Op 20 en 21 juni 2022 vond het eerste Arts & Health Festival plaats in Leiden, met de focus op dans. Wat kan dans betekenen voor zorgmedewerkers, maar ook voor patiënten, cliënten en/of ouderen? Dit kleinschalige, participatieve en cross-disciplinaire festival wil de beweging van kunst in de zorg in Nederland stimuleren.

Programmaonderdelen
Workshops
Tara Rynders en Clare Hammoor verzorgden actieve dansworkshops die in het teken van compassiemoeheid en veerkracht stonden. Rynders zag in haar beroep als verpleegkundige de behoefte van ieder mens om gezien, gehoord en voor gezorgd te worden. Naast haar werk leidde haar passie tot het ontstaan van The Clinic, een dans- en kunstprogramma voor verpleegkundigen en zorgorganisaties in Amerika.

“Je kwetsbaar opstellen moet je durven, maar het voelde heel veilig en goed voor mijn mentale welbevinden. Ik zie het als een toevoeging in de ouderenzorg.” – Floor Westendorp (30 jaar), werkzaam in de ouderenzorg

Research seminar
In de wetenschap is steeds meer aandacht voor de waarde van kunst en creativiteit op de gezondheid. Toch is veel onderzoek biomedisch ingestoken en focust zich vooral op de gezondheidseffecten. In deze wetenschappelijke bijeenkomst werd ingegaan op participatieve onderzoeken waarin kunstenaars, deelnemers en onderzoekers samen kennis creëerden. De centrale vraag in de bijeenkomst was: hoe doe je recht aan ieders deskundigheid, perspectief en meerwaarde?

“Onderzoek naar de waarde van kunst gaat vaak over risicobenadering. Laten we ons richten op drie E’s: escape (los van je ziekte), expand (mogelijkheden uitbreiden) en embrace (elkaar omarmen) – Tineke Abma, directeur Leyden Academy

Symposium
In het afrondende symposium kwam alles samen. De aanwezige dansers, ouderen, zorg- en welzijnsprofessionals, onderzoekers, beleidsmakers en docenten werden getrakteerd op een gevarieerd programma en onderstaande gasten.

• De inclusieve dansvoorstelling ‘Ik en de ander’ van ReDiscoverMe toonde op een prachtige manier dat dans gaat over aanraking en naar elkaar kijken. “Mooi wat een dans zonder woorden kan vertellen.”, aldus een reactie uit de zaal.
• Dans en kunst tegen compassiemoeheid is de missie van Tara Rynders. Haar persoonlijke ervaringen met de zorg en de werkdruk van zorgmedewerkers is haar drijfveer. Want een op de drie zorgmedewerkers is gevoelig voor een burn-out en zoekt daarom een andere baan, aldus Tara.
• Louise Phillips uit Denemarken vertelde, op basis van haar onderzoek Parkinson Dance, over de waarde van participatief en arts-based onderzoeksbenadering.
• Ferdinand Lewis, oprichter van Arts & Health Groningen, gaf aan dat kunst en gezondheid geen therapie is maar dat het wel degelijk van invloed is op het welbevinden. Hij beargumenteerde de waarde van het opleiden van kunstenaars die in bijvoorbeeld het ziekenhuis kunnen werken, en het belang van onderwijs over creativiteit bij professionals in preventie en zorg.
• Voorzitter van de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) Jet Bussemaker zou willen dat we ons meer gaan richten op gezondheid in plaats van op zorg. Klik hier voor de pdf van het RVS-rapport Anders leven en zorgen.
• Marc Vlemmix en Rosan Chinnoe wilde met hun korte documentaire ‘I found you’, die tijdens het symposium in première ging, niet de medische kant van Parkinson laten zien maar vanuit dans.
• Danielle Swart van hetJo Visser fonds reikte het eerste Leydse Lintje uit aan José Elshof (80 jaar) voor haar inzet om dans voor mensen met bewegingsbeperkingen te stimuleren. José is ervaringsdeskundige en heeft, samen met Leyden Academy, DansPark in Leiden mogelijk gemaakt.
• Dagvoorzitter Margreet Melman vroeg de zaal tot slot om enkele woorden die dit Arts & Health Festival kenmerkte: verrijkend, inspirerend, verbindend, wonderen, contact. Het was het allemaal!

“Care for people, who care for others.” – Tara Rynders, verpleegkundige en danser

Over de initiatiefnemers
Het Jo Visser fonds steunt duurzame vernieuwing in de zorg voor ouderen, via onderzoek, onderwijsprojecten en waardevolle ontmoetingen tussen jong en oud. Nadruk op welzijn en praktijkgericht leren staat hierbij voorop. Leyden Academy beweegt zich al jaren in het participatieve onderzoek naar rondom Arts & Health en is betrokken bij diverse onderzoeken waar dans en andere kunstvormen centraal staan. Kijk voor meer informatie op www.kunstindezorg.com.

Als u op de hoogte gehouden wilt worden van een mogelijk Arts & Health Festival in 2022, laat het ons weten.

De foto’s zijn gemaakt door Henk Aschman.

Vanmiddag heeft José Elshof (80 jaar) het eerste Leydse Lintje ontvangen voor haar inzet om dans voor mensen met een bewegingsuitdaging zoals Parkinson en MS te stimuleren. José is ervaringsdeskundige en heeft, samen met Leyden Academy on Vitality and Ageing, DansPark in Leiden mede mogelijk gemaakt.

DansPark
Sinds 2017 wordt iedere woensdag van 10.30 tot 11.30 uur de collegezaal van Leyden Academy omgetoverd tot een dansvloer voor de heren en dames van DansPark (voorheen Dance for Health). Aansluitend is er gelegenheid om gezellig met elkaar na te praten onder het genot van koffie of thee. Een ontmoetingsplek vol dans, muziek en plezier. Zo werken de dansers bijna ongemerkt aan hun conditie, souplesse, houding en balans, maar geeft het hen ook verbinding, ontspanning en heel veel plezier. Door het vergroten van het lichaamsbewustzijn en het denken in mogelijkheden, wordt ook het zelfvertrouwen gesterkt, aldus Danielle Swart, initiatiefnemer van het Leydse Lintje.

“Ik kon niet bevroeden wat een positieve invloed deze dansexpressie op mij heeft. Echt fantastisch! Het heeft een positieve invloed op mijn stemming en fysiek word ik sterker. Zo kan ik beter omgaan met mijn verstoorde balans.” – danser

Waarom een Leyds Lintje
Met het Leydse Lintje willen Leyden Academy en het Jo Visser fonds hun betrokkenheid en waardering tonen voor bijzondere initiatieven op het gebied van kunst in de zorg. De uitreiking vindt plaats tijdens het eerste Arts & Health Festival dat op 21 juni plaatsvindt in het Imperium theater in Leiden. Het Leydse Lintje is ontworpen door kunstenares Charlotte Molenaar uit Driebergen-Rijssenburg. Zij ontwerpt buitengewone accessoires van wol, zijde en vintagestoffen.

Voor andere locaties en voor meer informatie kunt u terecht op de website: www.danspark.org. Aanmelden voor een proefles kan via info@danspark.org. Een lidmaatschap bedraagt 40 euro per maand.

De foto is gemaakt door Henk Aschman.

In de maanden juli en augustus wordt voor het zesde jaar Zomervisite door de initiatiefnemers Leyden Academy on Vitality and Ageing en het Jo Visser fonds georganiseerd. De oproep voor jongeren en zorglocaties om zich aan te melden is door het hele land uitgezet. We vroegen projectleider Danielle Swart naar het hoe en waarom van Zomervisite.

Kan je in het kort uitleggen wat Zomervisite is?
Jongeren tussen 16 en 25 jaar mogen elk 25 uur spenderen aan betekenisvolle ontmoetingen met ouderen in een zorglocatie in hun eigen buurt. Zij ondertekenen een vrijwilligersverklaring en worden gekoppeld aan ouderen in zorglocaties die in de zomerperiode behoefte hebben aan aanspraak en gezelligheid. De jongeren gaan met hen koffie drinken, spelletjes spelen of met de rolstoel naar de markt of boulevard. Tijdens het één-op-één contact ligt de focus op welzijn en niet op zorg. De jongeren ontvangen een vergoeding die het Jo Visser fonds samen met de zorgorganisaties ter beschikking stelt. Na afloop vraagt Leyden Academy naar hun ervaring en hoe dit hun beeldvorming over (werken in de) ouderen(zorg) heeft beïnvloedt.

Waarom organiseren jullie Zomervisite?
Met Zomervisite krijgen jongeren de kans om een kijkje in de keuken te nemen. Door deze waardevolle ontmoetingen leren ze op een laagdrempelige manier de woon- en leefwereld van ouderen in een zorglocatie kennen. Dit laat zien dat werken in de ouderenzorg een mooi vak is en kan invloed hebben op hun beeldvorming en mogelijk ook op hun studiekeuze. Voorgaande edities tonen aan dat de jongeren veel waardering van de ouderen kregen en dat alle betrokkenen erg enthousiast zijn. “Ik vond het interessant om te horen over dingen die zij hebben meegemaakt. Ik ging altijd met een enorme glimlach weg en kwam blijer thuis na Zomervisite”, aldus deelnemer Anton. Ouderen vinden het fijn om met jonge mensen in contact te komen, en dan zeker in de rustigere zomerperiode. De bewoners worden zichtbaar vrolijk van de persoonlijke aandacht die ze krijgen.

Waarom denk je dat jongeren niet snel voor een baan in de ouderenzorg kiezen?
Gelukkig kiezen meer jongeren voor een opleiding in de zorg, maar helaas kiest daarvan minder dan vijf procent voor een baan in de ouderenzorg. Met het groeiende aantal ouderen die zorg nodig hebben, is dat zorgwekkend. Je hoort vaak dat ouderenzorg niet sexy is. Maar dat hoeft ook niet, het is een ontzettend leuke en gevarieerde baan waar je heel veel voldoening uit haalt en waardering voor krijgt. Hoog tijd om het imago dat jongeren over werken in de ouderenzorg hebben positiever te kleuren. Zomervisite draagt hier aan bij, het is een soort ‘banenmarkt’ voor jongeren!

Hebben medewerkers van zorgorganisaties het niet al druk genoeg om ook nog eens een jonger iemand te begeleiden? Waarom hebben zorgorganisaties hier baat bij?
De reacties van de afgelopen vijf jaar laten zien dat Zomervisite heel positief ontvangen wordt. De inzet van jongeren ontlast medewerkers juist en maakt bewoners en medewerkers vrolijk door hun positieve energie, enthousiasme en gezelligheid. Natuurlijk vergt het enige afstemming om jongeren aan ouderen te koppelen, maar voor de rest heeft de organisatie er geen omkijken naar. Via de app van stichting JOW! wordt de aanwezigheid van jongeren gecoördineerd en afgetekend. Een kind kan de was doen!

Ga voor meer informatie of om aan te melden (voor zowel jongeren als zorglocaties) naar zomervisite.mystrikingly.com. Heb je vragen? Neem contact op met Danielle Swart: mailto:swart@jovisserfonds.nl.

In elke kwartaalnieuwsbrief van Leyden Academy introduceren we één van onze wetenschappelijke stafleden aan de hand van een actueel onderzoek of nieuwsfeit. In deze editie vertelt Charlotte van den Eijnde over de nieuwe videoreeks over Thuisgeluk, welke in het najaar beschikbaar zal zijn.

Allereerst de vraag wat je achtergrond is?
Ik heb een bachelor Ergotherapie en een master Sociologie. In mijn studies heb ik mij vooral gericht op informele zorg en participatievraagstukken. Ik werk inmiddels tweeënhalf jaar bij Leyden Academy als lid van de wetenschappelijke staf.

Waar houdt je je bij Leyden Academy mee bezig?
Ik werk als promovenda en ben bij verschillende onderzoeken betrokken waarin ik voortdurend praktijk en wetenschap probeer te verbinden. De onderzoeken vinden plaats in de intramurale- en extramurale zorg en in het MBO-onderwijs. Ik doe vooral onderzoek naar het moreel ethisch leren van (aankomende) zorgprofessionals. Met moreel ethisch bedoel ik het stellen van vragen, als ‘doe ik het goede?’ en ‘waarom doe ik wat ik doe?’. Zorgmedewerkers krijgen dagelijks te maken met vraagstukken waarin er een moreel ethisch component zit. Dit zit niet altijd in grote dingen, maar kan ook in de kleine alledaagse handelingen zitten. Uit onderzoeken in de praktijk weten we dat het belangrijk is voor de kwaliteit van zorg en het werkplezier van medewerkers dat er aandacht en ruimte is voor stilstaan, bezinning en reflectie op het werk en deze vraagstukken. De context wordt echter gekenmerkt door grote complexiteit en staat voortdurend onder druk, hierdoor is dit nog niet zo eenvoudig. Ik doe daarom onderzoek naar praktische handvatten die goed aansluiten bij de dagelijkse praktijk en die (aankomende) zorgmedewerkers ondersteunen.

Je richt je nu onder andere op de binnenkort te verschijnen videoreeks over Thuisgeluk. Zou je daar iets meer over kunnen vertellen?
De videoreeks Thuisgeluk bestaat uit ongeveer twintig filmpjes die opgenomen zijn bij oudere mensen die thuiszorg ontvangen. Voor de reeks hebben we dus echte situaties gefilmd bij mensen thuis, waarbij niets in scene is gezet. Voorafgaand hebben we onderzoek gedaan in de praktijk naar de thema’s die spelen. Belangrijk, omdat de filmpjes wel aan moeten sluiten bij hoe de praktijk werkelijk is. Vervolgens hebben we bij vier organisaties gefilmd en zijn er in totaal acht medewerkers gevolgd in hun werk. Iedere gefilmde situatie proberen we te reduceren tot een kort filmpje van maximaal twee minuten waarin een voorbeeld van liefdevolle zorg te zien is. De filmpjes kunnen onder andere in het onderwijs voor zorg- en welzijnsprofessionals worden gebruikt. Wij hopen mensen met de videoreeks Thuisgeluk te inspireren.

Wat heeft Thuisgeluk jou gebracht?
Thuisgeluk heeft mij veel meer inzicht gegeven in de context van de thuiszorg. Waar ik voorheen vooral onderzoek heb gedaan in de verpleeghuiszorg, mocht ik nu met medewerkers in de wijk meelopen. Wat mij vooral is bijgebleven is hoe belangrijk de thuiszorg is. Als je nog nooit hebt gewerkt, meegelopen of iemand kent die thuiszorg ontvangt, besef je het misschien niet, maar thuiszorgmedewerkers zijn een spin in het web voor veel mensen in de wijk. Zorgrelaties duren vaak jaren, waarin de medewerker een centrale rol speelt. Werken in de thuiszorg is een complexe en veelzijdige baan, met verschillende rollen en taken. Zo werk je samen met mantelzorgers maar ook met formele zorg, ben je er voor iemand die bijvoorbeeld eenzaam is of even een verhaal kwijt wil, regel je soms het huishouden en voer je ook nog medische handelingen uit. En dan vergeet ik vast nog belangrijke rollen en taken te noemen. Kern is echt het werken vanuit de relatie samen met de persoon, waardoor je bijdraagt aan het thuisgeluk van mensen.

Meer lezen over Thuisgeluk? Klik dan hier. Wilt u worden geïnformeerd zodra de videoreeks beschikbaar is? Neem dan contact op met Marie-Louise Kok.

Gisterenmiddag was de afsluiting van de derde editie van het succesvolle gratis leerprogramma Silver Starters, waarin 65 vijftigplussers middels online leren en coaching door experts de basis hebben geleerd om hun idee om te zetten in een eigen bedrijf. Dit programma is ontwikkeld door Leyden Academy on Vitality and Ageing en mede mogelijk gemaakt door Aegon en Knab.

Hoe is het met ……..
Han van Doorn, winnaar van Silver Starters 2019, maakte indruk met zijn verhaal en zijn Are You Okay Today-app. Door de app en een kastje dat het verbruik van elektriciteit of water meet, kunnen mantelzorgers op afstand een oogje in het zeil te houden. Na een periode van onderzoek, ontwikkeling en drie maanden succesvol testen op honderd locaties is Van Doorn op zoek naar investeerders en een organisatie die de app wereldwijd toegankelijk kan maken. En dat is niet makkelijk: “Van de informele zorginnovaties gaat slechts 5% door en daarvan redt enkel 60% het, omdat ze nauwelijks (financieel) ondersteund worden.” Van Doorn is met zijn 85 jaar nog steeds hongerig naar informatie en vertelt de aanwezigen graag over zijn leermomenten. Ten eerste werd hij verliefd op zijn idee, terwijl hij door het programma besefte dat hij moest denken vanuit de klant en diens probleem. Verder is een business model onderhevig aan verandering, je zult dus flexibel moeten zijn. Han sluit af met de wijze woorden: “Ga je met pensioen? Bedenk wat je later wil worden. En als je vitaal oud wil worden, dan moet je Silver Starters doen!”

Pitch perfect
Onderstaande vijf deelnemers waren genomineerd voor de finale. Ze gaven een inspirerende pitch en beantwoorden vragen van de vakjury.

• Anouk Butterlin met Seenior Hub, een tech-belevingswinkel voor ouderen. In dit ‘speelhonk’ kan men technische gadgets als bijvoorbeeld VR brillen en drones uitproberen, uitleg krijgen en eventueel aanschaffen.
• Annette Poels met Groeninspiratie, om dakterrassen en tuinen groen, optimaal en duurzaam aan te passen zodat men ook op oudere leeftijd kan blijven tuinieren en zelf iets voor het klimaat kan betekenen.
• Helena van Harten met Natuur Thuis, een voedselbos en biologische permacultuur pratijktuin om te leren meer in evenwicht met de natuur te leven, en waar generaties na ons profijt van hebben.
• Hester Wandel met Het Atelier Van, een podcastplatform voor kunstenaars, musea en bedrijven met kunstcollecties. Men kan niet alleen kunst ervaren door het te zien, maar juist ook door te luisteren.
• Wil Plomp met My-W Creations, voor het borduren en bedrukken van betaalbare bedrijfskleding (vanaf 1 stuks) voor de ‘kleinere’ ondernemer.

De winnende ideeën
De vakjury, bestaande uit Tineke Abma (directeur Leyden Academy), Arjan in ’t Veld (partner Bureauvijftig), Nadine Klokke (CEO Knab) en Martin Luxemburg  (partner Unknown Group), was onder de indruk van alle finalisten maar beloonde het idee van Anouk met een bedrag van 5000 euro om haar belevingswinkel-idee verder te brengen. Ook was er een publieksprijs waar men eerder al online een stem op kon uitbrengen. De winnaar die na de ruim 1200 stemmen ook een geldbedrag van 5000 euro won, was Hester met haar kunstenaarspodcastplatform. We willen zowel de winnaars als alle deelnemende olderpreneurs heel veel succes wensen met hun reis van idee naar bedrijf.

Over Silver Starters
Oudere ondernemers zijn de snelst groeiende groep ondernemers, in Nederland en ook internationaal. Toch zijn er nauwelijks startup-programma’s gericht op deze doelgroep. Met Silver Starters krijgen deelnemers inzicht in klantbehoeften en -wensen, verdienmodellen, marketing en prototyping, en werken ze met behulp van een coach naar zelfstandig ondernemerschap toe. “Ouderen zijn vaak beter bekend met de risico’s en proberen die te mijden.” Die eigenschap helpt bij het opzetten van een bedrijf: vijftigplussers die een eigen bedrijf beginnen zijn twee- tot driemaal succesvoller dan dertigers, zo blijkt uit Amerikaans onderzoek. “We zien ook een maatschappelijke winst; deelnemers voelen zich actiever, zijn beter voorbereid op hun toekomst en hun zelfvertrouwen neemt toe”, aldus onderzoeker Jolanda Lindenberg.

De 2022-editie is hiermee afgerond. Ben je geïnspireerd geraakt en lijkt het je leuk om aan een mogelijk volgende editie van Silver Starters deel te nemen? Laat het ons weten!

Veel vijftigplussers lopen rond met het idee om ooit nog voor zichzelf te beginnen, tijdens of na hun pensionering, maar kunnen een zetje gebruiken om dit daadwerkelijk te doen. Uit onderzoek blijkt dat vijftigplussers die een eigen bedrijf beginnen, twee- tot driemaal succesvoller zijn dan dertigers. Toch zijn vrijwel alle start-up programma’s gericht op jongere ondernemers. Daarom hebben Leyden Academy en Aegon voor de derde maal Silver Starters georganiseerd, een persoonlijk, digitaal leerprogramma waar vijftigplussers gedurende acht modules van online leren en coaching door experts de basis leren om hun idee om te zetten in een eigen bedrijf.

Dinsdagmiddag zal de afsluitende bijeenkomst van Silver Starters 2022 bij onze samenwerkingspartner Aegon in Den Haag plaatsvinden. Dan zal een jury het meest belovende idee belonen met een bedrag van 5000 euro om dat idee verder te brengen. Daarnaast mag het publiek ook hun stem uitbrengen op hun favoriete start-up. Onderstaande vijf deelnemers zijn genomineerd:

• Anouk Butterlin met Seenior Hub, een tech-belevingswinkel voor senioren
• Annette Poels met Groeninspiratie, om dakterrassen groen, optimaal en duurzaam aan te passen
• Helena van Harten met Natuur Thuis, biologische pratijktuin om te leren meer in evenwicht met de natuur te leven
• Hester Wandel met Het Atelier Van, een podcastplatform voor kunstenaarsateliers
• Wil Plomp met My-W Creations, voor het borduren en bedrukken van betaalbare bedrijfskleding (vanaf 1 stuk)

Welke van deze ondernemers gun jij een startkapitaal van 5000 euro? In een video vertellen de vijf ondernemers-in-spé je in een minuut over hun plan. Breng je stem uit en bepaal mee wie de Publieksprijs wint. Stemmen kan tot dinsdag 7 juni 16.00 uur via deze link.

Meer weten over Silver Starters en/of je interesse voor een mogelijke volgende editie kenbaar maken? Klik dan hier!

 

Het team van kennisinstituut Leyden Academy on Vitality and Ageing zet zich in voor verbetering van de kwaliteit van leven van oudere mensen. Naast lichamelijke vitaliteit hebben wij ook aandacht voor mentale en geestelijke vitaliteit. Samen het gesprek aangaan, wijsheden delen en filosoferen over het leven houdt niet alleen de geest fit, het werkt ook verbindend en draagt bij aan zingeving. Daarom gaat Leyden Academy zich de komende jaren richten op levenskunst voor ouderen. Dit doen we door oprichting van een Stoïcijnse school voor senioren.

VOORbeeld-verkiezing voor een gezonde samenleving
De oprichting van De Stoïcijnse school voor senioren kan mogelijk worden gemaakt door een subsidie van de VOORbeeld-verkiezing 2022, die in oktober zal plaatsvinden. Deze verkiezing is het initiatief van een aantal geëngageerde ondernemers. Zij stellen jaarlijks 10% van hun omzet beschikbaar voor projecten die een positieve bijdrage leveren aan een mooiere, betere en gezondere samenleving voor mens, dier en milieu.

Over het stoïcisme
Het stoïcisme is een vorm van levenskunstfilosofie die vandaag de dag in veel landen erg populair is. In de laatste tien jaar zijn er veel boeken verschenen over deze eeuwenoude levensvisie. Klassieke teksten werden hertaald en inzichten daaruit werden toegepast op de problemen waar we in het heden mee te maken hebben. Bijvoorbeeld gezond ouder worden.
Van de klassieke stoïcijnse filosofen gelden Epictetus, Seneca en Marcus Aurelius als de grote inspiratoren. Zij leefden en leerden alle drie zo rond het begin van onze jaartelling. De ene was keizer, de andere slaaf, de derde adviseur. Niet elitair dus of hoog over, maar praktisch, alledaags herkenbaar en interessant voor alle rangen en standen, voor jong en oud.
Zeker in de samenleving van nu, waarin maakbaarheid nog altijd hoogtij viert, is het stoïcisme een effectieve sparringpartner. Over veel belangrijke levensthema’s, zoals succes, aanzien, bezit, ziekte, lijden en verlies hebben we – aldus de stoïcijnen – slechts zeer beperkte macht. We hebben weinig invloed op hoe dingen gaan, op wat ons gegund is en wat niet.

Wilt u uw stem op ons mooie project uitbrengen? Dat kan tot 14 juni via deze link! (U kunt opplussen naar 10 punten en dan bevestigen.)