Nederlands – Pagina 24 – Leyden Academy

“Een verouderende populatie is geen probleem, maar een succes”

12-11-202122-11-2021leydenacademy

Op donderdag 11 november 2021 sprak collega David van Bodegom in het Academiegebouw van Universiteit Leiden zijn oratie uit als bijzonder hoogleraar ‘Vitaliteit in een verouderende populatie’ aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). In zijn oratie dook arts en historicus Van Bodegom in de geschiedenis om duidelijk te maken hoe we de huidige epidemie van ‘ouderdomsziekten’ als diabetes type 2 en hart- en vaatziekten een halt toe kunnen roepen. Zo verwees hij onder meer naar de Griekse mythologie, bracht hij 19e-eeuwse ‘hygiënisten’ als Samuel Sarphati en Thomas Allinson in herinnering en citeerde hij beroemdheden als toneelschrijver George Bernard Shaw en Pippi Langkous.

Populatie behandelen
De kersverse hoogleraar sprak eerst over de manier waarop wij verouderen en de grote gezondheidswinst die er voor ouderen nog te realiseren is. Vervolgens maakte hij duidelijk dat we de huidige epidemie van ouderdomsziekten te lijf moeten gaan op het niveau van de populatie in plaats van het individu. “Als de helft van de bevolking overgewicht heeft moeten we niet in elk individu zoeken naar de oorzaak, maar op zoek naar de oorzaak in onze gedeelde omgeving. We leven in een populatie waar een nieuw normaal geldt. Het nieuwe normaal is inactief, heeft overgewicht, een hoog risico op diabetes, hart- en vaatziekten en tal van andere ouderdomskwalen. Een individuele methode voor mensen met een hoog risico is niet de oplossing. We are all at risk. We zullen moeten leren en onderzoeken hoe je een populatie moet behandelen.”

Spelen en uitproberen
Ten slotte betoogde Van Bodegom dat vitaliteit méér is dan gezondheid en hoe peer coaching, spel en spelen daaraan kunnen bijdragen. “Om beter te worden in het voorkomen van ziekte en het bevorderen van gezondheid en vitaliteit in een verouderende populatie, moeten we op kleine schaal in kleine proeftuinen in het veld, in de populatie, nieuwe dingen uitproberen.” Hij noemde hierbij voorbeelden zoals de Vitality Club waar oudere wijkgenoten samen sporten in de buitenlucht, leefstijlprogramma Bij de Kwekerij waar mensen met diabetes type 2 samen bewegen en leren koken, en een nieuw project waarin samen met Buurtzorg wordt onderzocht hoe preventie in de thuiszorg mensen langer vitaal kan houden.

Vitale lange levens
Van Bodegom sloot positief af: “Een verouderende populatie is geen probleem waarvoor een oplossing hoeft te worden gezocht; het is een succes dat zovelen van ons zulke lange levens kunnen leiden. Ik spreek de hoop en ambitie uit dat ik met deze leerstoel een bijdrage kan leveren om meer mensen kansen te geven deze lange levens op een gezonde, gelukkige en vitale manier te kunnen invullen.”

U kunt de oratie ‘Vitaliteit in een verouderende populatie’ van prof. dr. David van Bodegom hier in zijn geheel teruglezen of bekijk de videoregistratie op YouTube (38 min.).

Leyden Academy presenteert haar nieuwe ‘gezicht’: Theo (75) uit IJmuiden

11-11-202114-12-2021leydenacademy

Ieder jaar wordt op 11 november, op de ‘verjaardag’ van Leyden Academy, het portret van een vitale oudere onthuld. Het ene jaar is dat een vrouw, het andere jaar een man. Het gekozen portret siert dan een jaar lang de website, sociale media-accounts en diverse communicatiemiddelen van ons instituut.
Het is ons een groot genoegen om Theo Warmenhoven aan u voor te stellen.

De 75-jarige Theo, geboren en getogen in IJmuiden, is sinds tien jaar weduwnaar en heeft twee dochters en een kleindochter. Theo: “Ik ben een nakomeling en eerlijk gezegd ben ik verwekt als vervanging van mijn zus Thea die in de oorlog aan difterie is gestorven. Mijn ouders waren erg gek met me en ik werd best verwend.” Theo’s ouders waren dan ook niet al te blij toen hij op zeventienjarige leeftijd besloot te gaan varen. Na vijf jaar ging hij in de betonbouw werken en hij heeft dat maar liefst veertig jaar gedaan.

Theo heeft verschillende hobby’s, waaronder hardlopen, boksen en wielrennen. Iedere ochtend staat hij om 04.00 uur op en gaat dan hardlopen, en om de dag fietst hij. Op de fiets heeft Theo trouwens menig (ei)land mogen verkennen, van Bali en Indonesië tot Swaziland en Zuid-Afrika. Daarnaast heeft hij een passie voor tattoos. Op zijn elfde jaar heeft hij zijn eerste tatoeage laten zetten en op zijn 74^ste zijn laatste. “Er is weinig ruimte meer op mijn lijf en bovendien zijn alle verhalen wel verteld.”

Theo heeft veertig jaar voor de buitenwereld verborgen gehouden dat hij niet kan lezen en schrijven. “Ik kwam er vroeger wel weg mee en was slim genoeg om het te ontwijken. Mijn vrouw hielp me. Als we bijvoorbeeld uit eten gingen, dan liet ik haar bestellen. Je wordt gehaaid in het verhullen, al kost het wel veel energie.” Vroeger was het een taboe en dat is het nog steeds, aldus Theo. Bovendien maakt dit digitale tijdperk het er niet makkelijker op. “Aangifte doen bij de politie is verschrikkelijk. Ook het kopen van kaartjes voor bijvoorbeeld een optreden van Hans Klok, waar ik graag naar toe ging, is vaak online.” Theo heeft altijd wel willen leren en schijven en heeft ook al eens lessen gevolgd maar hij heeft het pas echt goed opgepakt toen zijn vrouw kwam te overlijden en hij opeens alles zelf moest regelen. Sinds enkele jaren krijgt hij les in de bibliotheek in IJmuiden. Dankzij wat hulp en doorzettingsvermogen heeft hij enorme stappen gezet en is hij zelfs taalambassadeur bij Stichting ABC. Zijn droom is dat hij geen hulp meer hoeft te vragen aan zijn dochters maar de dingen zelfstandig kan regelen. Theo praat openlijk over zijn laaggeletterdheid en is echt een rolmodel wat ons betreft. Theo’s tip? “Leer kinderen lezen!”

Bekijk ook deze mooie reportage over Theo op de website van RTV Noord-Holland.

De foto’s zijn gemaakt door fotograaf Henk Aschman. Bekijk onze eerdere ‘gezichten’ in de portrettengalerij.

Oratie David van Bodegom: Vitaliteit in een verouderende populatie

11-11-202117-11-2021leydenacademy

Vandaag vieren we niet alleen de 13e dies natalis van Leyden Academy on Vitality and Ageing, maar ook de oratie van onze collega en kersverse hoogleraar David van Bodegom. Van 16.00 tot 17.00 uur zal David in het Academiegebouw van Universiteit Leiden zijn oratie uitspreken als bijzonder hoogleraar ‘Vitaliteit in een verouderende populatie’ aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), afdeling Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde. De leerstoel is ingesteld door Leyden Academy.

Volgens David ligt de sleutel tot gezond en vitaal ouder worden in onze leefomgeving. Hij pleit er dan ook voor om in de strijd tegen leefstijlgerelateerde aandoeningen onze leefomgeving te veranderen in plaats van individuele burgers een schuldgevoel aan te praten. “Zogenoemde ‘verouderingsziekten’ zoals diabetes type 2, overgewicht en hart- en vaatziekten zijn een enorm probleem in Nederland. Terwijl ze deels te voorkomen of verhelpen zijn met een gezonde leefstijl”, vertelt David. Maar in een leefomgeving waar we uren op kantoor zitten en op elk moment van de dag toegang hebben tot ongezond voedsel, is gezond gedrag volgens David moeilijk vol te houden. “Onze omgeving maakt ons ziek, en die moeten we dus ook aanpakken.”

Omgeving stuurt keuzes
Dat het aanbod in de omgeving onze keuzes stuurt, illustreert David aan de hand van een persoonlijk voorbeeld. “Sinds er op mijn werk een schaal met appels naast het koffieapparaat staat, eet ik veel meer appels. Niet omdat ik dat wil of omdat iemand me dat heeft gezegd, maar puur omdat het er staat. Als we onze omgeving veranderen, dan volgt ons gedrag dus vanzelf. Op deze manier is het plezieriger en kansrijker om een gezonde leefstijl vast te houden.”

Verder kijken dan de spreekkamer
De zorg is hier alleen nog niet op ingericht, merkt David. “Het voorschrijven van medicijnen loont in het huidige systeem meer dan met de patiënt in gesprek te gaan over een gezonde leefstijl.” Gelukkig ziet hij dat er op dit gebied een beweging gaande is. “Ik merk vooral onder jonge artsen en geneeskundestudenten dat leefstijl steeds belangrijker wordt gevonden. Zij kijken verder dan de spreekkamer.” Ook het Nationaal Preventieakkoord en de opname van gecombineerde leefstijlinterventies in het basispakket zijn volgens de hoogleraar stappen in de goede richting. “Maar we hebben de slag nog lang niet gewonnen.”

Ouderen coachen elkaar
Om de vitaliteit van ouderen te bevorderen, richtte David samen met collega’s bij Leyden Academy de Vitality Club op. Dit zijn groepen oudere buurtgenoten die samen een paar keer per week gymmen, geheel op eigen initiatief en dus zonder professionele begeleiding. “Deze clubs zijn een groot succes. Deelnemers komen meedoen voor hun gezondheid, maar blijven terugkomen voor de gezelligheid. Dit laat zien dat het sociale aspect belangrijker is. De ouderen coachen elkaar om gezond te blijven.” De volgende stap is om te onderzoeken of deze vorm van peer coaching ook werkt voor mensen met diabetes type 2. Hiertoe is onlangs het leefstijlprogramma Bij de Kwekerij opgezet. “We gaan onderzoeken of zo’n alternatief verwijstraject gezondheidswinst kan opleveren en op een duurzame manier de zorg kan ontlasten.”

Gezondheidswinst
De komende jaren wil David samen met zijn collega’s de beweging in leefstijlgeneeskunde nog verder brengen. Zijn toehoorders bij de oratie wil hij voornamelijk meegeven dat er nog veel gezondheidswinst voor ouderen te behalen valt. “Om dit te realiseren moeten we onze focus verleggen van het individu naar de populatie.”

De oratie van prof. dr. David van Bodegom is vanaf 16.00 uur rechtstreeks op internet te volgen, via deze livestream op de website van Universiteit Leiden.

Update 11 november 2021:
U kunt de oratie ‘Vitaliteit in een verouderende populatie’ van prof. dr. David van Bodegom hier in zijn geheel teruglezen of bekijk de videoregistratie op YouTube (38 min.).

Tineke Abma: “Cliënten vertegenwoordigen echt een nieuwe stem”

06-11-202106-11-2021leydenacademy

Op woensdag 3 november jl. vond de jaarlijkse Vakdag plaats van de BCMB, de Beroepsvereniging van Cliëntondersteuners met kennis van beperkingen. Cliëntondersteuners zijn een relatief nieuwe beroepsgroep met een spilfunctie in de zorg en het sociale domein. Tineke Abma, hoogleraar Ouderenparticipatie en directeur van Leyden Academy, richt zich in onderstaande video tot de deelnemers van de Vakdag. Zij vertelt over het belang van participatie en zeggenschap voor (oudere) cliënten, over de rol van Cliëntenraden, en over manieren om goed aan zeggenschap invulling te geven. Met aandacht voor nieuwe, directe vormen van inspraak, zoals het digitale meetinstrument Tante Co en de participatieve SamenStem-methode.

Tineke Abma sluit af met een boodschap voor cliëntondersteuners, waarin zij het belang van hun werk benadrukt: “Het is voor cliënten heel belangrijk dat zij goede ondersteuning krijgen in het vormgeven en articuleren van hun stem. Vergeet niet dat zij echt een nieuwe stem vertegenwoordigen en ook in de relatie met bestuurders en professionals ondersteuning nodig hebben om hun perspectief goed over het voetlicht te krijgen.”

Veelzijdig aanbod congressen ouderenzorg in najaar 2021

21-10-202115-11-2021leydenacademy

Het najaar is traditioneel een periode met veel grote congressen en conferenties. Dit biedt uitgelezen mogelijkheden om uw vakkennis op peil te houden, u te laten inspireren door de laatste ontwikkelingen en innovaties, en vakgenoten te ontmoeten. Ook in het najaar van 2021 staan er diverse interessante evenementen op stapel, vaak eindelijk ook weer fysiek op locatie. We zetten er graag enkele voor u op een rij.

Regiocongressen Waardigheid en trots
15 november t/m 6 december, diverse locaties en online
Samen werken aan steeds betere verpleeghuiszorg: dat is de kern van het jaarlijkse congres van Waardigheid en trots. In het najaar van 2021 worden dit keer maar liefst vier regiocongressen georganiseerd. Leyden Academy levert een bijdrage aan de eerste en laatste in de reeks. Zo vindt op maandag 15 november a.s. in NBC Nieuwegein een congres plaats met als thema ‘persoonsgerichte zorg’. Josanne Huijg verzorgt er een sessie over leefplezier in de verpleeghuiszorg, in samenwerking met ZZG Zorggroep en ActiVite. Het afsluitende congres op 6 december in Den Bosch heeft als thema ‘toekomst verpleeghuiszorg’. Tineke Abma neemt deel aan een talkshow over dit onderwerp, samen met Jolanda Buwalda (bestuurder Omring), Jan Megens (directeur zorgkantoor Menzis) en Gonny de Vries (Raad van Ouderen). Er wordt ook een inspirerend online programma georganiseerd. Bezoek voor meer informatie en inschrijving de congres website.
(UPDATE 15-11-21: i.v.m. de aangescherpte coronamaatregelen zijn deze congressen omgezet naar uitsluitend online)

Conferentie Een nieuwe generatie ouderen langer thuis
24 november, NBC Nieuwegein
Leyden Academy is kennispartner van deze toonaangevende jaarlijkse conferentie. Ook dit jaar is weer een boeiend programma samengesteld dat de volle breedte bestrijkt van vitaal en betekenisvol ouder worden in Nederland. In het plenaire ochtendprogramma komen sprekers aan het woord als Andrea Maier (Centre for Healthy Longevity, Singapore), Pieter Hilhorst (Raad voor Volksgezondheid en Samenleving) en Tineke Abma over de grote en groeiende diversiteit onder ouderen. In het middagprogramma zijn er in drie rondes tientallen sessies te volgen over onder meer leefplezier in de ouderenzorg, intergenerationele ontmoetingen, ouderen met een migratie achtergrond en de waarde van kunst in de zorg. Bezoek voor meer informatie en inschrijving de conferentie website. (UPDATE 15-11-21: i.v.m. de aangescherpte coronamaatregelen is deze conferentie uitgesteld naar woensdag 15 juni 2022)

Congres Ouderenzorg op de juiste plek
30 november, hotel Van der Valk Houten
Zorgvisie organiseert het congres ‘Ouderenzorg op de juiste plek’ over de grote uitdagingen voor een houdbare ouderenzorg. Met onder meer een keynote speech van Tineke Abma over houdbare ouderenzorg in internationaal perspectief, mede naar aanleiding van de landenvergelijking waar Leyden Academy eerder dit jaar een bijdrage aan leverde. Overige sprekers zijn o.a. verpleegkundige en student Teun Toebes, hoogleraar Patrick Jeurissen, bestuurders Marcel van Woensel (Van Neynsel), Kina Koster (Cicero Zorggroep), Jantine Wildschut (Lelie zorggroep) en Gea Sijpkes (Humanitas Deventer). Bezoek voor meer informatie en inschrijving de congres website.

Bekijk onze agenda voor meer interessante bijeenkomsten en cursusdata.

Rudi Westendorp: “Denen houden zich aan de afspraken”

18-10-202121-10-2021leydenacademy

Hoe werkt de zorg in Denemarken, wat kost het en hoe heeft het Deense zorgsysteem de ‘stresstest’ van de COVID-pandemie doorstaan, vergeleken met Nederland? Rudi Westendorp, hoogleraar Ouderengeneeskunde aan de Universiteit van Kopenhagen, ging er op vrijdag 15 oktober jl. over in gesprek met de cursisten en alumni van de executive leergang Goed leven, goede zorg voor ouderen. Lees ook een verslag van deze lezing op de website van Zorgvisie.

In de Faculty Club van Universiteit Leiden waren circa dertig bestuurders en beleidsverantwoordelijken uit de (ouderen)zorg verzameld. De jaarlijkse studiereis naar Scandinavië kon door de coronamaatregelen geen doorgang vinden, daarom werd professor Westendorp gevraagd om de Nederlandse zorg in internationaal perspectief te plaatsen. De oud-directeur van Leyden Academy, sinds 2015 werkzaam en woonachtig in Kopenhagen, maakte meteen duidelijk dat de Deense zorg bijzonder efficiënt is georganiseerd: hij toonde zijn persoonlijke pasje, dat hem overal toegang geeft tot zorg en dat zorgverleners alle informatie over hem verstrekt die nodig (en toegestaan) is.

Zorg om van te dromen
In de aansturing is de Deense gezondheidszorg al even efficiënt ingericht. Het land is opgedeeld in vijf regio’s met één directeur erboven, met doorzettingsmacht. Er is één centraal aangestuurde GGD. De langdurige zorg is belegd bij de 96 gemeentes die veel vrijheid krijgen om, transparant en met inachtneming van kwaliteitseisen, invulling te geven aan de opdracht ‘gij zult goed voor uw inwoners zorgen’. Heel logisch, vindt Westendorp, ook voor Nederland: “In Rotterdam heb je wat anders nodig dan in Oost-Groningen”. De zorgkosten liggen in Denemarken lager (ca. 12% van het BBP tegen ruim 14% in Nederland) en de bevolking vaart er wel bij: Denen geven hun leven gemiddeld een 8 en dit rapportcijfer loopt op naarmate de mensen ouder worden. Westendorp: “Dit is eigenlijk de zorg waar we in Nederland van dromen… maar die we hier nooit zullen krijgen.”

Corona als stresstest
Je kunt de kwaliteit van een zorgsysteem ook afmeten aan de mate waarin het schokbestendig is. Westendorp noemt de COVID-pandemie als ‘stresstest’. En ook hier komt Denemarken volgens hem beter uit de bus. De IC’s konden de toeloop goed aan en er is geen uitgestelde zorg om in te halen. Ook is er in Denemarken geen oversterfte geweest; buurland Noorwegen noteert zelfs ondersterfte, omdat ook influenza er door de coronamaatregelen nauwelijks voet aan de grond kreeg. Hoe komt het dat ‘oudemensenziekte’ COVID in Nederland zoveel meer slachtoffers heeft geëist? Met die vraag zette Westendorp, zelf lid van het Deense Outbreak Management Team, de aanwezigen aan het werk.

Afspraak is afspraak
Vanuit de discussies aan de tafels werden er diverse oorzaken geopperd. Zijn de Denen misschien gezonder dan wij? Welnee, zegt Westendorp, “ze roken en drinken als ketters”. Komt het omdat het land dunner bevolkt is? Onzin: een op de drie Denen woont in Kopenhagen, een stedelijk gebied met 2 miljoen mensen. De hoogleraar hielp de zaal uiteindelijk uit de spanning: het zit hem vooral in de discipline om zich aan maatregelen te houden. Maak je geen illusies, ook in Denemarken was er veel verhit debat. Maar als 80% van de Denen het eens is over de juiste weg, dan is dat het besluit, en schaart ook de overige 20% zich erachter. Westendorp: “Nederlanders denken vaak: ‘dat maak ik zelf wel uit’. Denen houden zich aan de afspraken, en wee je gebeente als je hiervan afwijkt. Er zijn dus geen uitvoeringsproblemen.”

‘We before me’
Dit is ook de voornaamste reden voor Westendorp’s vaststelling dat we die “gedroomde” Deense zorg in Nederland nooit zullen krijgen. Afspraak is afspraak en we before me, dat zit nu eenmaal in de Deense volksaard ingebakken en niet in de onze. Denen droegen massaal mondkapjes omdat je er niet aan moet denken een ander te besmetten. Nederlanders droegen de maskers met tegenzin, en dan vooral om zichzelf te beschermen. Het ontlokt Westendorp de uitspraak dat “elk land de COVID-epidemie krijgt als uiting van de cultuur die er heerst”. Toch is er hoop, want beide landen delen volgens de hoogleraar de collectieve wil om gezondheidszorg goed te regelen, en elkaar te helpen in tijden van rampspoed en ellende. “We willen in essentie hetzelfde, alleen zijn we in Nederland in de uitvoering de weg kwijtgeraakt. Waarom die marktwerking en versnippering, waarom organiseren we het niet als een publieke zaak?”, vraagt Westendorp zich af. Om positief af te sluiten: “We kunnen dit opnieuw opbouwen en de overheid van onderaf ter verantwoording roepen.”

Prof. dr. Rudi Westendorp is sinds 2015 hoogleraar Medicine of Old Age aan de Universiteit van Kopenhagen. Voorheen was hij hoogleraar Ouderengeneeskunde in het LUMC en oprichter en directeur van Leyden Academy on Vitality and Ageing. Hij schreef onder meer de bestsellers Oud worden zonder het te zijn (2014) en samen met prof. dr. David van Bodegom Oud worden in de praktijk (2015).

De volgende editie van de executive leergang Goed leven, goede zorg voor ouderen gaat op 13 januari 2022 van start. Er zijn nog enkele plaatsen beschikbaar. Kijk voor het programma en inschrijving op de cursus website.

Bijeenkomst ‘Eenzaamheid: bijproduct van migratie?’

14-10-202114-10-2021leydenacademy

Tijdens de landelijke Week tegen Eenzaamheid van 30 september tot en met 7 oktober jl., organiseerde Coalitie Erbij op dinsdag 5 oktober de bijeenkomst ‘Eenzaamheid: bijproduct van migratie?’. Nina Conkova was één van de sprekers tijdens deze bijeenkomst die mede werd georganiseerd door IDEM Rotterdam, Netwerk NOOM, Samen Kerk In Nederland (SKIN), Stichting Platform Islamitische Organisaties Rijnmond (SPIOR) en Sol.

Nina’s bijdrage ging over de beeldvorming rondom oudere migranten en vereenzaming. Zij liet zien dat er veel stereotype beelden bestaan ten aanzien van oudere mensen met een migratieachtergrond. Zij worden vaak ook gecategoriseerd naar westers of niet-westers, of naar de reden waarom zij naar Nederland zijn gekomen. “Door al die manieren van categoriseren komen deze mensen op een hoop terecht, terwijl hun verhaal en behoeften afhankelijk zijn van de persoon zelf en niet van de groep waartoe ze zouden behoren.” (Lees ook: ‘Stereotiepe benadering van migrantenouderen doet geen recht aan diversiteit in de praktijk’, juli 2021)

U vindt het verslag van deze bijeenkomst op de website van IDEM Rotterdam. Het artikel is geschreven door Wilke Martens, de foto’s zijn van Tom Pilzecker.

Leyden Academy heeft zich aangesloten bij de Nationale Coalitie tegen Eenzaamheid.

Oud worden? Begin jong! Ook als het gaat om woonplezier

11-10-202111-10-2021leydenacademy

Vandaag was de afsluitende webinar van de gratis online workshopreeks over woonplezier. In deze door Leyden Academy en ZorgSaamWonen ontwikkelde reeks gingen een kleine tweehonderd vijftigplussers en wijkprofessionals aan de slag met het concept woonplezier. Onderwerpen als thuisgevoel, woonwensen en -vormen, leefomgeving en innovaties kwamen hierbij aan bod.

Sociale factoren
Mensen leven langer, wat resulteert in een groeiende groep oudere ouderen. Iedere leeftijd brengt andere wensen en behoeftes met zich mee. In een samenleving die is ingericht op zo lang mogelijk zelfstandig wonen, is het nodig om tijdig na te denken over de keuzes die dat met zich meebrengt en de mogelijkheden die er zijn om blijvend woonplezier te ervaren. Verhuizen of de woning aanpassen? Kleiner wonen of groener wonen? In de eigen vertrouwde buurt blijven of juist liever dichter bij voorzieningen? Daar waar functionaliteit (zoals aantal vierkante meters, gelijkvloers, draairuimte etc.) voorop stond, lijken sociale factoren steeds belangrijker te worden. Denk hierbij aan sociale contacten, reuring en (groen)voorzieningen in de omgeving, een zitje in de zon etc.

Thuisgevoel en woongeluk
Naarmate de jaren vorderen brengen we doorgaans meer tijd in en om het huis door. Je ergens thuis voelen is fijn. Het draagt bij aan de kwaliteit van leven. Leyden Academy deed onderzoek naar het woonplezier van ouderen. Woonplezier is persoonlijk en veranderlijk. Het hangt samen met gevoelens van vrijheid, verbondenheid, genieten, thuisgevoel, ontspanning, veiligheid en comfort. Deze gevoelens kunnen worden opgeroepen door plekken, objecten, andere mensen en activiteiten in de woning en in de buurt.

Woonwensen en -vormen
De belangstelling voor gemeenschappelijk wonen neemt toe, net als de bereidheid om te verhuizen. De behoefte aan woonvormen die ontmoeting en veiligheid bieden is groot. Het aantal woonvormen, alsook de variatie, voor ouderen neemt gelukkig toe. Heeft u wel eens gehoord van een Knarrenhof, een Thuishuis, gestippeld wonen, kangoeroewoning of mantelzorgwoning? Tegenwoordig zijn er seniormakelaars die kunnen helpen in de zoektocht naar een juiste woning die aansluit bij de wensen en behoeftes.

Voor woonplezier zijn de ruimte en de mogelijkheid om in beweging te blijven belangrijk. Dus geen traplift maar tussentreden op de trap. – Deelneemster Monique

Leefomgeving
Wonen in een comfortabel huis is prettig en draagt bij aan het zo lang mogelijk zelfstandig wonen. Toch is dit niet voldoende. De leefomgeving speelt een steeds groter wordende rol. Zo moet de gebouwde omgeving veilig en toegankelijk zijn ingericht, met voldoende verlichting, overzichtelijke straten en veilige oversteekplaatsen. Ook hebben ouderen behoefte aan voorzieningen in de buurt. Drie A’s zijn hierbij belangrijk: Arts, Apotheek en Albert Hein (of een andere supermarkt natuurlijk). Maar ook is het fijn als een fysiotherapeut, bibliotheek en cafés in de buurt zijn. Als er voldoende plekken zijn waar mensen elkaar kunnen ontmoeten zoals een buurthuis of activiteitencentrum, maakt dit het langer thuis wonen makkelijker. Het hebben van goede contacten in de buurt vergroot het woonplezier en maakt dat mensen zich veilig en gekend voelen.

Ik heb gemerkt dat niet alleen de woning belangrijk is maar ook de omgeving. Zo wonen wij op rollatorafstand van winkels, en hebben we bus, bibliotheek en groenvoorzieningen voor de deur. – Deelnemer Han

Innovaties
Een pratende bloempot die vertelt hoe laat het is, een seintje geeft als het tijd is voor uw medicijnen en uw lievelingsmuziek kan afspelen. Een zorgrobot die een praatje maakt en samen met u een dansje maakt. Het bestaat echt! Technologie kan helpen om thuis (blijven) wonen aangenamer te maken. Er is steeds meer mogelijk en de gebruiksvriendelijkheid van hulpmiddelen neemt toe.

Toekomstperspectief
De overheid adviseert mensen tijdig na te denken over ouder worden en wonen op latere leeftijd. Maar wat is tijdig? Op een zekere leeftijd naar een seniorenwoning verhuizen? Duidelijk is wel dat wie prettig oud wil worden, op tijd begint met nadenken over de toekomst.

Door de cursus kijk ik meer om me heen en denk ik na over wat ik wil. – Deelneemster Klaske

De online workshopreeks is reeds afgerond. Bekijk de nieuwsbrieven met meer achtergrondinformatie en tips.

Werken aan een gezonde leefstijl bij de Kwekerij

07-10-202106-10-2021leydenacademy

In kwekerij de Ecotuin in Leiden gaat vandaag een pilot van start voor een leefstijlprogramma dat mensen met diabetes type 2 helpt om duurzaam gezonder te leven. Uit onderzoek blijkt dat mensen hun diabetes kunnen ‘omkeren’ door meer te bewegen en gezonder te eten, maar dat het ook moeilijk is om gedrag te veranderen én dit vol te houden. Doel van het nieuwe leefstijlprogramma ‘Bij de Kwekerij’ is dat mensen samen aan de slag gaan en elkaar motiveren om gezonder te leven.

Dit project is een samenwerking van Leyden Academy, het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), reïntegratiebedrijf DZB Leiden en Stichting Je Leefstijl als Medicijn. Samen ontwikkelen en onderzoeken de partners een leefstijlprogramma waaraan diabetes type 2-patiënten kunnen deelnemen. Dit kunnen patiënten zijn van het LUMC, van huisartsenpraktijken uit de omgeving maar ook kandidaten van DZB Leiden. Ook andere geïnteresseerden met diagnose diabetes type 2 kunnen zich aanmelden door contact op te nemen met onderzoeker Frank Schalkwijk.

Samen tuinieren, koken en bewegen
Bij de kwekerij zijn alle benodigde faciliteiten aanwezig, zoals een ecologische moestuin, een groene omgeving om buiten te bewegen en een professionele keuken om samen te leren gezonder te koken. De deelnemers komen op verschillende dagen in de week bijeen om workshops te volgen: om samen te bewegen, groenten te oogsten in de tuin en te koken. Bij alle activiteiten is peer coaching het uitgangspunt: de groep coacht en motiveert elkaar, zonder hulp van een (zorg)professional.

Naar een effectief leefstijlprogramma
Het doel is om te komen tot een bewezen effectief leefstijlprogramma dat op eigen benen kan staan. In het programma wordt hiertoe een aantal succesvolle (burger)initiatieven gecombineerd:

Stichting Je Leefstijl Als Medicijn is een burgerinitiatief met een online community van mensen met diabetes type 2 die elkaar ondersteunen om gezonder te leven.
De Vitality Club is een beweegclub voor oudere buurtbewoners, opgericht door Leyden Academy. De deelnemers sporten samen in de wijk en coachen elkaar. De beweeggroepen zijn daardoor laagdrempelig, goedkoop en duurzaam.
Het LUMC biedt diverse workshops aan over gezonde voeding vanuit de afdeling Diëtetiek en de centrale keuken.

Twee jaar onderzoek
Onderzoekers van het LUMC en Leyden Academy zijn verantwoordelijk voor de wetenschappelijke evaluatie van de effecten van het leefstijlprogramma. De eerste pilot is nu van start gegaan om ervaring op te doen. In het voorjaar van 2022 start het wetenschappelijk onderzoek met een looptijd van twee jaar. Onderzoeker David van Bodegom van Leyden Academy, tevens hoogleraar Vitaliteit aan het LUMC: “We weten dat mensen van diabetes type 2 kunnen genezen door hun leefstijl aan te passen. Maar we weten ook allemaal hoe lastig het is om je gedrag duurzaam te veranderen. We hebben veel goede ervaringen opgedaan met peer coaching-interventies zoals de Vitality Club, waar wijkgenoten samen aan hun conditie werken. We zien dat mensen komen meedoen om fitter te worden, maar blijven terugkomen omdat het zo gezellig is. We hopen dit effect ook te zien Bij de Kwekerij.”

‘Logeren in je eigen toekomst’ tijdens Dutch Design Week 2021

04-10-202105-10-2021leydenacademy

Hoe is het om te logeren in je eigen toekomst? Tijdens de Dutch Design Week in oktober 2021 wordt het filmportret ENCOUNTER#10 gepresenteerd, waarin het verblijf van 55-plussers in het huis van een 85-plusser is vastgelegd. De ‘jongere senioren’ ervaren in de woning van de ander het leven dat hen misschien zelf te wachten staat. Dit gebeurt op een artificiële en kortstondige manier; ze verblijven 24 uur in het huis van de ander die in zekere mate afhankelijk is van de zorg van anderen om zelfstandig te kunnen wonen en worden geconfronteerd met vraagstukken rondom het ouder worden.

“Doe maar rustig”
Initiatiefnemer en social designer Joost van Wijmen heeft in september 2021 twee ‘logeerpartijen’ georganiseerd en op film vastgelegd. Zo verbleven Annie (63) en Bert (67) een etmaal in de serviceflat van Henny (87). Annie droeg een verouderingspak, beschikbaar gesteld door Leyden Academy, om de beperkingen te ervaren van het verouderende lichaam. “Mijn lijf zegt nu ‘doe maar rustig’,” aldus Annie.

“Oud zijn is een kunst”
De tweede uitwisseling vond plaats bij locatie De Wilgenhof van Vitalis WoonZorg Groep. Bewoner Jan (85) ging uit logeren vlakbij zijn zus, die hij al lang niet had gezien, terwijl Frans (61) voor 24 uur kennismaakte met het leven in een woonzorgcentrum. “As ge nergens aan meedoet, komt er ook nooit iets van de grond. Ik vind het geweldig om mee te doen en mijn leven te laten zien,” aldus Jan. Voor Frans was het een indrukwekkende ervaring: “Oud worden is geen kunst, oud zijn wel. Wat dat betreft had ik een goed voorbeeld aan Jan. Ik bewonder zijn houding. Het is heel intiem om 24 uur in iemands veilige woonruimte te verblijven. Ik heb een beeld gevormd van Jan en de keuzes die hij heeft gemaakt in zijn leven, de inrichting van zijn woonruimte en zijn dagindeling. Ik nam zijn ritme over; het fietsen, het puzzelen, het ‘handwerken’ en ik ben net als Jan veel in het appartement gebleven. De stilte blijft me bij, dat gaf een geborgen gevoel.”

Het filmportret ‘ENCOUNTER#10, logeren in je eigen toekomst’ is te zien tijdens de Dutch Design Week van 16 tot 24 oktober 2021 tussen 11.00 en 18.00 uur bij Area 51 op Strijp-S in Eindhoven. Toegang is gratis. Kijk op de website van de Dutch Design Week voor meer informatie en om kaarten te reserveren.

Meer informatie over de diverse ENCOUNTER-projecten vindt u op de website. Klik hier voor meer informatie over de samenwerking met Leyden Academy.