In elke kwartaalnieuwsbrief van Leyden Academy introduceren we één van onze wetenschappelijke stafleden aan de hand van een actueel onderzoek of nieuwsfeit. In deze editie gaat David van Bodegom in op het Nationale Preventieakkoord dat eind november is gesloten.
Gaat het pakket aan maatregelen zoals overeengekomen in het Nationale Preventieakkoord, Nederland gezonder maken? “Het is zeker een goed begin. Laat ik voorop stellen dat ik geloof dat je mensen niets moet verbieden of gebieden, maar juist moet verleiden om gezonder te leven. Maak het aantrekkelijk om de trap te nemen en verstop de lift. Zorg voor gratis watertappunten in plaats van frisdrankautomaten. Verleiden is beter, maar onderzoek bewijst dat financiële prikkels zeker helpen. Een vettaks of hogere accijnzen op alcohol en tabak hebben absoluut effect. Met de maatregelen die nu zijn afgesproken, gaan we het roken een heel stuk terugdringen en veel gezondheid toevoegen aan de levens van mensen. Het mooiste is als we kunnen zorgen dat jonge mensen niet meer beginnen met roken. Voor het tegengaan van overgewicht zijn de maatregelen in het Preventieakkoord absoluut onvoldoende. Er is meer voor nodig om te zorgen dat we de epidemie van overgewicht een halt toeroepen. De helft van de mensen in Nederland heeft nu overgewicht en dat aandeel zal verder stijgen. Dit is een van de voornaamste redenen waarom meer dan een miljoen Nederlanders diabetes type 2 hebben. Dat is allemaal ziektelast die potentieel vermijdbaar is, diabetes type 2 is te voorkomen. De overheid heeft hiervoor krachtige en bewezen effectieve instrumenten, maar die worden nu nog onvoldoende ingezet.”
In je boek Ontpillen geef je veel leefstijladviezen en praktische tips om van ‘welvaartsziekten’ zoals diabetes type 2 af te komen. Wat kunnen mensen zelf doen? “Ieder mens is uniek. Er is altijd maatwerk nodig. Sommige mensen zijn gebaat bij een leefstijlcoach die hen begeleidt bij het gezonder leven. Die zit sinds 1 januari in het basispakket, dat is hartstikke mooi. Maar bij de ene persoon met hoge bloeddruk helpt het enorm om van keukenzout over te schakelen op kaliumzout. Bij de ander heeft dit nauwelijks effect, maar blijkt een wandelingetje na het avondeten wonderen te doen. Met mijn boek wil ik mensen helpen om grip te krijgen op hun gezondheid door zelf te experimenteren en te meten welk effect bepaalde aanpassingen in leefstijl hebben. Wat voor hen het beste werkt, wat ze leuk vinden en vol kunnen houden. Ik heb in het afgelopen jaar veel lezingen over Ontpillen gegeven in het land en heel veel mensen gesproken die zelf met hun gezondheid aan de slag zijn gegaan. Mensen die met minder pillen beter slapen, minder last hebben van brandend maagzuur, gemakkelijker naar het toilet kunnen. En bij iedereen was de ‘gouden tip’ weer anders. Je moet dit vooral zelf ontdekken.”
Welke preventiemaatregel zou jij meteen doorvoeren, als je minister van Volksgezondheid zou zijn? “Maak het voor mensen zo gemakkelijk mogelijk om gezonder te leven. Ik ben erg gecharmeerd van de Circulos de Abuelos in Cuba: 800.000 ouderen komen daar drie keer per week bij elkaar om te bewegen. Er zijn ook gespreksavonden waarin ze ervaringen uitwisselen en thema’s bespreken over het ouder worden. Het sociale aspect is heel belangrijk. We zien dit ook bij de Vitality Club, onze laagdrempelige beweegclub voor ouderen. Inmiddels komen in diverse wijken in Leiden, Den Haag en Oegstgeest elke doordeweekse ochtend ouderen samen om een uurtje te sporten. Hier komt geen professional aan te pas, de mensen coachen elkaar. Deelnemers komen voor de gezondheid, maar blijven komen vanwege de gezelligheid. Als elke wijk in Nederland zo’n beweegclub zou hebben, waar je de dag sportief kunt beginnen met je buurtgenoten, dan maak je het mensen wel heel makkelijk om van de bank af te komen. Daar zou ik me meteen hard voor maken.”
De generatie die nu geboren wordt, heeft een grote kans dat zij hun 100-jarige verjaardag kunnen vieren. Dan is het wel prettig om die extra levensjaren zo vitaal mogelijk door te komen. Veel gezondheidsklachten, zoals hart- en vaatziekten, suikerziekte en versleten knieën, lijken onvermijdelijk als je ouder wordt, maar komen vooral voort uit onze leefstijl. En die leefstijl wordt vooral gedicteerd door de omgeving. De mismatch tussen onze ‘oude’ genen, onze evolutionaire erfenis, en onze ‘moderne’ leefomgeving zorgt ervoor dat we maar moeilijk weerstand kunnen bieden aan het bombardement van prikkels die ons voortdurend verleiden tot ongezond gedrag. Inmiddels is de helft van de Nederlanders te dik en slikken we met elkaar jaarlijks meer dan negen miljard pillen.
In zijn college bij de Universiteit van Nederland vertelt dr. David van Bodegom wat we kunnen leren van Kwaku en zijn oudere leeftijdsgenoten die hij ontmoette op het platteland van Ghana. David deed er jarenlang veldonderzoek bij meer dan duizend oudere Ghanezen. Het viel hem al snel op dat de typische ‘verouderingsziekten’ die hij in Nederland iedere dag in de spreekkamer zag, daar nauwelijks voorkwamen. David past zijn bevindingen uit Afrika nu toe om Nederlandse ouderen te helpen langer vitaal en gezond te blijven.
Klik hier voor de uitzending. U vindt David’s college ook op de website van het Algemeen Dagblad.
Samen bewegen als sleutel voor een gezonde oude dag Dagelijks bewegen is gezond en het geeft ritme en structuur aan de dag. Maar hoe houd je het vol? Het recept van de Vitality Club is samen bewegen en elkaar coachen. In Leiden zijn er al op 4 plekken elke doordeweekse dag groepjes 50-plussers samen actief in de buitenlucht. Nu zal ook de eerste Haagse club van start gaan, vanaf maandag 3 september a.s. elke doordeweekse dag om 09.00 uur in het wijkpark Transvaal.
Nederlandse Norm Gezond Bewegen Volgens de beweegrichtlijnen van de gezondheidsraad moeten volwassenen minstens 150 minuten per week matig intensief bewegen. Helaas halen velen die norm niet. Voor 50-plussers is voldoende beweging extra belangrijk gezien het risico op leeftijdsgerelateerde aandoeningen zoals hoge bloeddruk, diabetes en gewrichtsklachten. Het doel van de Vitality Clubs is om elkaar te motiveren om gezamenlijk beweging in de dagelijkse routine te integreren en zo gezonder en gelukkiger oud te worden.
Laagdrempelig en toegankelijk niveau Elke maandag tot en met vrijdag zijn 50-plussers van 09.00 tot 10.00 uur van harte welkom om samen te bewegen in het wijkpark Transvaal, onder begeleiding van een vrijwillige coach. Er wordt verzameld voor het gezondheidscentrum aan de Herman Costerstraat 60. De oefeningen zullen matig intensief zijn en kunnen op ieder niveau worden uitgevoerd. Deelname is gratis, geheel vrijblijvend en aanmelden is niet noodzakelijk.
Cursusplatform Class Central en de SDG Academy van de Verenigde Naties hebben een lijst samengesteld van Massive Open Online Courses (MOOC’s) die bijdragen aan de 17 Sustainable Development Goals die de VN zich voor 2030 heeft gesteld. De lijst bevat meer dan honderd MOOC’s van universiteiten als Harvard, Stanford, Oxford en MIT. Ook Leyden Academy is vertegenwoordigd met de MOOC Healthy Ageing in 6 Steps. Let your environment do the work, die we ontwikkelden in samenwerking met TU Delft en de Universiteit van Kopenhagen als onderdeel van de EIT Health Campus. Deze MOOC ondersteunt volgens de samenstellers van de lijst Sustainable Development Goal nummer 3: Ensure healthy lives and promote well-being for all ages. U kunt de complete selectie hier bekijken.
Sinds de lancering in december 2016 hebben meer dan 10.000 mensen uit 152 landen de gratis online cursus Healthy Ageing in 6 Steps gevolgd. In de cursus worden in zes modules wetenschappelijke tips en inzichten aangereikt voor een gezonder en gelukkiger lang leven. De MOOC kan nog steeds worden gevolgd op onderwijsplatform edX.
In NRC Handelsblad verscheen op maandag 30 juli 2018 het artikel We slikken te veel, hoog tijd om te ontpillen. In twee pagina’s wordt het nieuwe boek besproken van David van Bodegom, Ontpillen, dat lezers helpt om hun lijf beter te begrijpen en laat zien hoe je door aanpassing van je leefstijl mogelijk minder medicijnen kunt slikken en langer gezond kunt blijven.
In het NRC-artikel komen diverse tips uit het boek aan bod om met aanpassingen in de leefstijl het medicijngebruik te verminderen, met speciale aandacht voor bloeddrukverlagers (4 miljoen gebruikers), maagzuurremmers (3 miljoen gebruikers) en laxeermiddelen (meer dan 1 miljoen gebruikers in Nederland). Van Bodegom zou graag zien dat artsen zich meer richten op de leefstijl van hun patiënten, in plaats van meteen pillen voor te schrijven: “Dokters zijn heel goed in het repareren van dingen die kapot zijn. Maar een huisarts die goed oplet weet nu al welke van de 40-jarigen in de praktijk over 15 jaar aan de bloeddruk- en cholesterolverlagers moeten. Het gaat om de mensen die met overgewicht op hun kantoorstoel zitten.”
U vindt het volledige artikel op de website van NRC Handelsblad. De foto’s zijn van Arjen Born.
Succesvolle interventies voor vitale ouderen De Nederlandse bevolking vergrijst en het aantal oudere mensen in de behandelkamers en oefenruimten neemt verder toe. Hoe kunnen therapeuten optimaal bijdragen aan de kwaliteit van leven van hun oudere cliënten? Deze vraag staat centraal in de nieuwe cursus ‘Succesvolle interventies voor vitale ouderen’ voor fysio-, ergo- en oefentherapeuten.
Maatwerk voor oudere individuen Na de cursus bent u in staat om met kennis over leefplezier, gedragsverandering en co-creatie interventies beter af te stemmen op wat ouderen zelf belangrijk vinden. Daardoor kan er een positieve bijdrage worden geleverd aan de kwaliteit van leven van de oudere cliënt. In de cursus gaan we in op hun wensen en verlangens voor welzijn. Daarnaast komen kennis en begrip van (cognitieve) veroudering en de invloed van de omgeving op leefstijl aan de orde. Dr. Lex van Delden, zelf fysiotherapeut en bewegingswetenschapper bij Leyden Academy, licht toe: “Wanneer we beter begrijpen wat er voor de oudere cliënt toe doet en hoe keuzes en gedrag beïnvloed worden door omgevingsfactoren, kunnen we van onze interventies echt maatwerk maken.” Met instrumentele kennis als bagage oefenen we op vaardigheden om die kennis toe te passen in de dagelijkse praktijk: deelnemers gaan met een casus uit de eigen praktijk aan de slag en kunnen na de cursus direct hun nieuwe interventie, ontwikkeld in co-creatie met ouderen, implementeren.
Klassikaal en online De cursus ‘Succesvolle interventies voor vitale ouderen’ zal in het voorjaar 2019 in Leiden plaatsvinden en zal twee klassikale lesdagen omvatten gecombineerd met online educatie, opdrachten en coaching. Cursisten oefenen in teams in een workshopsetting en gaan op werkbezoek. De cursus wordt verzorgd door de opleiding fysiotherapie en het lectoraat Eigen regie van Hogeschool Leiden en Leyden Academy. Deelname aan de cursus kost 475 euro en is geaccrediteerd door het KNGF voor 25 accreditatiepunten (kwaliteitsdeel, algemeen fysiotherapeut en geriatriefysiotherapeut).
Bij uitgeverij Atlas Contact verschijnt op vrijdag 15 juni 2018 het nieuwe boek van David van Bodegom: Ontpillen. Hoe je door aanpassing van je leefstijl minder pillen kunt slikken en langer gezond blijft.
Naarmate we ouder worden gaat er steeds meer in ons lijf haperen. Veel (ouderdoms)kwalen zijn goed te bestrijden met een gezonde leefstijl, maar veel vaker dan nodig is grijpen we naar pillen. In Nederland slikken we jaarlijks meer dan 9 miljard medicijnen; per persoon zijn dat er gemiddeld 500 en ouderen slikken zelfs drie keer zoveel. Te hoge bloeddruk? Pillen voor de bloeddruk. Te hoog cholesterol? Pillen om het cholesterol te verlagen. Te hoge bloedsuikers? Pillen om de suikers weer in het gareel te krijgen. Het zijn medicijnen die de symptomen onderdrukken maar het onderliggende probleem vaak niet aanpakken.
In dit boek helpt arts en verouderingswetenschapper David van Bodegom ons om te ‘ontpillen’. Hoe hou je zelf je botten sterk, je maagzuur in bedwang en je darmen gezond? Slaap je beter als je meer sport? Kun je je hersenen trainen? Wat kun je doen om erectiestoornissen te voorkomen? Ontpillen helpt je je lijf beter te begrijpen en laat zien hoe je door aanpassing van je leefstijl minder pillen kunt slikken en langer gezond blijft.
Enkele tips uit Ontpillen:
Slecht slapen maakt je dikker omdat je extra gaat snoepen om energie op te doen. Slaappillen helpen maar twee weken, daarna zorgen ze vooral voor sufheid en ongelukken.
Last van brandend maagzuur? Laat de zwaartekracht het werk doen en zet het hoofdeinde van je bed omhoog. Ook kauwgom kauwen helpt.
Zwarte koffie beschermt tegen diabetes. Hoe meer koppen per dag, hoe beter.
Elke dag een handje noten eten helpt om je cholesterol te verlagen.
Heren die moeilijk plassen: ga zitten. Mannen hebben meer klachten als zij staand plassen.
U bent op vrijdag 15 juni van 16.30-18.00 uur van harte welkom voor een korte lezing over ontpillen en de boekpresentatie bij boekhandel Kooyker, Breestraat 89 in Leiden. Stuur een e-mail naar prnon-fictie@atlascontact.nl o.v.v. Ontpillen.
David van Bodegom (1978) is arts en verouderingswetenschapper bij Leyden Academy on Vitality and Ageing. Hij had een maandelijkse rubriek in Zin, ‘Ontpillen met dr. David’ en schreef eerder de roman ‘Nood breekt wet’ (2012) en samen met professor Rudi Westendorp de bestseller ‘Oud worden in de praktijk’ (2015).
Paperback | 336 blz. | isbn 978 90 450 3624 3 | €19,99 | verschijnt ook als e-book
Neem voor meer informatie, interviewverzoeken of een recensie-exemplaar contact op met Yvette Cramer van uitgeverij Atlas Contact: e-mail ycramer@atlascontact.nl, tel. (020) 524 9826.
Op donderdag 17 mei start een nieuwe Vitality Club in de binnenstad bij de Hooglandse Kerkgracht. Vitality Club is een initiatief van Leyden Academy om beweging onder 50-plussers te stimuleren, en wordt mede mogelijk gemaakt door Gemeente Leiden, Fonds NutsOhra en Stichting Dioraphte.
Samen bewegen in de buitenlucht Volgens de beweegrichtlijnen van de Gezondheidsraad moeten volwassenen minstens 150 minuten per week matig intensief bewegen. Helaas halen velen die norm niet. Terwijl voldoende beweging de mobiliteit, kwaliteit van leven en levensduur aanzienlijk kan verhogen. Met name voor 50-plussers is voldoende beweging essentieel, gezien het risico op leeftijdsgerelateerde aandoeningen zoals hoge bloeddruk, suikerziekte en gewrichtsklachten. Het doel van de Vitality Clubs is om elkaar te motiveren om gezamenlijk beweging in de dagelijkse routine te integreren en zo gezonder en gelukkiger oud te worden. Naast de gezondheidswinst dat een uur bewegen per dag oplevert, ervaren de deelnemers het sociale aspect ook als zeer waardevol.
Toegankelijk niveau Elke maandag en donderdag zijn 50-plussers van 09.00 tot 10.00 uur van harte welkom om onder begeleiding van een vrijwillige coach te bewegen bij de Hooglandse Kerkgracht (kruispunt Koppenhinksteeg). De oefeningen zullen matig intensief zijn en kunnen op ieder niveau worden uitgevoerd. De geringe kosten voor deelname van 1 euro per week zijn bedoeld voor de aanschaf van materiaal. Er zijn geen inschrijf- en abonnementskosten, deelname is geheel vrijblijvend en aanmelden is niet noodzakelijk.
Neem voor meer informatie contact op met Paul van de Vijver, verouderingswetenschapper bij Leyden Academy, via tel. (071) 524 0960 of via e-mail.
Jaarlijks slikken we in Nederland met elkaar negen miljard medicijnen. Volgens de Stichting Farmaceutische Kengetallen bedroegen de uitgaven aan farmaceutische zorg binnen het basispakket via openbare apotheken in 2016 maar liefst 4,3 miljard euro. Wij kunnen veel gezonder oud worden, met minder pillen en vervelende bijwerkingen, en tegen aanzienlijk lagere kosten. Googelen naar medische aandoeningen en oplossingen doen we graag en vaak. Maar wat is waar en wat niet? Daarom starten we op vrijdag 1 juni 2018 met een nieuwe gratis online mini cursus: Ontpillen.
In tien edities zullen Dr. David van Bodegom en andere experts van Leyden Academy aan de hand van relevante, actuele artikelen, infographics en video’s, praktische tips geven om een gezonde leefstijl in uw dagelijkse routine in te passen. Onderstaande thema’s zullen aan bod komen:
slapeloosheid
hart en vaten, en hoge bloeddruk
botontkalking
depressie
dementie
diabetes
hoog cholesterolgehalte
incontinentie, constipatie en prostaatklachten
ademhalingswegen
erectiestoornissen
Startdatum: vrijdag 1 juni 2018 Aantal en vorm: maandelijks een e-mailnieuwsbrief. Na tien edities stopt de verzending automatisch Inhoud: enkele artikelen en video’s over het thema, samen met infographics en een korte persoonlijke videoboodschap Taal: Nederlands, met soms een verwijzing naar een Engels item Voorkennis: niet nodig
Wilt u deze gratis online mini cursus Ontpillen volgen? Schrijft u nu alvast in via onderstaand formulier:
Op dinsdag 1 mei 2018 is de nieuwe online cursus Gezond ouder worden in 6 stappen. Laat uw omgeving het werk doen van start gegaan. Meer dan 1.100 cursisten uit heel Nederland hebben zich ingeschreven voor deze gratis cursus, waarin zij in zes stappen wetenschappelijke inzichten en praktische handvatten krijgen aangereikt voor een gezonder lang leven. De cursus is ontwikkeld door Leyden Academy in samenwerking met TU Delft en de Universiteit van Kopenhagen.
De komende zes weken wordt elke dinsdag een nieuwe module vrijgegeven met videocolleges, quizvragen en interactieve opdrachten. Deelnemers worden van harte uitgenodigd om in hun eigen omgeving op onderzoek uit te gaan en hun ervaringen en tips met elkaar te delen op het discussieplatform.
voortdurend verleiden tot ongezond gedrag. Inmiddels is de helft van de Nederlanders te dik en slikken we met elkaar jaarlijks meer dan negen miljard pillen.
