Uncategorized

In onze kwartaalnieuwsbrief introduceren medewerkers van Leyden Academy aan de hand van een actueel onderzoek of nieuwsfeit. Graag stellen we deze keer Tamar Shahinian aan u voor. Als onderzoeker is ze binnen het speerpunt Verbonden betrokken bij diverse projecten, waaronder Groen Samenspel, Goed en Gezond ouder worden en Verborgen verbinding.

Welk onderzoeksproject waar jij bij Leyden Academy betrokken bij bent, ligt het meest na aan je hart?
Op dit moment dans ik met Marc Vlemmix een duet in de voorstelling Truth=Dare. Deze voorstelling is een vertaling van de bevindingen van ons onderzoek naar hoe het co-creatie proces met een dansgezelschap kan bijdragen aan diversiteit en inclusie. Dit is voor mij heel bijzonder omdat op deze manier de twee werelden waar ik onderdeel van uitmaak, dans en wetenschap, bij elkaar komen. Ik vind het heerlijk om samen met Marc in de studio te dansen en te zoeken naar de juiste muziek, beweging, gebruik van elkaar en de ruimte om onszelf te uiten en tegelijkertijd te lezen, te denken, en te schrijven over het onderzoek en onze bevindingen. Voor mij een perfecte combinatie.

Hoe verhoudt dans zich tot wetenschap?
Lange tijd waren dit aparte werelden voor mij. Binnen de dans golden andere normen, omgangsvormen en uitingen als bij de wetenschap. Ik stapte telkens in en uit de ene of andere bubbel. Maar nu ik steeds meer beide werelden vermeng, ervaar ik vaker en sterker de verbinding tussen beiden. Als mensen zijn wij geen losse onderdelen maar vormen wij een geheel. Zo is dat voor mij ook met dans en wetenschap: het weten en onderzoeken zit ook in de dans en het creatieve en scheppende zit ook in de wetenschap.

Welke rol speel jij daarbij?
De fysieke, sociale, communicatieve en emotionele ontlading, kan voor mij in zowel dans als in wetenschap zitten. Kruisbestuiving zorgt voor groei en verdieping. Het zijn geen losse entiteiten, maar sterke verbindingen. Ik zet niet de pet van moeder, onderzoeker of danser op, maar ik neem alles van mijzelf mee in alles wat ik doe. Zo ook in mijn werk bij Leyden Academy. Ik vind het te gek dat er steeds meer platforms en mogelijkheden ontstaan om kunst en wetenschap bij elkaar te brengen en heel blij dat ik kansen krijg om te experimenteren. Want buiten de lijntjes kleuren en nieuwe paden verkennen, geeft mij inspiratie en energie.

Wat brengt dans jou persoonlijk?
Dansen brengt mij heel dicht bij mijzelf. Mijn lichaam, ons lichaam is zo waanzinnig, het vertelt mij alles! Maar, de uitdaging is goed luisteren. In het dansen kan ik daar makkelijker bij, bij dat luisteren. Ook is het een emotionele ontlading. Taal is zeg maar niet echt mijn ding. Ik heb in drie landen gewoond met verschillende talen en omgangsvormen, het duurt echt even voordat je de nuance in een taal helemaal goed doorhebt. Dans is dan zo zalig en universeel, het is voor mij een puur communicatiemiddel. Terwijl woorden voor mijn gevoel soms iets dichttimmeren, reikt de dans nog verder en opent het deuren en gangen. Wat ik ook zo mooi vind aan dans is dat het zoveel verschillende vormen kent en zo op verschillende manieren kan verbinden. Als ik met Marc dans dan zoeken we de esthetiek en abstractie op in de beweging, met tieners bij een asielzoekerscentrum zoeken we juist tik tok-dansjes op YouTube en met vrouwen in Amsterdam-Oost dansen we veelal folklore.

Heb je nog dromen of wensen voor de toekomst?
Ik ben mij er ontzettend van bewust dat tijd en mijn fysieke vorm op deze planeet een dagelijks cadeau is. Ik hoop dat ik oud mag worden en mijn kinderen kan zien opgroeien. Ik hoop verder dat landsgrenzen een andere vorm krijgen en dat de mensheid zich steeds meer verbindt en meer zorg draagt voor deze waanzinnig mooie planeet waar wij op mogen leven!

Het is niet iedereen gegeven om actief en positief bijna 100 jaar te worden. Maar wel ‘onze’ Loek. Op maandag 2 september 2024 is op 99-jarige leeftijd een fantastische man heengegaan.

Ieder jaar wordt op de ‘verjaardag’ van Leyden Academy het portret van een vitale oudere onthuld, dat dan een jaar lang onze website, sociale media-accounts en communicatiemiddelen siert. In 2020 hadden we het genoegen Loek Middel uit Rosmalen voor te stellen. Loek is in Indonesië geboren en is dankzij zijn Nederlandse vader en Indonesische moeder met beide culturen opgegroeid. Na zijn huwelijk met Anneke verhuisde het echtpaar naar Nederland. Loek heeft in zijn werkzame leven als beroepsmilitair het nodige meegemaakt, met als dieptepunten zijn gevangenschap door de Japanners en de evacuatie van mensen en dieren tijdens de watersnoodramp in 1953.

Loek vond het belangrijk om zijn leven op eigen kracht in te vullen en zag fysieke en mentale beweging als een belangrijke manier om dit te bereiken. Zelf deed hij tot vlak voor de zomer nog wekelijks aan Salsa, Tai Chi en line-dansen. Loek was geïnteresseerd in techniek en fotografie, en ging graag met het openbaar vervoer naar Amsterdam. Hij vond het belangrijk om nieuwsgierig te blijven en stond altijd open voor nieuwe initiatieven, dat hield hem scherp. Zo is zijn verhaal te beluisteren in de podcast Toen & Nu en danste hij in ons onderzoeksproject Danstalent. Ook heeft hij meegewerkt aan Oorlogsverhalen, aan de MAX-aflevering van Indië in je Ziel en aan de VWS-campagne De waarde van ouder worden. En niet te vergeten zijn parachutesprong vorig jaar. Wat ons betreft een geweldig voorbeeld van vitaal ouder worden!

Loek zal door de medewerkers van Leyden Academy erg worden gemist. En niet alleen om zijn mailtjes na het verschijnen van onze nieuwsbrieven, maar vooral om zijn oprechtheid, vriendelijkheid en positiviteit. We wensen zijn kinderen, kleinkinderen, achterkleinkinderen en vrienden heel veel sterkte.

De portretfoto van Loek is gemaakt door fotograaf Henk Aschman.

Ons huidige zorgstelsel is nog sterk gericht op het behandelen van ziekten, maar de noodzaak voor preventie groeit snel. De scheve budgetverdeling tussen curatie en preventie is onhoudbaar, vooral nu het aantal mensen met chronische ziekten snel toeneemt. Zonder een sterkere focus op preventie, zoals een gezondere leefstijl, betere voeding en meer beweging, dreigt de gezondheidszorg onbetaalbaar te worden.

Toch zijn leefstijladviezen vaak te streng, saai en ineffectief, zegt Daphne Raad, arts-onderzoeker bij Leyden Academy. Om mensen te inspireren gezonder oud te worden, lanceerde ze het Lowlands-experiment, waar mensen op interactieve wijze hun toekomstige, oudere zelf ontmoeten. Daarnaast pleit ze voor een gezonde leefomgeving en geeft ze voorlichting op scholen. “Ik voel de verantwoordelijkheid om in mijn witte jas een tegengeluid te laten horen,” aldus Raad in een interview met Laura van Elst in de Zorgvisie-rubriek ‘Jong talent’ van juli 2024.

Preventie is dus niet alleen noodzakelijk om de zorg betaalbaar te houden, maar ook om mensen op een positieve manier te motiveren gezonder te leven.

Een training voor kunstvakdocenten, basisschoolleerkrachten, creatieve ZZP’ers, activiteitenbegeleiders, sociaal werkers, medewerkers van culturele instellingen en andere enthousiastelingen.

Een warme aanraking, een intieme vriendschap, gepassioneerde liefde en seksuele fantasieën vormen een belangrijk deel van ons emotioneel welzijn, ook op latere leeftijd. Deze elementen dragen namelijk bij aan goed ouder worden. Daarom organiseren we bijeenkomsten voor ouderen waar ervaringen en behoeften rondom seksualiteit en intimiteit op latere leeftijd worden gedeeld. Vandaag, de Internationale Dag van Seksuele Gezondheid, staan we dan ook stil bij dit belangrijke aspect van het leven.

Wat is seksuele gezondheid?
Volgens de wereldgezondheidsorganisatie (WHO) betekent seksuele gezondheid: “Een toestand van fysiek, emotioneel, mentaal en sociaal welzijn in relatie tot seksualiteit; het is niet louter de afwezigheid van ziekte, disfunctie of gebrek. Seksuele gezondheid vereist een positieve en respectvolle benadering van seksualiteit en seksuele relaties, en bovendien de mogelijkheid om plezierige en veilige seksuele ervaringen op te doen, vrij van dwang, discriminatie en geweld. Om seksuele gezondheid te bereiken en te behouden, moeten de seksuele rechten van alle personen worden gerespecteerd, beschermd en nageleefd.” Een hele mond vol dus, maar met de nadruk op drie belangrijke aspecten:

1. Seksuele gezondheid is niet alleen lichamelijk, maar omvat ook emotioneel, mentaal en sociaal welzijn.
2. Het gaat niet alleen om het wegnemen van risico’s en belemmeringen, maar ook om het recht op diverse seksuele ervaringen en ontdekkingen, vrij van stigma.
3. Een positieve benadering van seksualiteit vraagt om brede maatschappelijke acceptatie en ondersteuning.

“Staat er lichamelijk iets in de weg, dan hoor je van iedereen: joh, vraag je huisarts gewoon om Viagra.” – Deelnemer

Beperkte maatschappelijke beeldvorming
Bovenstaande componenten zijn essentieel voor iedereen. Toch ligt bij ouderen de nadruk op fysieke veranderingen door ziekte of veroudering en op seksuele functionaliteit. Onderzoek naar de seksualiteit van oudere volwassenen richt zich vaak te sterk op medische kwesties, maar juist de emotionele, mentale en sociale aspecten die bijdragen aan seksuele gezondheid zijn van groot belang. Daarnaast krijgen ouderen vaak te maken met beperkende stereotypen en negatieve maatschappelijke beeldvorming, die een nadelige invloed kunnen hebben op de beleving van seksualiteit. In plaats van ervaringen te delen en van elkaar te leren, houden ouderen door maatschappelijk stigma hun vragen en zorgen vaak voor zichzelf. Leyden Academy doet onderzoek naar seksualiteit en intimiteit onder ouderen en biedt ruimte om ervaringen en perspectieven te delen. Hiermee willen een diverser beeld geven dan de huidige beperkte maatschappelijke beeldvorming. Wil je meepraten over dit onderwerp? Ontzettend leuk! Mail onderzoek@leydenacademy.nl.

“Mijn moeder is met 80 nog verliefd geworden op een man, was duidelijk aan het flirten, en ik durfde toen niet te vragen: doen jullie het ook?” – Deelnemer

Lust op Leeftijd
Op grond van eerdere bevindingen hebben deelnemers ons geïnspireerd om een videoreeks te creëren, gemaakt door en voor oudere volwassenen in Nederland en België. Het doel is om onze kennis over seksualiteit en intimiteit op latere leeftijd te verbreden en het taboe rondom deze onderwerpen te doorbreken. Vragen als ‘Speelt seksualiteit op latere leeftijd nog een rol?’, ‘Is experimenteren met intieme relaties en seksuele beleving een onderdeel van goed ouder worden?’, ‘Welke kennis missen we over seksualiteit en intimiteit op latere leeftijd?’ en ‘Waarom praten we zo weinig over onze behoeften en over creatieve vormen van seksuele zelfexpressie?’ komen aan bod.
De videoreeks, getiteld ‘Lust op Leeftijd’ (LoL), wordt mede mogelijk gemaakt door het Erasmus⁺-programma en de Steunstichting Gezondheidszorg Voorschoten, en gerealiseerd in samenwerking met de Belgische schrijver en gerontoloog Els Messelis en de Nederlandse filmmaker Chiel Epskamp van Cut the Chase Media.

De 50-plusbeurs viert haar dertigjarig jubileum met een vernieuwde naam (Be!eef) en een frisse beleving vol entertainment, gezelligheid en inspiratie. Kom op 10, 11, 12 ,13 en/of 14 september ook naar de Jaarbeurs in Utrecht!

Laat je inspireren, leer iets nieuws en ontdek het brede aanbod aan interactieve workshops, creatieve sessies en informatieve lezingen. Zo zal prof. dr. David van Bodegom je verleiden tot een gezonde leefstijl, gaat Sonja Wendel in op uw leefomgeving onder de noemer ‘De toekomst begint nu’, krijgt u van dr. Josanne Huijg tips aangereikt die u geluk kunnen vergroten en zullen dr. Elen Bendien en Jana Kersies op het vitaliteitsplein de presentatie ‘Lust op leeftijd’ verzorgen (lees hieronder achtergrond). Geniet verder van optredens van iconen zoals Karin Bloemen, George Baker, Berget Lewis en Edsilia Rombley, en laat je verrassen door de verhalen van Humberto Tan en Marianne Timmer, en een exclusief interview met een gouden olympiër.

Woensdag 11 september, 14.20-14.50: Verleid jezelf tot een gezondere leefstijl, David van Bodegom
In het noorden van Ghana verrichte David onderzoek naar het effect van de omgeving op het verouderingsproces. Ghanese ouderen leven in opvallend goede gezondheid – zonder diabetes, hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten – dankzij een omgeving met veel lichaamsbeweging, gezonde voeding, een sterk sociaal netwerk, een goede nachtrust en weinig stress. David heeft het tot zijn missie gemaakt om zijn bevindingen bij de Ghanese bevolking te vertalen naar interventies voor onze moderne omgeving. Hoewel hij is opgeleid als arts, heeft hij de spreekkamer verlaten in de overtuiging dat de publieke omgeving de sleutel is tot gezonde veroudering. Hij doet onderzoek hoe onze omgeving ons kan verleiden om in ons alledaagse gedrag onbewust gezondere keuzes te maken.

Vrijdag 13 september, 11.40-12.10: De toekomst begint nu, Sonja Wendel
Denk na over de plek die je ’thuis’ noemt in de komende jaren. We staan even stil bij je toekomst en duiken in vragen als: hoe wil ik eigenlijk wonen over een aantal jaren? Welke dromen en wensen heb je voor je toekomstige woonsituatie en woonomgeving. Hoe zie ik mijn toekomstige leefomgeving voor me en hoe wil ik samenleven? Visualiseer je ideale woonomgeving voor de toekomst: is het een plek van rust en comfort, of juist een bruisende plek met veel sociale interactie? Droom je van een strak stadsappartement, een warme woning vol familieleden en vrienden, of een rustige plek in de natuur? Zou je graag iets willen veranderen? Is duurzaamheid belangrijk, of hecht je waarde aan technologische innovaties die je leven gemakkelijker maken? Geef je verbeelding en creativiteit de ruimte.

Vrijdag 13 september, 13.00-13.30: Gelukkig ouder worden, Josanne Huijg
Nederland staat op plek 6 met een gemiddelde van 7.3 op de wereldranglijst van Geluk. Worden we gelukkiger of juist minder gelukkig als we ouder worden? Wist je dat als je je gelukkig voelt, je ook gezonder bent? Dat je minder kans hebt op ziekten en langer leeft? En dat eenzaamheid volgens onderzoekers zelfs dodelijker is dan roken of overgewicht? In deze bijeenkomst gaan we in op de bronnen voor welbevinden en gelukkig oud worden.

Vrijdag 13 september, 14.20-14.50:  Lust op leeftijd, Elena Bendien en Jana Kersies
Vergroot je kennis over seksualiteit en intimiteit op latere leeftijd. Laten we het gangbare taboe over dit onderwerp doorbreken. Levenservaring en levensloop vormen vaak de opvattingen over seksualiteit en intimiteit. In dit college komen vragen aan bod als ‘Speelt seksualiteit op latere leeftijd een rol?’, ‘Behoort het experimenteren met je intieme relaties en diverse vormen van seksueel genot tot het goed ouder worden?’, ‘Wat voor kennis missen we over seksualiteit en intimiteit op latere leeftijd?’ en ‘Waarom praten we zo weinig over onze behoeften en over diverse vormen van seksuele zelfexpressie en bevrijding?’.