Uncategorized

In de zorg werkt de huidige manier van verantwoorden al een tijd niet meer. Toch laat verbetering hiervan op zich wachten. De Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) heeft op verzoek van de minister voor Langdurige Zorg en Sport een advies geschreven, getiteld: Is dit wel verantwoord? Hoe de zorg betekenisvol rekenschap af kan leggen in tijden van transitie. In het advies identificeert de RVS wat er concreet van wie nodig is om te komen tot een vertrouwenssysteem van verantwoorden en doen ze aanbevelingen voor fundamenteel anders en minder verantwoorden. Ze roepen op om samen ervoor te zorgen dat zorgverleners meer tijd kunnen besteden aan patiënten en cliënten. In het advies wordt het Leefplezierplan van Leyden Academy genoemd als één van de pilots rondom anders verantwoorden (pagina 21 en 22). Leyden Academy kreeg van het ministerie van VWS subsidie om een methode te ontwikkelen voor kwaliteitsverbetering en verantwoording waarin de ervaringen van verpleeghuisbewoners, hun naasten en medewerkers centraal staan. Hun verhalen over ervaringen met de zorg zouden beter inzicht bieden in de complexe en persoonlijke beleving van kwaliteit dan de gebruikelijke normatieve informatie.

Van Zorgleefplan
We startte bij het Zorgleefplan, omdat zorgmedewerkers dat als de grootste veroorzaker van regeldruk ervaren. Dit wettelijk voorgeschreven plan bevat afspraken, zodat medewerkers weten wat ze moeten doen, bewoners en naasten weten wat ze kunnen verwachten en er verantwoording kan worden afgelegd over de geleverde (kwaliteit van) zorg. Het betreft veelal normatieve informatie in maat en getal, die niet altijd even zinvol wordt geacht. Veel werktijd van zorgverleners wordt niet besteed aan registraties voor de organisatie, het management of beleid, maar juist aan verslaglegging over de verlening van zorg aan cliënten en patiënten (het primaire proces).

Leefplezierplan
Vervolgens ontwikkelde we samen met zorgverleners een alternatief: het Leefplezierplan, met minder verplichte normatieve informatie en meer ruimte voor verhalende (belevings)informatie over wat het leven de moeite waard maakt voor bewoners. Onze ambitie is om het leefplezierplan te verheffen tot het nieuwe format voor de sector (waarbij de interne verslaglegging ook voldoende zou moeten zijn voor externe verantwoording). Dat zou dan ook verankerd moeten worden in alle ICT-systemen, die momenteel onderling nog sterk verschillen (organisaties kiezen hun eigen systeem en leveranciers hebben geen belang bij standaardisatie). Daar zou dan niet alleen een onmiskenbare stimulans van uitgaan voor persoonsgerichte zorg, maar ook voor echt anders verantwoorden, met minder registratielast van harde indicatoren. Dat zou dan ook gevolgen hebben voor de interne en externe verantwoording, de aansturing van professionals, de zorginkoop en het toezicht op kwaliteit van zorg.

Verplichte indicatoren
Het idee was dat systeempartijen het nieuwe zorgplan als nieuwe minimale standaard voor registratie en verantwoording zouden goedkeuren om zorgverleners te steunen in het aandacht schenken aan wat er werkelijk toe doet. Hoewel de pilot de persoonsgerichte zorg in de meer dan 10 deelnemende organisaties aanzienlijk versterkte, is het niet gelukt alle partijen achter de nieuwe standaard voor verantwoorden te krijgen. Struikelblok vormde het niet meer aanleveren van verplichte indicatoren. Het aanleveren van indicatoren is een wettelijke plicht nadat tripartite veldpartijen de indicatoren hebben vastgesteld en het ZIN de indicatoren heeft opgenomen in het kwaliteitsregister. Deze groep van belangenorganisaties, verantwoordelijk voor de ontwikkeling en actualisering van het Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg en bijbehorende indicatoren, wil (nog) geen indicatoren loslaten.

Meer lezen over de leefplezierbenadering? Ga naar leefplezierindezorg.nl of neem contact op met Josanne Huijg. Werk je bij een zorgorganisatie en wil je anders verantwoorden check dan Ervaringen Centraal.

Nederland kent naar schatting twee miljoen mensen die op een of andere manier een binding hebben met voormalig Nederlands-Indië. Ouderen uit deze doelgroep die aangewezen zijn op zorg, ervaren soms dat zorgverleners te weinig kennis hebben over hun specifieke historische en culturele achtergronden. Wat weer van invloed kan zijn op de kwaliteit van de zorgverlening.
Stichting Pelita en ARQ Kenniscentrum Oorlog, Vervolging en Geweld bouwden in de loop der jaren veel kennis op over hoe de zorg beter kan aansluiten bij de leefwereld, zorgvragen en -behoeften van Indische en Molukse ouderen. Door onder meer kennis te delen met zorgmedewerkers over cultuur, geschiedenis, oorlogsverleden, persoonsgerichte zorg en trauma en dementie.

Ontwikkeling videoleerlijn
In het najaar van 2023 ontwikkelen Pelita en ARQ tien korte video’s met elk een herkenbare praktijksituatie. Marie-Louise Kok, digital learning specialist bij Leyden Academy, geeft daarbij advies en brengt kennis en ervaringen in over twee eerder ontwikkelde videoreeksen over zorg in het verpleeghuis en thuiszorg. Centraal staan steeds de oudere en de zorgverlener.
De nieuwe videoreeks gaat over de relatie tussen oorlogservaringen in Nederlands-Indië en gezondheidsklachten, het belang van kennis over culturele achtergronden in de communicatie met ouderen en waar de zorgprofessional rekening mee moet houden bij ouderen met dementie. Ook wordt kort uiteengezet over welke (ingrijpende) historische achtergronden de zorgverlener kennis zou moeten hebben.

Voor wie?
De videoleerlijn is bestemd voor zorgverleners in de eerste lijn, met specifieke aandacht voor het werk van huisartsen, praktijkondersteuners, casemanagers dementie en clientondersteuners. Maar ze zijn ook breed inzetbaar in e-learning, trainingen, lezingen en onderwijsprogramma’s voor andere extramurale zorgmedewerkers, mantelzorgers en hulpverleners.

Wilt u op de hoogte gehouden worden van de lancering van de videoreeks? Stuur een mail naar projectleider Bertine Mitima via b.verloop@arq.org of lees hier meer.

Vanmiddag ontving Hetti Willemse de Jo Visser award voor haar jarenlange inzet voor stichting Thuis Voelen tijdens het ZorgSaamWonen-congres in theater de Meervaart te Amsterdam. Jaarlijks reikt het Jo Visser fonds deze wisseltrofee uit aan relaties die haar gedachtegoed als ambassadeur Waardige zorg uitdragen. Met de geldprijs wordt een vernieuwend project gesteund dat past bij de slogan ‘Vaardig jong, waardig oud’.

Van zorgvisite naar buurtvisite
Willemse (69), geboren en getogen in Amsterdam, is al meer dan 15 jaar een relatie van het Jo Visser fonds. Samen met Tineke van den Klinkenberg heeft zij als sociaal geograaf meerdere boeken geschreven over het belang en het faciliteren van waardige ouderenzorg. Het drieluik Thuis Voelen, Thuis Wezen en Thuis Zijn bestaat uit gesprekken met bestuurders, met verpleeghuizen in beeld en met een praktijkgids. Verder hebben ze meer dan 200 zorgvisites afgelegd en het thuisgevoel van ouderen in woonzorglocaties in kaart gebracht. In 2022 heeft Willemse samen met Ad van Elzakker dit succesvolle concept uitgebreid naar ‘Zorg voor de buurtvisite’. Hierbij wordt nét op een andere manier naar de leefomgeving gekeken door jong en oud én voor jong en oud.

‘Willemse is met haar achtergrond en jarenlange ervaring in het publieke domein van wonen en zorg bij uitstek de ambassadeur Waardige zorg. Ze is echt een boegbeeld!’, aldus Danielle Swart namens het Jo Visser fonds

Oost, west, thuis best!
Het kijken door de ogen van buitenstaanders levert observaties en tips op die als startpunt te gebruiken zijn voor een dialoog tussen direct betrokkenen, zoals gemeente, woningcorporatie, wijkraad, welzijn en omwoners. De kracht van buurtvisites ligt in het benoemen van sociale-, ruimtelijke- en ontmoetingsverbeteringen die bijdragen aan een sociale woonomgeving waardoor ouderen langer met plezier thuis kunnen blijven wonen. Dit past niet alleen bij de wens van veel (toekomstige) ouderen, maar het geeft ook handvatten bij het uitvoeren van gemeentelijke visies op het gebied van wonen en zorg. Volgens Willemse gaat het vooral om de kleine dingen die het leven de moeite waard maken en kun je daar in je eigen omgeving ook invulling aan geven.

En nu verder
Samen met platform ZorgSaamWonen wordt er een vervolg gegeven aan de ambities van stichting Thuis Voelen. Met de geldprijs van 5000 euro kunnen regiotafels worden georganiseerd voor de hoofdsteden waar de buurtvisites zijn afgelegd. Zo kan het dialoog tussen gemeente, bewoners en belanghebbenden in de buurt worden gestart en verbinding worden gemaakt. Natuurlijk in de hoop dat dit resulteert in concrete veranderingen op de korte termijn. Het recente onderzoek naar de meerwaarde van Zorg voor de buurtvisite, dat in een magazine met tips en tricks om zelf in je eigen buurt je leefomgeving te verbeteren is samengevat, is daarbij een goed hulpmiddel.

Deze week is het Week tegen Eenzaamheid en zijn er honderden activiteiten waar mensen elkaar ontmoeten en nieuwe contacten kunnen leggen. Ook de overheid spant zich in om eenzaamheid tegen te gaan. Vanuit het actieprogramma ‘Eén tegen eenzaamheid’ heeft het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport ZonMw de opdracht gegeven om met subsidies startende en bestaande lokale initiatieven (extra) te ondersteunen bij het doorbreken, terugdringen en voorkomen van eenzaamheid onder ouderen.

Op verzoek van ZonMw onderzochten we de kennis opgedaan uit initiatieven en projecten die zich richten op het verminderen van eenzaamheid bij oudere mensen. Hoe kan deze kennis geborgd en gedeeld worden? Leyden Academy kwamen tot de volgende adviezen:
1. Maak eenzaamheid onderdeel van een breder onderwerp, zoals anti-ageism, ouderenparticipatie en age-friendliness.
2. Verduurzaam het subsidiebeleid, zodat het tot structurele financiering van projecten kan leiden.
3. Geef duidelijke projectvoorwaarden op het gebied van kennisoverdracht binnen initiatieven en projecten.
4. Leg verbinding tussen academische kennis en vakkennis.
5. Ontwikkel de leergemeenschap verder.
6. Stimuleer het gebruik van creatieve onderzoeksmethoden, om ook impliciete kennis te verkrijgen.

Meer weten? Lees hier de rapportage die we in mei 2023 voor ZonMw maakten.

“We werken meestal participatief. Dat betekent dat wij onze eigen kennis niet centraal willen stellen, maar de kennis van onze partners. We gaan daar met hen over in gesprek.” – onderzoeker Elena Bendien

We wonen allemaal in een buurt. We leven er, worden er ouder en soms hulpbehoevender. Het is dan ook niet zo gek dat een kleine verandering in onze woonomgeving grote gevolgen kan hebben. Denk bijvoorbeeld aan het aanbrengen van street art waardoor er een mooie wandelroute in de wijk ontstaat of aan het sluiten van een dorpsbibliotheek die als ontmoetingsplek diende. Ook landelijk is er meer aandacht voor de buurt. Zo zijn gemeenten vanaf 2024 verplicht een woonzorgvisie op te stellen, waarbij de inrichting van de woonomgeving een belangrijk thema kan vormen. Hoe simpel het verbeteren van de buurt ook lijkt, in de praktijk kan het best ingewikkeld zijn. Want waar moet je precies beginnen?

Zorg voor de buurtvisites
Alweer enkele maanden geleden begon ik aan een onderzoek naar Zorg voor de buurtvisites, met steun van stichting Hofje Codde en van Beresteyn. Zorg voor de buurtvisites is een initiatief van Hetti Willemse en Ad van Elzakker waarbij in verschillende buurten en wijken in Nederland wordt gekeken hoe deze leeftijdsvriendelijker gemaakt kunnen worden door kleine aanpassingen in de woonomgeving te maken. Samen met hen heb ik drie buurtvisites uitgevoerd: Leeuwarden, Arnhem en Den Bosch. Door mee te lopen en te kijken vanuit het perspectief “Is dit een plek waar ik mij thuis kan voelen?” heeft het mijn manier van kijken naar de wijk veranderd. Zo heeft het mij aangezet om te denken in mogelijkheden om de woonomgeving te veranderen. Ook besef ik mij dat de buurt een rol kan spelen in het voorkomen van zorgafhankelijkheid wat winst is voor zowel de bewoner als de zorg zelf. Wanneer ik door mijn eigen woonwijk in Breda loop, betrap ik mezelf erop dat ik automatisch met een andere blik naar mijn eigen buurt kijk.

Van visie naar praktijk
De onderzoekresultaten naar de meerwaarde van Zorg voor de buurtvisite worden weergegeven in het magazine Thuis voelen in de buurt – zelf aan de slag. Met dit magazine bieden we praktische handvatten voor iedereen die zich bezighoudt met een leeftijdsvriendelijke buurt. Het helpt een vertaalslag te maken van visie naar praktijk. Hiervoor delen we de methode en tips van Zorg voor de buurtvisites. Daarnaast delen experts hun perspectief over hoe de leefomgeving kan bijdragen aan het langer thuis wonen en leeftijdsvriendelijke steden. Alle buurtvisite-ervaringen zijn terug te lezen op de website van ZorgSaamWonen.

Ik wens je veel leesplezier en inspiratie!

Evelien Kelfkens
Onderzoeker Leyden Academy on Vitality and Ageing

Op vrijdag 15 september jl. vond in Pand P in Eindhoven de aftrap van een literair project plaats. Gedurende dit najaar komen zes jongeren en zes ouderen tweewekelijks bijeen om elkaars verhalen op kunstzinnige wijze te vertellen, met als doel het stimuleren van vriendschappen tussen jongeren en ouderen.

Tijdens de eerste bijeenkomst hebben de deelnemers met elkaar kennisgemaakt en zijn ze aan de hand van een creatieve opdracht gestart met het bedenken van een naam voor het intergenerationele collectief. In de komende maanden gaan de deelnemers onder begeleiding van stichting Watershed, kunstenaars en gastartiesten een intensief sociaal en cultureel traject aan om te ontdekken of het vertellen van verhalen bij kan dragen aan het ontwikkelen van vriendschappen tussen generaties.

Dit literair project is een samenwerking tussen stichting Watershed en Leyden Academy en wordt mogelijk gemaakt door het Jo Visser fonds. Meer weten? Neem dan contact op met Evelien Kelfkens.

Per 19 september 2023 zijn Tineke Abma (directeur-bestuurder Leyden Academy) en Margje Mahler (directeur-bestuurder van Zorggroep Apeldoorn e.o.) bestuurslid van stichting Jo Visser fonds geworden. Het Jo Visser fonds is aanjager van vernieuwende projecten en praktijkonderzoek in de ouderenzorg.

Het Jo Visser fonds zet zich al meer dan 100 jaar in voor waardige zorg voor oudere mensen die permanent afhankelijk zijn van intensieve zorg. Waarden als solidariteit, zingeving en gemeenschapsvorming zijn hierbij leidend. Sinds 2012 werken ze met Leyden Academy samen aan gezamenlijke speerpunten als het verbeteren van onderwijs voor (toekomstige) zorgprofessionals, het bevorderen van intergenerationele ontmoetingen en het verbeteren van de beeldvorming van de ouderenzorg.

Gezamenlijke koers en strategie
Op 24 mei jl. zijn de statuten aangepast om de samenwerking tussen Leyden Academy en het Jo Visser fonds en partner te optimaliseren. Zo maakt voorzitter Jenneke van Pijpen deel uit van de Raad van Commissarissen van Leyden Academy. Vervolgens zijn op 19 september Margje Mahler en Tineke Abma toegetreden tot het bestuur van het Jo Visser fonds. Margje Mahler is directeur-bestuurder van het eerste Zonnehuis in Beekbergen (geopend in 1929). Haar achtergrond als ouderenpsycholoog en zorgbestuurder zorgt voor de verbinding met de praktijk. Tineke Abma is naast directeur-bestuurder van Leyden Academy ook bijzonder hoogleraar ouderenparticipatie, verbonden aan het LUMC. Zij doet al meer dan 25 jaar onderzoek naar thema’s die raken aan het ouder worden, zoals patiënt- en burgerparticipatie, langdurige zorg, ethiek en diversiteit.

Meer informatie over het Jo Visser fond? Ga naar de website: www.jovisserfonds.nl.