In de ouderenzorg is steeds meer aandacht voor de unieke verlangens, voor kwaliteit van leven en welbevinden van oudere mensen. Thuiszorgmedewerkers en mantelzorgers spelen hierin een belangrijke rol. Leyden Academy on Vitality and Ageing ontwikkelde een reeks educatieve videoportretten van thuiswonende ouderen die gebruik maken van thuiszorg. De videoreeks Thuisgeluk is vanaf vandaag beschikbaar op YouTube.

Herkenbare praktijksituatie in beeld
Thuiszorgmedewerkers hebben dagelijks te maken met verschillende thuiswonende ouderen, hun individuele verlangens en behoeften, tijdsdruk en de daarbij horende keuzes en afwegingen. Na een verkennend onderzoek in de zorgpraktijk, waarin een onderzoeker heeft meegelopen met verschillende thuiszorgprofessionals op hun route, filmde Leyden Academy een reeks portretten. De korte films laten zien hoe zorgmedewerkers ruimte (kunnen) maken voor de unieke verlangens en identiteit van hun cliënt. Ze brengen herkenbare praktijksituaties in beeld, die inspireren en aanzetten tot een gesprek over goede en liefdevolle zorg.

Inzet van video in onderwijs
Onder de titel Thuisgeluk, werken vanuit de relatie, zijn 19 videoportretten gemaakt. De video’s van ca. anderhalve minuut kunnen ingezet worden als een korte leeractiviteit en als gesprekinstrument binnen thuiszorgorganisaties en onderwijs in zorg en welzijn. Iedere film eindigt met een prikkelende vraag die uitnodigt om zelf aan de slag te gaan of met elkaar in gesprek te gaan om samen de kwaliteit van zorg te verbeteren. De films zijn ondergebracht in vier series:

1. De persoon staat centraal. Bekijk hier de film waarin cliënt van verzorgende Hester het laatste woord heeft en eigen regie houdt.
2. Omgaan met tijd. Bekijk hier hoe verzorgende Melanie omgaat met het bewaken van eigen grenzen en tijdsdruk.
3. Er zijn voor iemand. Bekijk hier hoe verpleegkundige Marijke een signalerende rol heeft en waar ze op let.
4. Bekijk hier hoe verzorgende Nathalie samen optrekt met de mantelzorger.

De complete afspeellijst op YouTube is hier te vinden.

In samenwerking met thuiszorgorganisaties
De filmopnames zijn gemaakt bij en met thuiszorgorganisaties Activite, Pro-Cura, Cordaan en Zorggroep Elde Maasduinen. De videoreeks is tot stand gekomen met steun van het Jo Visser fonds, Fonds SGS, Stichting Het R.C. Maagdenhuis en Stichting Brentano’s Steun des Ouderdoms.

Meer informatie?
Eerder maakte Leyden Academy de videoreeks Liefdevolle zorg in de praktijk over onder andere leefplezier, omgaan met dilemma’s en het leren kennen van de bewoner in het verpleeghuis. Klik voor meer informatie of neem contact op met Marie-Louise Kok, Digital Learning Specialist via e-mail: kok@leydenacademy.nl.

In het kader van European City of Science Leiden 2022 organiseren we gratis enkele korte presentaties en workshops op het gebied van vitaliteit en veroudering, met aansluitend een Vitality walk.

Op dinsdag 20 september heten wij u om 9.30 uur graag welkom bij Leyden Academy. Het programma bestaat uit vier onderdelen, te weten:

1. een workshop “Hoe wil ik oud worden?”;
2. een presentatie over seksualiteit en intimiteit op latere leeftijd;
3. een korte yogasessie van 15 minuten. Voor de yoga is geen matje nodig, we doen alleen staande oefeningen;
4. daarna vertrekken we voor een Vitality Walk, waarbij onze wetenschappers beschikbaar zijn om vragen over vitaliteit en veroudering te beantwoorden.

Rond 12.00 uur zullen we weer bij Leyden Academy aankomen en zal de kennisochtend ten einde zijn.

Vertrekpunt en eindpunt is bij Leyden Academy, Poortgebouw ingang Zuid, kamer 0.15, Rijnsburgerweg 10, Leiden. Er zijn geen kosten verbonden aan deze bijeenkomst. U kunt zich aanmelden door Jacqueline Leys te mailen via e-mail leijs@leydenacademy.nl.

Ieder jaar staat het gezicht van een vitale oudere persoon representatief voor de missie van Leyden Academy; het verbeteren van de kwaliteit van leven van oudere mensen door kansen te scheppen voor een vitaal en betekenisvol leven, hecht verbonden binnen de gemeenschap. Het portret siert een jaar lang de homepage van onze website, sociale media-accounts en diverse communicatiemiddelen. Ook wordt de geportretteerde mogelijk benaderd voor interviews en video-opnames.

We streven hierbij naar een goede afspiegeling van de samenleving, en kiezen daarbij voor afwisselend een dame of een heer. Voor het nieuwe jaar, dat loopt van 11 november 2022 tot 11 november 2023, zijn we op zoek naar een vitale dame (vanaf ongeveer 75 jaar) die plezier en levenslust uitstraalt.

Bent of kent u iemand?

• Mail ons voor 3 oktober 2022 een mooie portretfoto met een korte beschrijving van de kandidaat (achtergrond, levensmotto, hobby’s etc.).
• Stuur gerust meerdere foto’s in van meerdere geportretteerden.
• De directie en het communicatieteam van Leyden Academy kiezen de winnende inzending.
• Indien nodig wordt daarna het ‘model’ door onze fotograaf professioneel geportretteerd.
• De gekozen foto is rechtenvrij door Leyden Academy te gebruiken.
• Het zwart-wit portret zal tijdens onze diesviering (verjaardag) op 11 november a.s. worden onthuld en zal dan een jaar lang onze website en communicatiemiddelen sieren.

Heeft u vragen? Neem dan contact op met Yvonne Schinkel-Koemans: tel. 06-42027391, koemans@leydenacademy.nl.

 

Er vindt in de ouderenzorg een verschuiving plaats naar persoonsgerichte zorg, met oog voor welbevinden en leefplezier naast ziekte en verlies. Een goede ontwikkeling wat ons betreft. Maar de vraag blijft: Hoe ziet goede zorg voor ouderen eruit, niet alleen nu maar juist ook in de toekomst? Deze vraag is niet eenduidig te beantwoorden. Een familielid zal anders naar kwaliteit kijken dan een zorginkoper, en een verzorgende weer anders dan een toezichthouder. En wat vindt de groeiende groep ouderen hier eigenlijk zelf van?

Dit alles en meer komt aan bod in de executive leergang ‘Goed leven, goede zorg voor ouderen’, dat is opgebouwd uit vijf theoretische blokken, werkbezoeken in Nederland en een studiereis naar Scandinavië. In mei van dit jaar ging de studiereis naar Zweden, en wel naar Stockholm. Vanuit internationaal perspectief wordt de Zweedse gezondheids- en ouderenzorg geroemd, omdat deze universeel toegankelijk is en een breed palet aan diensten met hoge kwaliteit biedt. De zorg wordt goed bemenst door een hoog aantal goede opgeleide zorgmedewerkers per inwoners van de bevolking. De familiezorg is relatief beperkt omdat vrouwen massaal werken. Je zou kunnen zeggen dat de ruime publieke zorg vrouwenemancipatie mogelijk maakt en een te grote druk op de informele zorg voorkomt.

“The problem is not that older people ask too much care, they come too late,” aldus Carl Smitterberg, Head of Communication and Continuity, Deptartment Elderly Services, Stockholm Stad. De uitspraak illustreert de focus van de gemeente op preventie en welbevinden als het gaat om ouderen.

Alle reden om in Stockholm te kijken wat we kunnen leren van de praktijken aldaar. We bezochten onder meer de City of Stockholm, een dementiehuis (Sylviahemmet), een dagverblijf (fritidscenter) voor ouderen, een verpleeghuis, appartementencomplex (Kollektivhuset) Färdknäppen en het beroemde Karolinska instituut. Vanuit welke visie wordt er in Zweden zorg aan ouderen gegeven? Hoe is de zorg er georganiseerd? Wat zijn de verschillen met Nederland en welke lessen kunnen we hieruit leren? Natuurlijk zijn er ook genoeg kritische vragen te stellen, bijvoorbeeld ten aanzien van het toegenomen aandeel for-profit verpleeghuizen. Botst de keuzevrijheid hier niet met het streven naar gelijkheid en goed geïntegreerde zorg? Hoe pakt de afbouw van ziekenhuis- en verpleeghuisbedden uit voor kwetsbare ouderen die thuis moeten blijven wonen. En hoe werkt de decentralisatie naar gemeenten daar?

We hebben veel gezien, gehoord en besproken. Hiervan wil ik graag vijf observaties met u delen:

• Vertrouwen: wie we ook spreken, er is alom vertrouwen in de toekomst van de ouderenzorg. De betaalbaarheid is geen issue, aldus Smitterberg. Iedereen heeft toegang tot zorg en welzijn en er is geen zorg over de financiële houdbaarheid. Ook is de kwaliteit van zorg geen issue. In de Stockholm regio wonen twee miljoen mensen en door aantrekkelijke loopbanen en close leadership is er voldoende gekwalificeerd zorgpersoneel. Continuïteit en consistentie van beleid, sturing door de overheid en ruime publieke middelen voor de ouderenzorg maken dit mogelijk.
• Welbevinden en preventie: het hele systeem is gericht op het welbevinden van ouderen. Dat begint bij het vaststellen van de behoeften van ouderen door hoogopgeleide sociaal werkers die op huisbezoek gaan en samen met de oudere beslissen wat er nodig is. Het frame is dus niet medisch, maar gericht op het hele leven van de oudere mens, inclusief zingeving, emotioneel welbevinden en het verbonden blijven in de gemeenschap.
• Goede randvoorwaarden voor persoonsgerichte zorg: op iedere acht bewoners zijn er twee tot drie medewerkers beschikbaar zodat persoonsgericht werken ook echt mogelijk is. Sylviahemmet is een dagopvang voor mensen met dementie. Is er een oudere die graag buiten wil wandelen dan kan dat, zelfs als andere deelnemers liever gaan boetseren. En er is erkenning: jaarlijks reikt koningin Sylvia als beschermvrouwe een award uit aan verpleegkundigen.
• Leerklimaat: Het is opvallend hoeveel aandacht er is voor het opleiden en scholen van medewerkers en voor praktijkgericht actieonderzoek, bijvoorbeeld via Reality labs in het verpleeghuis Stureby met het Karolinska instituut. Mensen van buiten de zorg, zoals ICT-ers, social designers en productontwikkelaars, ontwikkelen-testen-leren ter plekke met medewerkers en bewoners nieuwe producten zoals de Biosphere wall. Dit is ingebed in een sterk ontwikkelde traditie van democratische kennisontwikkeling en actieonderzoek.
• Hiërarchie cure-care: Het Karolinska ziekenhuis is imposant, en de ambitie spat er van af. Het pretendeert het beste ziekenhuis van Europa te zijn. Kosten noch moeite zijn gespaard. Het verschil met het Fritidscenter en het verpleeghuis is schrijnend. Ik zie het als een symbool voor de hiërarchie tussen care en cure, zoals ook bij ons. Het weerspiegelt maar weer eens hoeveel waarde we hechten aan de zorg voor en waardigheid van ouderen (versus de acute zorg gericht op genezing).

Het Zweeds model houdt ons een spiegel voor. Je kunt zorg en welzijn voor ouderen ook op een andere manier organiseren, en inspirerende praktijkvoorbeelden en onderliggende principes vertalen naar de Nederlandse context. Meer lezen over de studiereis naar Stockholm? Bart Kiers schreef er een mooie reportage voor Zorgvisie over.

Hoogleraar Tineke Abma
Directeur Leyden Academy

Meer informatie over de nieuwe executive leergang die op 19 januari van start gaat? Laat het ons weten en mail Ellen Plasmeijer.

Wereldwijd zien we de opkomst van de kunstenaar in het sociale domein en de ouderenzorg. Via allerlei kunstvormen trachten zij zowel intramuraal als in de wijk een bijdrage te leveren aan de gezondheid van ouderen. Deze ontwikkeling en de waarde van kunstenaars in deze domeinen wordt ook erkend door de World Health Organization (Fancourt & Finn, 2019). De afgelopen decennia groeide de wetenschappelijke kennisbasis rond kunst en gezondheid. De studies lopen uiteen van gerandomiseerde trials, van bijvoorbeeld een dansinterventie voor mensen met een specifieke aandoening, tot meer kwalitatieve studies naar de beleefde ervaringen van een bepaalde doelgroep of met een bepaalde kunstvorm. De wetenschappelijke literatuur is echter zeer versnipperd en voor velen is de waarde van kunst in de zorg evident, maar ‘ongrijpbaar’. Ook is er nauwelijks samen mét ouderen onderzoek gedaan naar de waarde van deze activiteiten. Aanleiding genoeg om in Nederland een studie te doen naar de ervaringen en de waarde van kunstparticipatie samen met ouderen en kunstenaars.

Leyden Academy verwelkomde vandaag een kleine delegatie pre-medische studenten van Union College in New York. Momenteel toeren de studenten door de Verenigde Staten, Canada, het Verenigd Koninkrijk en Nederland om een ​​indruk te krijgen hoe de zorg in de verschillende landen is ingericht. In ons land omvatte de rondreis onder meer bezoeken aan een ziekenhuis, een gezondheidscentrum, een huisartsenpraktijk en een centrum voor lichamelijke en geestelijke handicaps. Het doel is om studenten kennis te laten maken met de verschillende systeemsoorten en op het vergelijken en analyseren van de sterktes en zwaktes van elk model. Op sommige kwesties werd wat dieper op ingegaan, zoals over de toewijzing van middelen, het reguleren en beheren van kosten, het omgaan met problemen en het levenseinde.

Bij Leyden Academy kwamen een aantal van deze onderwerpen aan de orde. Promovenda Miriam Verhage vertelde over de missie en de onderzoeksprojecten van Leyden Academy alsook over de inrichting en financiering van de gezondheidszorg in Nederland. Miriam gaf ook een kort inzicht over de impact van COVID-19 en op de zorg voor kwetsbare ouderen. Het thema van de presentatie van Lucia Thielman, onderzoeker bij Leyden Academy, was ‘Zorg voor ouderen in een samenleving in transitie’. Nederland is de afgelopen jaren overgegaan van een verzorgingsstaat naar een participatiestaat. Binnen deze transitie is de zorg voor ouderen veranderd van zorg in verpleeghuizen naar zorg thuis. Daarnaast wordt de zorg steeds vaker verleend door informele zorgverleners, in samenwerking met formele zorgaanbieders zoals de huisarts. Ook hebben de studenten ervaren hoe het voelt om oud te zijn met behulp van het ‘verouderingspak’. Waaronder trillende handen, onvaste voeten en beperkt gezichtsvermogen door glaucoom of diabetische retinopathie, afhankelijk van de gekozen bril. Een echte eye-opener…

De zeggenschap van ouderen in besluitvorming wordt gezien als een belangrijk democratisch ideaal, en krijgt vorm via cliëntenraden waarin vertegenwoordigers namens ouderen spreken. In aanvulling hierop is er behoefte bij cliëntenraden en bestuurders om vanuit partnerschap bij te dragen aan de kwaliteit van leven van ouderen. Zij zoeken naar meer eigentijdse vormen van zeggenschap, waarbij ouderen rechtstreeks hun stem ten gehore brengen om snel en tijdig te kunnen inspelen op behoeften en wensen. Een voorbeeld hiervan is Tante Co, een digitale zuil waar ouderen hun feedback kunnen geven op uiteenlopende vragen. Deze feedback kan zich vertalen in praktische verbeteringen in de alledaagse zorg en leefomgeving. Tineke Abma en Elena Bendien verzamelden de leerervaringen met Tante Co in een woonzorgcentrum vanuit verschillende perspectieven (bestuurder, manager welzijn, ontwerper en oudere).

We vinden zeggenschap heel belangrijk, maar de ervaringen van ouderen komen vaak indirect tot ons via de stem van vertegenwoordigers. Het komt erop aan om ouderen actief uit te nodigen, zodat zij gaan participeren en hun wensen en behoeften rechtstreeks kenbaar maken; hierin zijn we als professionals en bestuurders aan zet. De structuren waarbinnen we zeggenschap organiseren, zijn heel bepalend. Niet voor niets zoeken bestuurders en cliëntenraden naar nieuwe, eigentijdse vormen van directe zeggenschap en partnerschap. Directe zeggenschap betekent dat mensen zelf hun wensen en behoeften naar voren brengen in plaats van hun stem uit te lenen aan vertegenwoordigers. Directe zeggenschap is verrijkend en biedt in potentie meer ruimte aan de diversiteit onder ouderen dan representatieve vormen van zeggenschap. ‘Tante Co’ is een voorbeeld van directe zeggenschap, en verdient systematische evaluatie om te achterhalen wat de ervaringen zijn van betrokkenen. Vragen die hierin relevant zijn: Kunnen we zo echt de ervaringen en perspectieven van oudere bewoners leren kennen? Biedt het instrument voldoende ruimte voor bewoners om zich uit te drukken en uiting te geven aan hun ervaringen? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat bewoners en professionals ‘Tante Co’ gaan gebruiken? En ten slotte: Hoe bewaken we de balans tussen technologie en direct menselijk contact; kan technologie het contact voeden en versterken?

De eerste indrukken zijn bemoedigend en vormen de basis voor een evaluatieonderzoek naar onder meer de balans tussen technologie en het goede gesprek naar achterliggende ervaringen. Lees hier meer over in het artikel ‘Naar eigentijdse vormen van zeggenschap door ouderen’ van Tineke Abma en Elena Bendien dat op 23 juni verscheen in Gerōn . Klik hier om het hele artikel te lezen.

Met dank aan Thea Straver voor de foto van de dansende dames.

Sinds 1 juli 2022 is Paul van der Voorst Manager Bedrijfsvoering bij Leyden Academy. Binnen onze organisatie gaat hij de bedrijfsvoering verder professionaliseren, inclusief de ICT en HR afdeling. Paul heeft een achtergrond in Finance & Control. Hij heeft zijn sporen verdiend bij onder meer de TU Delft, waar hij als Finance Manager Faculteit Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek werkzaam was. Daar was hij verantwoordelijk voor de planning- en controlcyclus. Daarvoor werkte hij elf jaar bij de Sociale Verzekeringsbank in meerdere functies (senior business controller, business controller). Ook is hij actief geweest als bestuurslid/penningmeester bij de middelbare school van zijn kinderen.

Ook Roos Chaudron is deze maand bij ons gestart. Als Manager PR & Communicatie richt zij zich primair op het maken van een vernieuwingsslag op het huidige PR- en communicatiebeleid. Voor haar overstap naar Leiden Academy was Roos enkele jaren senior communicatieadviseur en woordvoerder bij Arriva Nederland. Hier was zij hoofdzakelijk werkzaam voor de regio Zuid-Holland Noord en deels voor de afdeling corporate communicatie. Vóór Arriva haalde zij veel plezier uit haar functie als woordvoerder en communicatieadviseur bij VodafoneZiggo. De jaren dáárvoor deed Roos ervaring op bij FOX Networks Group, RTL, De Lotto en Unilever in diverse PR-en communicatiefuncties. Roos is vooral gecharmeerd van de missie van Leyden Academy: het verbeteren van de kwaliteit van leven van oudere mensen. Ook het werken voor een kleinere organisatie en de daardoor kortere lijnen, spreken haar erg aan.

We wensen beiden heel veel plezier en succes!