Uncategorized

Het Aegon Center for Longevity and Retirement (ACLR) ontwikkelt een serie van vier whitepapers om het vraagstuk van pensionering breder te trekken dan het traditionele financiële perspectief. De serie komt voort uit de samenwerking tussen Aegon en Leyden Academy on Vitality and Ageing. Het eerste whitepaper is vandaag verschenen en verkent de vraag: Why do we retire?

Pensionering is niet alleen een financiële aangelegenheid; het is een levensfase waarin mensen sociaal verbonden willen blijven, een waardevolle bijdrage willen leveren aan hun gemeenschap en, al dan niet betaald, productief willen blijven. Vanuit die gedachte kan onderzoek dat is gericht op de relatie tussen pensionering en belangrijke thema’s op latere leeftijd zoals gezondheid, levenstevredenheid en beeldvorming over het ouder worden, mensen helpen om zich voor te bereiden op hun pensioen en op hun sociale positie en maatschappelijke betrokkenheid als zij eenmaal met pensioen zijn gegaan. Om die reden heeft het ACLR de onderzoekers van Leyden Academy on Vitality and Ageing uitgenodigd om mee te denken over pensionering vanuit verschillende wetenschappelijke invalshoeken en zo Aegon te inspireren om het publieke debat over pensioenen breder te trekken dan het gebruikelijke economische perspectief.

Het eerste whitepaper ‘Why do we retire?’ verkent de diverse wensen en ambities die mensen hebben voor hun pensioen, mede gebaseerd op onderzoeken van ACLR en Leyden Academy. U kunt de whitepaper lezen op de website van Aegon, vergezeld van een persoonlijke reflectie op het onderwerp door Mike Mansfield, program director bij het ACLR.

In de drie whitepapers die volgen in 2019, verbreden we het blikveld op pensionering verder vanuit het perspectief van gezondheid en vitaliteit; welbevinden en levenstevredenheid; en ten slotte de beeldvorming over pensioen en gepensioneerden.

Tijdens het landelijke congres Een nieuwe generatie ouderen(zorg) op woensdag 28 november is in het NBC te Nieuwegein de jaarlijkse Jo Visser award uitgereikt aan Mieke Hollander, aanjager en projectleider van ‘Radicale vernieuwing waarde-vol onderwijs’. Sinds 2012 reikt het Jo Visser fonds, samenwerkingspartner van Leyden Academy, een wisselbokaal met een geldprijs van 5.000 euro uit aan mensen die zich op een positieve manier onderscheiden en bijdragen aan betere kennis en beeldvorming over (werken in de) ouderen(zorg). Hiermee kan de prijswinnaar een project ondersteunen dat bijdraagt aan beter kennis en beeldvorming over (werken in de) ouderenzorg.

Voorzitter Jenneke van Pijpen en oud-bestuurslid Trudie Siegerink van het Jo Visser fonds reikten de prijs uit aan een verraste Mieke Hollander. Jenneke van Pijpen noemde Mieke een voorbeeld van iemand die zich net als boegbeeld Jo Visser niet klein laat krijgen bij tegenslag en zich met hart en ziel inzet voor de kwetsbare mens om wie het uiteindelijk draait. Iemand die het lef heeft om haar eigen mening te laten horen en als het moet zelf op de bres gaat om te laten zien hoe het beter kan. Door haar achtergrond als verpleegkundige en onderwijsexpert kan Mieke zich als geen ander verplaatsen in de dagelijkse praktijk en weet zij welke kennis en vaardigheden nodig zijn voor een waardevolle zorgprofessional. Samen met het LOC Zeggenschap in Zorg leert zij jonge mensen wat ‘waarden’ zijn en hoe je oog kunt te hebben voor de waarde en waarden van anderen.

Leiden, 20 november 2018 – Ouderen vormen een snelgroeiende groep in de Nederlandse samenleving. Van een steeds groter deel van deze ouderen stond de wieg buiten Nederland. Door factoren als hun persoonlijke verleden, migratie en sociaaleconomische positie, zijn deze ouderen vaak minder weerbaar dan hun leeftijdsgenoten die in Nederland geboren zijn. Voor deze problematiek is in de afgelopen jaren steeds meer wetenschappelijke aandacht, waarbij de nadruk sterk ligt op thema’s als ziekte en zorggebruik. Het welbevinden van oudere migranten blijft onderbelicht, zo concluderen onderzoekers van Leyden Academy on Vitality and Ageing op basis van een literatuurstudie waarover op 12 november jl. online is gepubliceerd en die in december 2018 verschijnt in de speciale uitgave ‘Gezondheid, zorggebruik en sociaal welbevinden van oudere migranten in Nederland’ van het Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie.

Onderzoeksopzet
De onderzoekers Nina Conkova en Jolanda Lindenberg hebben in totaal 104 publicaties over ouderen met een niet-Nederlandse achtergrond onder de loep genomen op het gebied van gezondheid en welbevinden, bestaande uit 69 gepubliceerde artikelen in (inter)nationale wetenschappelijke tijdschriften en 35 rapporten in het Nederlands en Engels. Dit narratieve literatuuroverzicht laat zien dat het leeuwendeel van het bestaande onderzoek is gericht op Surinaamse, Turkse en Marokkaanse ouderen, in absolute aantallen de drie grootste groepen zogenoemd ‘niet-westerse’ migranten in Nederland. Volgens het CBS telde Nederland begin 2018 in totaal 312.000 van deze migranten in de leeftijd van 55 jaar en ouder. Ongeveer twee derde van alle artikelen en rapporten is gewijd aan gezondheid en zorg en slechts een derde aan aspecten van welbevinden. Studies binnen het domein gezondheid zijn bovendien vaker grootschalig en kwantitatief van opzet en internationaal gepubliceerd dan die in het domein van welbevinden.

Aandacht voor wensen en verlangens
Jolanda Lindenberg van Leyden Academy pleit naar aanleiding van de inventarisatie voor meer aandacht in wetenschappelijk onderzoek voor de wensen en verlangens van oudere migranten. Lindenberg: “De nadruk in het onderzoek ligt nog sterk op negatieve aspecten, zoals het in kaart brengen van risicofactoren voor bepaalde ziektes, zorggebruik en cultuur-sensitieve en persoonsgerichte behandeling en zorg. Wat nog ontbreekt, is een bredere sociaal-maatschappelijke benaderingswijze die verder gaat dan een ziekte- en probleemgerichte benadering. Welke wensen en verlangens hebben ouderen met een niet-Nederlandse achtergrond, naast hun eventuele ziekte of beperking? Hoe ziet een goede oude dag er voor hun uit? En hoe kunnen we hun leven zo plezierig mogelijk maken?”

Grote onderlinge verschillen
Ook blijkt er in het huidige onderzoek weinig oog voor de diversiteit onder oudere migranten, hoewel eerder onderzoek aantoont dat de verschillen tussen en binnen migrantengroepen relatief groot zijn. Dit beeld werd bevestigd in de acht focusgroepen die Leyden Academy in 2018 organiseerde onder ouderen van Westerse, Surinaamse, Antilliaanse, Indonesische, Turkse en Marokkaanse afkomst. Lindenberg: “Een Surinaamse oudere heer kan meer gemeen hebben met zijn buurman die in Nederland is geboren, dan met een leeftijdsgenoot met Turkse wortels. Toch zien we dat groepen ouderen met een niet-Nederlandse achtergrond nog vaak in dezelfde onderzoeken worden samengenomen. Er is meer verklarend onderzoek nodig dat verder gaat dan herkomstland en sociaaleconomische status.”

Het artikel ‘Gezondheid en welbevinden van oudere migranten in Nederland: Een narratieve literatuurstudie’ door Nina Conkova en Jolanda Lindenberg is op 12 november jl. online gepubliceerd en verschijnt in december 2018 in de speciale uitgave ‘Gezondheid, zorggebruik en sociaal welbevinden van oudere migranten in Nederland’ van het Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie: https://link.springer.com/article/10.1007/s12439-018-0268-2

Neem voor meer informatie contact op met Niels Bartels, manager communicatie, via e-mail of tel. (071) 524 0960.

Op maandagmiddag 12 november jl. vierden de directie en medewerkers samen met zo’n 150 relaties het tienjarige bestaan van Leyden Academy. De feestelijke viering vond plaats in onze thuishaven, het sfeervolle Poortgebouw te Leiden.

Een nieuw jaar, een nieuw gezicht
Na een welkomstwoord door directeur Marieke van der Waal mocht Leyden Academy de felicitaties in ontvangst nemen van Wim van den Goorbergh, voorzitter van de Raad van Commissarissen. Van den Goorbergh blikte terug op de oprichting door Vereniging Aegon in 2008 en wat er in de afgelopen tien jaar is bereikt. Traditiegetrouw werd daarna het nieuwe gezicht van Leyden Academy onthuld. Het komende jaar zal het portret van de 78-jarige Leonie van Aerde onze website, sociale media-accounts en diverse communicatiemiddelen sieren.

De toekomst van vitaal ouder worden
In plaats van terug te blikken, hebben we vooral gefilosofeerd over de tien jaar die voor ons liggen. Jaren vol veranderingen, die ongetwijfeld kansen en uitdagingen bieden voor ouderen. En waarin Leyden Academy een belangrijke opdracht voor zich weggelegd ziet, zowel in het anders denken over ouder worden als in het bieden van concrete handreikingen. Na een inleiding door directeur Joris Slaets lieten drie wetenschappelijke stafleden hun gedachten gaan over de toekomst van vitaal ouder worden (David van Bodegom), het leiden van een betekenisvol leven (Josanne Huijg) en zich verbonden voelen met elkaar en de gemeenschap (Jolanda Lindenberg).

Woonplezier en leefplezier
In het vervolg van de bijeenkomst konden de aanwezigen kennismaken met een greep uit de onderzoeken en projecten van Leyden Academy. De sessies vonden plaats op verschillende locaties binnen en zelfs buiten het Poortgebouw. Zo konden bezoekers een ‘pop-up college’ bijwonen van David van Bodegom en Rudi Westendorp (Universiteit van Kopenhagen), het Grote Geluksspel spelen, de armen en benen strekken bij de Vitality Club, in gesprek over woonplezier en leefplezier, en nog veel meer. Na afloop werd er onder het genot van een hapje en drankje nog lang met elkaar nagepraat over een geslaagde middag.

Ieder jaar figureert een vitale oudere heer of dame als ‘het gezicht van Leyden Academy’. Van 11 november 2018 tot 11 november 2019 siert het portret van de 78-jarige Leonie van Aerde uit Leiderdorp onze website, sociale media-accounts en diverse communicatiemiddelen. De zwart-witte portretfoto, gemaakt door fotograaf Henk Aschman, is op maandag 12 november 2018 onthuld tijdens de ‘verjaardag’ van Leyden Academy.

Leonie is 78 jaar geleden geboren in Suriname. In 1963 emigreerden goede vrienden naar Nederland en ging ze hen achterna. Wat een tijdelijke onderbreking zou zijn, werd een permanent verblijf: Leonie ontmoette haar man en beviel van een zoon. Sinds haar pedicurepensioen is Leonie vrijwilligster bij welzijnsorganisatie Radius en penningmeester bij de Surinaamse Club in Leiden. Leonie haar hobby’s zijn dansen en er op uit gaan met haar zus en vriendinnen. Verder bezoekt Leonie graag de sauna en sinds kort een á twee maal per week de sportschool.

In Nederland neemt het aantal ouderen met een migratieachtergrond snel toe. Vanwege culturele, sociaaleconomische en demografische verschillen in vergelijking met ouderen zonder een migratieachtergrond, hebben zij specifieke zorgvragen, evenals behoeften aan nieuwe welzijnsinterventies en -voorzieningen.

In dit kader zal op dinsdag 19 februari 2019 bij Leyden Academy het IMISCOE-congres ‘Zorg voor en sociaal welbevinden van oudere migranten’ plaatsvinden. Het congres staat in het teken van kennisuitwisseling tussen onderzoekers en professionals en beleidsmakers in zorg en welzijn. De onderzoekers gaan graag in discussie over praktische toepassingen van recent onderzoek naar lokale aspecten van zorg voor oudere migranten (ochtend), waaronder wijkgericht werken en mantelzorg, en aspecten van sociaal welbevinden (middag), waaronder eenzaamheid, sociale participatie en transnationale relaties. Ook is er volop ruimte voor het aandragen van suggesties voor vervolgonderzoek en om de verbinding tussen onderzoek en praktijk verder te versterken. Klik hier voor het volledige programma. De voertaal van het congres is Engels.

Organisatie
Nina Conkova (Leyden Academy on Vitality and Ageing)
Tineke Fokkema (Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut/Erasmus Universiteit Rotterdam)
Roos Pijpers (Radboud Universiteit Nijmegen)
Eva Soom Ammann (Hogeschool Bern, Zwitserland)

Aanmelden
Deelname is gratis. Wilt u het congres bijwonen, meld u zich dan aan bij Jacqueline Leijs via e-mail: leijs@leydenacademy.nl of tel. (071) 524 0960.

Op woensdag 10 oktober jl. organiseerde het Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg (KCWZ) de vierde editie van het congres ‘Expeditie Begonia’. In de Rijtuigenloods in Amersfoort konden de zevenhonderd deelnemers woonvariaties ontdekken vanuit heel Nederland, met dit keer de nadruk op het versterken van sociale netwerken. Hoe kunnen woonvormen bijdragen aan sociale cohesie en een inclusieve samenleving? U vindt hier een sfeerverslag van het congres.

Tijdens Expeditie Begonia is ook een uitstapje gemaakt over onze landsgrenzen. Leyden Academy, KCWZ en het Jo Visser fonds presenteerden er de nieuwe publicatie Generaties over de grens, een bundeling inspirerende initiatieven met als doel jongeren en ouderen te verbinden. Variërend van woonprojecten uit Finland en de Verenigde Staten tot onderwijsinitiatieven uit India en Japan. De publicatie was het vertrekpunt voor twee goedbezochte rondetafelgesprekken onder leiding van Marieke van der Waal, waarin de expeditieleden ervaringen uitwisselden en in discussie gingen over de succesvoorwaarden voor intergenerationele projecten.

Kan een Consultatiebureau voor ouderen er voor zorgen dat (kwetsbare) ouderen zo gezond mogelijk oud worden? Nee, zo blijkt uit onderzoek van het UMCG, Rijksuniversiteit Groningen, Hogeschool Windesheim en Leyden Academy on Vitality and Ageing. De onderzoekers publiceren hun resultaten vandaag in het Journal of Aging and Health.

Roken, overgewicht, weinig bewegen en alcohol gebruik, allemaal factoren die niet bevorderlijk zijn voor de gezondheid. Iemand van middelbare leeftijd heeft vaak nog geen klachten door bijvoorbeeld roken of een paar biertjes per dag. Ouderen krijgen echter steeds meer lichamelijke klachten door hun levensstijl. Daarnaast hebben ouderen vaak meer zorg nodig omdat ze steeds minder zelfredzaam zijn. Om hier op in te spelen is in de afgelopen tien jaar geëxperimenteerd met Consultatiebureaus voor ouderen. Verschillende partijen hebben Consultatiebureaus voor ouderen opgericht, zoals thuiszorgorganisaties Icare en Evean/Espria (gefinancierd door ZilverenKruis Achmea). In 2009 zijn ze gestart in Noord-Oost Nederland en er zijn 65 locaties actief geweest. In de loop der jaren hebben duizenden ouderen deze bureaus bezocht.

Ouderen kwamen in aanmerking voor deze Consultatiebureaus als ze een hoger risico hadden op kwetsbaarheid, rookten of overgewicht hadden. Tijdens deelname aan de Consultatiebureaus werden de mogelijke leefstijlrisico’s in kaart gebracht door de wijkverpleegkundige. Niet alleen werd er gekeken naar de fysieke gezondheid maar ook de sociale en mentale gezondheid werd meegenomen. Tijdens dit eerste consult besprak de verpleegkundige de resultaten met de oudere, met motiverende gespreksvoering als ondersteunende techniek voor gedragsverandering. Ook kon de verpleegkundige de oudere doorverwijzen naar de huisarts of adviseren om naar een diëtist te gaan.

De onderzoekers hebben onderzocht of het Consultatiebureau voor thuiswonende ouderen een positieve invloed kon hebben op de gezondheid en hun zorgbehoefte. Daarbij keken ze naar het verschil in (ervaren) gezondheid en naar zorgbehoefte van thuiswonende ouderen na één jaar. Conclusie: de gezondheid bleef gelijk maar de zorgbehoefte steeg. Deze resultaten zijn vergelijkbaar met ouderen die de interventie niet ontvingen; ook in die groep bleef de gezondheid gelijk en hadden ouderen een iets grotere zorgbehoefte.

Binnen het onderzoek is nog specifiek gekeken naar de metingen die de verpleegkundige had gedaan en naar de leefstijl van de ouderen. Ook hierbij werden na één jaar geen verschillen gevonden. Wel gaven deze gegevens een uitgebreid beeld van de kwetsbare ouderen die aan de Consultatiebureaus deelnamen. Zo blijkt uit de analyses dat deze kwetsbare ouderen veel risicofactoren combineren met een ongezonde leefstijl. Ongeveer 40% van deze ouderen had een te hoge bloeddruk en het merendeel beweegt te weinig (61%) en valt in de categorie risicovol alcoholgebruik (80%).

Dat deze Consultatiebureaus weinig bijdragen aan een gezonder leven voor ouderen laat zien dat er meer nodig is dan een bureau dat zijdelings betrokken is bij (kwetsbare) ouderen. Deze bevindingen komen grotendeels overeen met de uitkomsten van het rapport Zelfredzaamheid van ouderen, zoals gepubliceerd door de Gezondheidsraad in juni 2018. ​

Het artikel Impact of a Nurse-Led Health Promotion Intervention in an Aging Population: Results From a Quasi-Experimental Study on the “Community Health Consultation Offices for Seniors” door Anne Esther Marcus-Varwijk, Lilian Peters, Tommy Visscher, Carolien Smits, Adelita Ranchor en Joris Slaets is op 16 oktober 2018 gepubliceerd in wetenschappelijk tijdschrift Journal of Aging and Health.