Uncategorized

In Nederland groeit het aantal 75-plussers van 1,3 miljoen naar 2,1 miljoen in 2040. De inzet van mantelzorgers en vrijwilligers is daarbij onmisbaar. In de afgelopen twee jaar hebben verschillende ouderenorganisaties uit Spanje, Slovenië en Nederland, actief in zorg en welzijn, samen lesmateriaal ontwikkeld. Dit materiaal is bedoeld voor coördinatoren van vrijwilligers (professionals en vrijwilligers) die met ouderen werken. Ben je ouderenwerker, (activiteiten)coördinator of vrijwilliger en op zoek naar praktische tips en voorbeeldvideo’s voor je werk met ouderen? Neem dan eens een kijkje op het nieuwe Community Care Worker-platform.

Waardevolle kennis van coördinatoren van vrijwilligers
Het Community Care Worker-platform is speciaal gericht op coördinatoren van vrijwilligers die een steeds grotere rol vervullen bij de ondersteuning van ouderenzorg. Het platform is ontstaan vanuit de gedachte dat in werken met ouderen veel waardevolle kennis en ervaringen ontstaan. Dit wordt vaak mondeling doorgegeven en gedeeld binnen een beperkte, lokale kring. Door de kennis en ervaringen om te vormen naar korte video’s en infographics en deze te delen via het platform, komen ze gratis beschikbaar voor een ieder die betrokken is bij ouderenwerk. Niet alleen leidt leren van andermans kennis en ervaringen tot meer inlevingsvermogen en empathie voor ouderen; het kan ook leiden tot het een beter begrip voor het proces van ouder worden. Bovendien doe je als bezoeker van het platform ideeën op over werken met ouderen uit Spanje, Slovenië en Nederland.

“Leuk en leerzaam om een kijkje in andermans keuken te nemen. We moeten blijven leren van elkaar! De inhoud sluit goed aan op de praktijk. Het biedt waardevolle kennis en vaardigheden voor mensen die met ouderen werken, (…) ik ben beter voorbereid als vrijwilliger”

Wat biedt het platform?
Op het platform staan vijf modules met hapklare brokjes lesmateriaal ter inspiratie en praktische ondersteuning:

1. De rol van de coördinator, met onder andere een infographic over de taken en vaardigheden van coördinatoren, een video over het matchen van vrijwilligers met ouderen, en een uitleg over non-verbale communicatie met ouderen.
2. Betrokkenheid van het netwerk.
3. Het bereiken van de doelgroep (ouderen), bijvoorbeeld video’s waarin stapsgewijs uitgelegd wordt hoe je een ontmoetingsplek voor ouderen kunt opzetten.
4. Wet- en regelgeving, met onder andere informatie over veiligheid van gegevens.
5. Vrijwilligersmanagement.

“Heel nuttig. Elke keer als ik een nieuwe vrijwilliger krijg, kan ik deze verwijzen naar het platform. Hiermee kan de vrijwilliger al voorbereid worden op verschillende zaken en meer sympathie opbrengen voor de ouderen bijvoorbeeld als het gaat om de situatie thuis, dementie, financiën, enz.” – coördinator van vrijwilligers

Doe je mee?
Coördinatoren in buurthuizen en zorg- en welzijnsorganisaties kunnen het platform gratis inzetten in hun dagelijkse werk met ouderen en (nieuwe) vrijwilligers. Bijvoorbeeld ter instructie en motivatie.
Wil je leren over werken met ouderen? Bezoek communitycareworker.eu en maak een gratis account aan.
Het platform zou verrijkt kunnen worden met lesmateriaal over thema’s zoals communicatieve vaardigheden voor vrijwilligers in hun werk met ouderen, conflictoplossing, digitale vaardigheden en emotionele weerbaarheid. Ben je een ouderenwerker en wil je zelf een best practice of kennis delen? Stuur je idee of informatie naar info@goudendagen.nl o.v.v. Community Care Worker.

Samenwerkende organisatie
Het platform is tot stand gekomen met behulp van financiering vanuit Erasmus+ Volwasseneneducatie en door ongeveer honderd ouderenwerkers getest. Leyden Academy werkt hierbij samen met:

• Stichting Gouden Dagen (projectleiding) in Nederland. Gouden Dagen werkt samen met een netwerk aan zorginstellingen en buurthuizen aan een betere kwaliteit van het leven voor ouderen. Het doel is om eenzaamheid te bestrijden en tegelijkertijd mensen bijeen te brengen.
• DEOS in Slovenië. DEOS biedt een breed scala aan diensten voor ouderen,  zoals: thuiszorg, hulp aan huis, dagopvang en dagactiviteiten. Dat doen ze met een team van ruim 800 medewerkers voor 1.400 ouderen.
• Zavod AS in Slovenië. Zavod is een non-profit organisatie (the Active Age Institute) dat zich richt op het organiseren van sociale welzijnsactiviteiten voor ouderen in Slovenië. Zoals het verbinden van vrijwilligers met ouderen om de eenzaamheid te verminderen.
• Fundacion Harena in Spanje. Fundacion Harena stimuleert begeleiding, zowel persoonlijk als telefonisch, culturele groepsuitjes en bewustwordingsactiviteiten, die een betrokken houding van burgers ten opzichte van alleenwonende ouderen bevorderen.
• Allyoucanlearn in Nederland. Dit is een e-learningplatform in zorg en welzijn.

We zijn op zoek naar een levenslustige oudere dame
Ieder jaar figureert een oudere dame of heer die vol in het leven staat als ‘het gezicht van Leyden Academy’. We streven hierbij naar een goede afspiegeling van de samenleving. Voor 2024-2025 zijn wij op zoek naar een oudere dame (vanaf ongeveer 75 jaar) die plezier en levenslust uitstraalt. Bent u het nieuwe gezicht van Leyden Academy? Mail voor 23 september 2024 uw rechtenvrije portretfoto(’s), met een korte beschrijving naar Erik de Jong: jong@leydenacademy.nl. Vervolgens zal de directie van Leyden Academy het winnende portret kiezen.

Ons gezicht van 2023-2024
Van 11 november 2023 tot 11 november 2024 siert het portret van de 77-jarige Aad van der Linden onze website, sociale media-accounts en diverse communicatiemiddelen. Aads levensverhaal is er een van vallen en opstaan, en getuigt van veerkracht. Meer over Aad kunt u hier lezen of beluisteren op de podcast nr. 4 van de serie Toen & Nu, die in opdracht van het Jo Visser fonds is gemaakt.

De portretfoto’s 2011 en 2012 zijn gemaakt door Marc de Haan en alle overige foto’s door Henk Aschman.

• Kennis over goed ouder worden
• Kennis over de invloed van werk en pensioen op goed ouder worden
• Inzicht in behoeften en verlangens rondom hun eigen pensionering
• Inzicht in de ervaringen van ander onderwijspersoneel met hun pensionering
• Handvatten om met de voorbereiding op goed ouder worden en pensioen aan de slag te gaan

Binnenkort meer over wanneer deze cursus start.

Praten we genoeg over seks(ualiteit)? Dat is de titel van de inspirerende podcast die verbonden is met het onderzoek van Elena Bendien en Jana Kerssies van Leyden Academy over seksualiteit en intimiteit op latere leeftijd. In het onderzoek, dat inmiddels al ruim een jaar loopt, wordt het antwoord gezocht op de vele vragen die er op dat gebied nog bestaan.
Praten we voldoende over seksualiteit en intimiteit op latere leeftijd? Waarom is het belangrijk om hier in gesprek over te gaan? Met elkaar, met ouderen, maar ook met de jongere generaties?  Welke kennis missen we nog? Welke vormen van gespreksvoering kunnen helpen om dit best gevoelige onderwerp aan de orde te stellen? En zo verder.

Geen grenzen
Een van de belangrijkste bevindingen en boodschappen van de podest en het onderzoek is dit: er zijn geen leeftijd-, geslacht-, gender-, geloof- of cultuur gerelateerde grenzen of regels die het genot van een gepassioneerde liefde, een tedere vriendschap of een intiem samenzijn kunnen stopzetten. De diversiteit van deze ervaringen onder oudere volwassenen is enorm.
Door middel van dit gesprek en het huidige onderzoek wordt ruimte gemaakt voor wat er al is maar vooral ook voor wat er nog kan ontstaan. Het is een inspirerende en soms ook positief confronterende podcast die je op allerlei verschillende manieren kunt beluisteren. Zowel tijdens je lunchwandeling als vanuit een luie stoel tijdens je zomervakantie.

Marianne Aal, ambassadeur voor Proudies, gaat in gesprek met sociaal en cultureel gerontoloog en senior onderzoeker van Leyden Academy Elena Bendien, over seksualiteit op latere leeftijd als taboeonderwerp. Proudies is een organisatie die de vastgeroeste en neerbuigende beeldvorming over ouderen aan de kaak stelt. Dit doen de onderzoekers en docenten van Leyden Academy on Vitality and Ageing eveneens, door middel van hun onderzoek, onderwijs en maatschappelijke acties. Leergierig, met respect voor de ander en vaak ook met grote bewondering.

Beluister de podcast hier.

Marc Vlemmix Dans is een dansgezelschap ontwikkeld voor en door mensen met neurodegeneratieve ziekten, zoals Parkinson en Multiple Sclerose. Om de effecten van dansen en het co-creëren van dans voor deze specifieke groep dansers beter te begrijpen, verrichten we van januari 2023 tot oktober 2024 participatief onderzoek. Met het onderzoek willen we tevens verkennen hoe deelname bijdraagt aan een dieper gevoel van verbondenheid en een inclusiever dansveld.

Van bevinding naar dans
Naast het schrijven van een artikel over de bevindingen, zullen deze ook worden vertaald in een dansduet, ontwikkeld samen met Marc Vlemmix. Deze op kunst gebaseerde aanpak zal helpen bij het ontwikkelen van inzicht in de werkingsprincipes voor het verspreiden van bevindingen via dans. Zowel het proces als de dansvoorstelling zelf zullen de basis vormen voor het delen van deze belichaamde kennis, zowel live alsook via video. Hiermee hopen we bij te dragen aan inzichten in en kennis over deze manier van werken in artistiek onderzoek.

“Ik heb stappen gezet in meer durven, om mijzelf te omarmen en te laten zien. Ik ga voorbij de vorm en kom bij een nieuwe laag in mijzelf.” – Marc Vlemmix, danser en oprichter Marc Vlemmix Dance

Alter-Art Festival
Gedurende het Alter-Art Festival in juli in Pergola, Italië hebben we ons een week lang ondergedompeld in onderzoek, dans en andere kunstvormen. Hierbij werkten we samen met een Italiaanse choreograaf en met verschillende kunstenaars die actief zijn op het gebied van inclusie en gemeenschap. We hebben het uiten van onderzoeksbevindingen via dans verder ontplooid en de bouwstenen voor een dansvoorstelling neergezet.

Wil je meer weten over dit onderzoek? Neem dan contact op met Tamar Shahinian of Marc Vlemmix Dance.

Om zoveel mogelijk beleidsmakers en gemeentelijke ambtenaren te informeren over de laatste stand van zaken en ontwikkelingen op het gebied van diversiteitsbeleid, organiseert het onderzoeksproject Dilemmas of Doing Diversity (DiDi) in samenwerking met Leyden Academy dit najaar een gratis ‘lunch & Learn leergang’. De leergang over diversiteit kan, zo blijkt kort na de eerste bekendmaking, rekenen op een grote belangstelling. Binnen een week meldden zich al meer dan vijftig deelnemers aan voor de leergang met zes gratis (online) bijeenkomsten waar de deelnemers hun kennis kunnen verdiepen en hun netwerk uitbouwen.

Diversiteitsbeleid zou moeten gaan over alle vormen van diversiteit waaronder gender, klasse, religie, etniciteit, vaardigheden en seksualiteit. Doel van diversiteitsbeleid is veelal het bevorderen van sociale cohesie. Dat is een speerpunt van alle (lokale) overheden maar diversiteitsbeleid vertalen naar de praktijk blijkt niet makkelijk. Pogingen om alles tegelijk te doen, leiden niet altijd tot het gewenst resultaat.

Dilemma’s
Het interdisciplinaire onderzoeksproject DiDi doet daar sinds 2022 onderzoek naar. In het project werken historici, sociologen, antropologen, demografen en bestuurskundigen samen met een groot aantal mensen die beleid maken of implementeren, en met mensen die beleid proberen te beïnvloeden. DiDi staat onder leiding van Marlou Schrover, hoogleraar economische en sociale geschiedenis met speciale belangstelling voor migratie en diversiteit.

De leergang kent de volgende onderdelen:

1. Woensdag 9 oktober 12.00-13.00 uur, online bijeenkomst ‘Wanneer en waarom verandert diversiteitsbeleid?’
2. Woensdag 16 oktober 12.00-13.00 uur, online bijeenkomst ‘Het belang van allianties.’
3. Woensdag 23 oktober 12.00-13.00 uur, online bijeenkomst ‘Hoe meet je effecten van beleidsverandering?’
4. Woensdag 6 november 12.00-13.00 uur, online bijeenkomst ‘Toekomstscenario’s’.
5. Woensdag 20 november 12.00-13.00 uur, online bijeenkomst ‘Zwijgen en spreken: hoe vinden we een balans in wat aandacht krijgt?’
6. Woensdag 27 november 10.00-13.00 uur, slotbijeenkomst in Leiden bij Leyden Academy.

Meer informatie over de leergang op www.diversiteitbeleid.nl/bijeenkomsten

 

In Amsterdam en Appelscha hebben we PAR-onderzoek verricht naar samenwerking op de werkvloer tussen clowns, zorgmedewerkers en familieleden van mensen met dementie. Dit bracht belangrijke inzichten. In plaats van overtuigen met bewijs of filmpjes van de positieve kanten van clownsbezoek, willen medewerkers vooral gehoord worden. De boodschap? Ga met elkaar in gesprek en neem angsten en weerstand van zorgmedewerkers serieus.

Vertrouwen
Clowns en welzijnsmedewerkers in Appelscha gingen in gesprek op een afdeling waar het clownsspel wat stroef verliep. De medewerkers voelden zich gehoord en gezien, en hebben ‘de professionals achter de clownsneus’ leren kennen. Verder gaf een relatiebeheerder aan dat ze, naar aanleiding van het onderzoek, veel bewuster alle medewerkers in een zorgorganisatie bij de clownsbezoeken meeneemt. Bij een nieuwe locatie waar clowns gaan starten, wordt eerst een gesprek ingepland met álle geïnteresseerde medewerkers en de clowns. Wie komen hier, wat verwachten we van elkaar en hoe kunnen we elkaar ondersteunen? Het met elkaar in gesprek gaan schept vertrouwen; een belangrijke basis voor goede samenwerking.

“Het onderzoek resoneert echt. Door de praatplaat die gemaakt is, denk je toch altijd aan de driehoek; oh ja, je moet én clowns én zorgmedewerkers én familieleden meenemen in wat je doet.” – Relatiebeheer

Een goede samenwerking
Naar aanleiding van het onderzoek zijn binnen Cliniclowns veel processen van ‘grenswerk’ aangepast. Van planning tot relatiebeheer en de clowns zelf, is men zich veel bewuster van het werk dat nodig is in de context van clownsbezoek. Het belang van werken aan goede samenwerking met zorg- en familieleden op de locaties waar zij spelen is nu ook opgenomen in de opleiding van de clowns.
Clowns zijn zich meer bewust van alle mensen in de ruimte, en dat het belangrijk is om zowel bewoner als zorgmedewerker als familie zich veilig te laten voelen en hen waar mogelijk mee te nemen in hun spel.

“Door het onderzoek ben ik me bewust geworden dat het niet altijd aan mij ligt als ik slecht speel. Het heeft echt veel effect hoe de (zorg)omgeving op je regeert.” – Clown

Ben je (junior) onderzoek en benieuwd naar het doen van kunstzinnig, participatief actie-onderzoek? Lees hier meer over de kleinschalige training die we van 9 t/m 11 september in het Poortgebouw in Leiden organiseren! Heb je inhoudelijke vragen? Neem dan contact op met Lieke de Kock via e-mail.

We worden ouder en diverser, en dat brengt uitdagingen met zich mee. Die uitdagingen kunnen we niet alleen vanuit de zorg oplossen. We hebben ook gemeenten, scholen, bedrijven, woningbouwcorporaties en ouderen zelf nodig om te komen tot een leeftijdsvriendelijke samenleving. Dit vraagt om domein overstijgend samenwerken. Maar hoe doe je dat?

Een onderzoekende blik
Op 25 april presenteerden onderzoekers Tineke Abma en Barbara Groot van Leyden Academy, en Mariëlle Schuurman van het LUMC de dynamische kennissynthese lokale netwerken samenhangende ouderenzorg. Deze synthese is in samenwerking met betrokkenen uit 110 lokale netwerken en in opdracht van ZonMw tot stand gekomen. Het doel was om de professionals in de netwerken handvatten te bieden om naar hun eigen praktijk te kijken met een onderzoekende blik en de samenwerking tussen zorg, ondersteuning en welzijn in de wijk verder te ontwikkelen.

Geleerde lessen systematiseren
Moniek Willemstein, programmamanager van het ZonMw-programma Lokale Netwerken: “Er werd veel ervarings- en praktijkkennis opgedaan in de verschillende netwerken. Er werd bijvoorbeeld gekeken naar hoe door samenwerking tussen zorg en welzijn de valpreventie beter te organiseren of naar alles wat nodig is om een ontmoetingsplek voor ouderen in de wijk goed vorm te geven. Maar tussen de netwerken werd weinig kennis en ervaring uitgewisseld. We wilden de verschillende inzichten, lessen en ervaringen bundelen en beschikbaar maken voor lokale netwerken om te kunnen benutten voor hun lokale praktijk. Daarnaast wilden we ook graag inzicht verwerven in de aanpak van de synthese zelf. Het leren over meerdere projecten heen, hoe pak je dat aan? Via georganiseerde ontmoetingen hebben betrokkenen hierover kennis en ervaringen uitgewisseld.”

Een terugblik op het proces en de resultaten
Prof. dr. Tineke Abma, hoogleraar Ouderenparticipatie en directeur van Leyden Academy, over de uitdagingen en verworven inzichten: “We hadden de opdracht om een dynamisch leerproces tussen de mensen uit de netwerken op gang te brengen. Geen statische kennisbank. Maar hoe doe je dat? Mensen leren van en met elkaar als er ‘productieve interacties’ ontstaan. Oftewel, mensen willen graag anderen ontmoeten die met dezelfde vraagstukken worstelen. Verschillende perspectieven zijn cruciaal, net als veiligheid om niet alleen succesverhalen te delen, maar ook twijfels, vragen en teleurstellingen.”
Eén van de belangrijkste bevindingen is dat lokaal samenwerken vraagt om investeren in relaties, elkaar leren kennen en nieuwe verbindingen aangaan. Dat gaat vaak gepaard met spanningen. Zeker als domeinen die ‘verschillende talen spreken’ bij elkaar komen, bijvoorbeeld zorg en welzijn. En soms zelfs nog breder met woningbouwcorporaties, sociale ondernemers en gemeenten. ZonMw deelde het inzicht: resultaten zijn van belang, maar het proces is minstens zo belangrijk!

Participatie oudere deelnemers cruciaal
De meeste netwerken startten vanuit de zorg, bijvoorbeeld een huisartspraktijk of thuiszorginstelling. Maar er is meer nodig om de kwaliteit van leven van ouderen te verbeteren. De acht domeinen van het age-friendly communities-model van de WHO was hierbij behulpzaam. Het bleek dat ouderen vaak niet in het lokale netwerk waren opgenomen. Bij de netwerken waar ouderen wel actief participeerden ontstonden er nieuwe inzichten. Professionals realiseerden zich dat niet alle vragen op te lossen zijn met zorg. Bijvoorbeeld bij het ervaren van verlies en eenzaamheid gaven ouderen aan dat aandacht en een luisterend oor in veel gevallen belangrijker was dan het oplossen van (zorg)vragen. Een ‘goed leven’ wordt namelijk niet alleen via goede zorg bereikt. Ook burgerparticipatie, inclusie, goede communicatie en de indeling van de gebouwde omgeving zijn belangrijk.

“De waarde van samenwerken is soms moeilijk te benoemen. Het heeft waarde, dat is wat veel mensen ervaren, maar waar zit dat in? ‘Het elkaar leren kennen en daardoor elkaar makkelijker kunnen vinden, juist ook bij problemen, is bij samenwerken heel waardevol” – Barbara Groot, onderzoeker

Positieve energie
Het enthousiasme om deel te nemen aan het traject was ongekend groot. Ook de oudere deelnemers participeerden actief. Het dynamische karakter van de kennissynthese heeft positieve energie losgemaakt en veel in beweging gezet. Met name het werken met creatieve methoden maakte heel veel los. Samen met de deelnemers is de kaartenset ‘Samenwerken als een bos’ ontworpen, waarbij het ecosysteem van een bos gebruikt wordt om naar verschillende aspecten van netwerken te kijken en erover te praten. Dit helpt bij de reflectie, om te evalueren of om na te denken over de gemeenschappelijke visie.

Aansluiting met onderwijs
Tijdens de afsluitende bijeenkomst met de projectleiders waren ook veel studenten en docenten uit het onderwijs aanwezig (MBO/HBO/WO). De deelnemers concludeerden dat het belangrijk is dat de professionals van de toekomst leren werken met zogeheten wicked skills; luisteren, open vragen stellen, je in de ander verplaatsen, met conflict omgaan etc. Die zijn – naast inhoudelijke vakkennis – namelijk hard nodig om duurzame domein-overstijgende samenwerking toekomstbestendig te maken.

De bevindingen zijn gebundeld in de inspirerende website: agefriendlycommunity.org. Benieuwd naar een best practice? Bezoek de website van Ouderenvriendelijk Buitenveldert.

Bron: ZonMw