en zorg veel meer voor elkaar kunnen betekenen. Meer informatie en voor de kaartverkoop klik je hier.