Roken is de voornaamste oorzaak dat Nederlanders minder lang leven. Dit blijkt uit een onderzoek van de Leyden Academy on Vitality and Ageing naar de levensverwachting van Nederlandse mannen en vrouwen in internationaal verband, dat op 1 oktober 2010 is gepubliceerd. Het doel van het onderzoek was te achterhalen waarom de levensverwachting van Nederlanders achterblijft in vergelijking met andere ontwikkelde landen. Het onderzoek is uitgevoerd in samenwerking met het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI).
Nederland was tot de jaren zestig een van de landen met de hoogste levensverwachting ter wereld. Inmiddels is ons land binnen de EU afgezakt naar de negende plaats. Landen als Spanje, Italië en Frankrijk hebben ons ingehaald. Wereldwijd leven Japanners gemiddeld het langst. Daar is de levensverwachting van mannen bij de geboorte 79 jaar en van vrouwen 86 jaar. In ons land is dat respectievelijk 77 en 81 jaar.
Niet-rokende 65+-ers leven langer
De levensverwachting wordt de laatste jaren met name bepaald door verschillen in sterfte vanaf het 65-ste levensjaar. Op deze leeftijd zijn chronische ziekten als hart- en vaatziekten de voornaamste doodsoorzaak. Een deel van die aandoeningen is vermijdbaar en ontstaat onder meer door ongezond gedrag, waarbij roken een belangrijke rol speelt. Roken in Nederland verkort de levensverwachting van 65-jarige mannen met 3,5 jaar. De levensverwachting bij 65-jarige vrouwen is hierdoor met 1,5 jaar bekort. Een belangrijke conclusie uit het onderzoek van Leyden Academy is dat het grote aantal rokers in ons land het verschil in levensverwachting tussen Nederlandse en Japanse mannen vrijwel volledig kan verklaren. Stoppen met roken heeft effect tot op de hoogste leeftijd.
Sociaal-maatschappelijke factoren
Hoewel roken de belangrijkste reden is dat Nederlandse mannen minder lang leven, is er voor vrouwen mogelijk meer aan de hand. Ook na correctie voor rookgerelateerde sterfte leven Nederlandse vrouwen van 65 jaar en ouder gemiddeld ruim twee jaar korter dan hun Japanse seksegenoten. Dit verschil wordt niet veroorzaakt door een bepaalde doodsoorzaak; Japanse vrouwen hebben voor vrijwel alle doodsoorzaken een lagere sterftekans.
Een verklaring voor dit verschil zou kunnen liggen in meer algemene, sociaal-maatschappelijke factoren. Uit een vergelijking van Nederland met Japan blijkt een opvallend verschil in het zorgsysteem voor ouderen. Japanse ouderen wonen vaak bij of dicht bij hun kinderen. Ook geven Japanners hun ouders eerder lichamelijke verzorging, waarbij in Nederland emotionele steun meer gangbaar is. Het vermoeden dat sociaal-maatschappelijke factoren een rol spelen bij de achterblijvende levensverwachting in Nederlands is een belangrijke aanzet tot een vervolgstudie hierover, bijvoorbeeld door het vergelijken van de zorgnetwerken en de rol die mantelzorgers en professionele zorgaanbieders hierin spelen. Een verder begrip van de achterblijvende Nederlandse levensverwachting is de eerste stap naar het verbeteren van de zorg voor ouderen in Nederland.
Download hier het Engelstalige rapport.
