De Jo Visser award wordt sinds 2012 door het Jos Visser fonds, partner van Leyden Academy, jaarlijks uitgereikt aan ambassadeurs voor waardige zorg. Ken je, of ben je betrokken bij een bijzonder, origineel initiatief dat jong en oud verbindt? Laat het ons weten!
Wil je meer informatie over de Jo Visser award en ben je benieuwd naar voorgaande gekozen initiatieven, klik dan hier.
Ieder jaar vertegenwoordigt een vitale oudere ons als het ‘gezicht’ van Leyden Academy (afwisselend een vrouw en een man). We streven hierbij naar een afspiegeling van de samenleving. Voor het nieuwe jaar, dat loopt van 11 november 2020 tot 11 november 2021, zijn we op zoek naar een vitale dame (vanaf ongeveer 75 jaar) die plezier en levenslust uitstraalt. “Het model hoeft geen gladgestreken kop te hebben, liever niet zelfs. We houden van groeven en rimpels en de twinkeling in de ogen, zodat je het leven in het gezicht kan zien,” aldus Yvonne Schinkel-Koemans van de communicatie-afdeling van Leyden Academy.
Tot 11 november 2020 hebben we het genoegen naar het gezicht van de 95-jarige Loek Middel uit Rosmalen te kijken. Loek is in Indonesië geboren en is dankzij zijn Nederlandse vader en Indonesische moeder met beide culturen opgegroeid. Na zijn huwelijk verhuisde hij naar Nederland. Loek heeft twee zoons, vier kleinkinderen en vijf achterkleinkinderen. Zijn hobby’s zijn onder andere Tai Chi en line-dansen, en tot corona toesloeg ging hij graag met de trein naar een leuke stad om daar rond te wandelen, indrukken op te doen en naar mensen te kijken. De portretfoto van Loek is gemaakt door fotograaf Henk Aschman.
“De uitermate vitale 95-jarige Loek is niet alleen ons boegbeeld, maar ook voor ouderen in het algemeen!”
Tot maandag 28 september kunt u uw foto(‘s) via e-mail sturen naar koemans@leydenacademy.nl. Het winnende portret wordt op woensdag 11 november a.s. onthuld op de twaalfde ’verjaardag’ van Leyden Academy, en zal vervolgens een jaar lang de homepage van de website, sociale media-accounts en diverse communicatiemiddelen van Leyden Academy sieren.
Leiden, 2 september 2020 – Per 1 september 2020 is dr. David van Bodegom benoemd tot bijzonder hoogleraar ‘Vitaliteit in een verouderende populatie’ aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), afdeling Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde (PHEG). Het betreft een nieuwe bijzondere leerstoel die is ingesteld namens kennisinstituut Leyden Academy on Vitality and Ageing.
Loopbaan
David van Bodegom (1978) is opgeleid als arts en historicus en werkt sinds 2009 als verouderingswetenschapper bij Leyden Academy, waar hij leiding geeft aan de activiteiten binnen het speerpunt Vitaal. Hij is tevens universitair docent bij de afdeling PHEG van het LUMC en begeleidt verschillende promovendi. Van Bodegom promoveerde in 2011 aan de Universiteit Leiden op veldonderzoek dat hij verrichtte op het platteland van Ghana. Hij onderzocht er hoe mensen verouderen in een heel andere omgeving, en ontdekte dat veel ouderdomsziekten en -kwalen veel minder voorkwamen. De arts heeft het tot zijn missie gemaakt om zijn bevindingen bij de Ghanese bevolking te vertalen naar interventies voor onze moderne omgeving. Hij heeft de spreekkamer verlaten in de overtuiging dat de sleutel tot gezonde veroudering ligt in de publieke omgeving.
Veel gezondheidswinst te halen
Van Bodegom zegt over zijn benoeming: “Het is een groot voorrecht om vanuit deze positie een bijdrage te kunnen leveren om Nederlanders te helpen gezonder en plezieriger oud te worden. Hier is echt nog heel veel winst te halen.” Hij verheugt zich op de hechtere samenwerking met collega-wetenschappers vanuit diverse disciplines in Leiden en de Campus Den Haag. Hij zal zelf ook college geven over vitaal oud worden aan jonge artsen en aan andere opleidingen.
De kracht van peer coaching
In het kader van de bijzondere leerstoel zal Van Bodegom onderzoek doen naar twee thema’s in relatie tot vitaal ouder worden. Allereerst het fenomeen ‘peer coaching’. Van Bodegom richtte samen met zijn collega’s bij Leyden Academy de Vitality Club op, beweeggroepen van oudere wijkbewoners die doordeweeks ’s ochtends samen bewegen. Bijzonder is dat deze groepen door ouderen zelf worden geleid; er zijn geen professionals bij betrokken. Uit onderzoek blijkt dat deze groepen heel succesvol zijn, deelnemers komen voor hun gezondheid maar blijven terugkomen voor de gezelligheid. Van Bodegom wil onderzoeken of peer coaching ook elders gezondheidswinst kan opleveren, bijvoorbeeld voor mensen met beginnende suikerziekte om samen de ziekte om te keren.
Invloed van de omgeving
Een tweede thema waar Van Bodegom zich in de komende jaren op wil richten, is de invloed van de omgeving op gezond gedrag. Veel van onze dagelijkse beslissingen worden ingegeven door onze omgeving. We worden in onze dagelijkse woon- en werkomgeving voortdurend verleid om teveel, te vet en te zoet te eten en inactief te zijn. In plaats van met veel moeite steeds ‘nee’ te zeggen tegen ongezonde verleidingen, kan het slimmer zijn om deze te verstoppen en juist gezonde verleidingen te introduceren. Van Bodegom wil onderzoeken hoe onze dagelijkse omgeving ingezet kan worden om mensen te helpen gezonder oud te worden.
Kennis toegankelijk maken
Naast onderzoek doen en onderwijs geven, is het voor Leyden Academy juist ook belangrijk dat de opgedane kennis en inzichten hun weg vinden naar een groot publiek. Naast publicaties in vaktijdschriften wordt dan ook veel tijd en aandacht besteed aan interviews voor kranten, radio en televisie, toegankelijke boeken, cursussen en publiekslezingen.
Universiteit Leiden heeft een serie digitale gastlessen gepubliceerd om scholieren in de klas kennis te laten maken met de wetenschap. In de aflevering ‘De dokter en de archeoloog: ga mee op expeditie en verruim je perspectief!’ gaat arts en verouderingswetenschapper David van Bodegom (‘de dokter’) in gesprek met Miguel John Versluys, hoogleraar Klassieke en Mediterrane Archeologie (‘de archeoloog’). Ze brengen onder meer samen een bezoek aan het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden.
Of je nu met dokter David mee gaat op expeditie naar het platteland van hedendaags Ghana, of met archeoloog Miguel terug gaat naar het Palmyra van de derde eeuw na Christus: een breder perspectief kan ons helpen om de uitdagingen van vandaag beter te begrijpen en op te lossen.
De digitale gastlessen zijn ontwikkeld door het interfacultair centrum voor lerarenopleiding, onderwijsontwikkeling en nascholing (ICLON) en het Centre for Innovation van Universiteit Leiden, en zijn gericht op de bovenbouw van het vwo. In video’s van 10 minuten worden wetenschappelijke vraagstukken over maatschappelijk relevante thema’s behandeld, aangevuld met activerende opdrachten en werkvormen in de bijgeleverde docenthandleiding. In totaal beslaan de digitale gastlessen 1 lesuur. Een overzicht van de gastlessen van Universiteit Leiden vindt u hier.
U kunt de video van de dokter en de archeoloog bekijken op YouTube. De volledige digitale gastles, inclusief docenthandleiding met activerende opdrachten, is kosteloos beschikbaar voor docenten via dit aanvraagformulier.
Inwoners van Japan hebben de hoogste levensverwachting ter wereld. Vrouwen worden er gemiddeld vier jaar ouder dan in Nederland. Wat is hun geheim voor een lang en gezond leven? Lees deze week in magazine Margriet het artikel ‘Hoe doen ze dat toch?’, met medewerking van arts en verouderingswetenschapper David van Bodegom.
Journaliste Marte van Santen zet in het artikel zeven tips op een rij, waaronder ‘laat wat ruimte over in je maag’ (hara hachi bu), oftewel: eet tot je tachtig procent vol zit. Zo dwing je je lichaam om de aanwezige energie zo efficiënt mogelijk te gebruiken.
Magazine Margriet ligt nu in de kiosk.
Hoe kwetsbaar zijn onze ouderen nu echt? Is het wel terecht om iedereen boven de 65 jaar over één kam te scheren? Arts en verouderingswetenschapper David van Bodegom van Leyden Academy vindt dat we er meer over in gesprek moeten met ouderen zelf, en dat er meer aandacht uit moet gaan naar het helpen van mensen om vitaal en weerbaar te blijven. Dit zei hij gistermiddag in de uitzending bij Stax&Toine op NPO Radio 1.
Kleine gezonde stapjes
Live vanaf zijn vakantieadres in Groningen ging David in gesprek met Dionne Stax over het manifest van Leyden Academy over oudere mensen in coronatijd. Eén van de aanbevelingen is om onze omgeving zo in te richten dat mensen gezondere keuzes maken, en zo weerbaarder worden. David: “Er waart al decennia een epidemie van welvaartsziekten in ons land. Als er een ziekte is waaraan je binnen een paar weken kunt overlijden, dan komen we in de actiemodus. Dat is indrukwekkend om te zien. Maar als er duizenden mensen doodgaan door voorkoombare ziekten, zoals veel gevallen van ouderdomssuiker en hart- en vaatziekten, dan ligt dat toch verder weg en zie je dat er veel minder bereidheid is om in actie te komen.” Volgens David moeten we mensen niet betuttelen, maar helpen om kleine gezonde stapjes te zetten die optellen tot een groot effect. Ook de overheid kan hierbij helpen, kijk bijvoorbeeld naar de maatregelen die nu worden voorgesteld in Groot-Brittannië, zoals een verbod op reclame voor snacks vóór 21.00 uur en geen stunt-acties met ongezonde producten.
‘Beste beslissing ooit’
Mensen kunnen zelf ook veel doen om vitaal en weerbaar te blijven. Zoals doordeweeks ’s ochtends samen bewegen in de Vitality Club, een initiatief van Leyden Academy dat inmiddels door heel Nederland navolging vindt. Reporter Roos Oosterbaan van Radio 1 nam een kijkje bij de Vitality Club Stevenshof in Leiden, waar achttien deelnemers samen sportten in de buitenlucht, netjes op anderhalve meter. De deelnemers vertelden dat ze meedoen voor hun conditie, maar zeker ook voor de gezelligheid: “het wordt een beetje familie”. Een vrouwelijke deelnemer noemt het meedoen aan de Vitality Club zelfs “m’n beste beslissing ooit”. Na het overlijden van haar echtgenoot had ze geestelijke problemen, “maar dan kom je hier en dan krijg je die warmte”. Ze doet elke dag mee.
Powerliften
Zorg dat je fit blijft, is ten slotte een boodschap die ook de 73-jarige wereldkampioen powerliften Ina Koolhaas in de studio van harte ondersteunt: “Lieve oudere mensen, laat je niet zomaar kwetsbaar noemen.”
U kunt het radio-interview met David van Bodegom en Ina Koolhaas en de reportage vanuit Vitality Club Stevenshof hier terugluisteren.
In de ouderenzorg is een omslag gaande naar meer persoonsgerichte zorg, met ruimte en aandacht voor de persoonlijke wensen en verlangens van bewoners. Om hierbij te ondersteunen, start Leyden Academy op woensdag 7 oktober a.s. met de gratis mini doe-cursus ‘Liefdevolle zorg in de praktijk’, voor zorg- en welzijnmedewerkers in de ouderenzorg. De cursus omvat vijf wekelijkse e-mail nieuwsbrieven die inspiratie, verdieping en praktische handvatten bieden voor leefplezier en liefdevolle zorg.
Hoe ziet de mini doe-cursus eruit?
De gratis mini doe-cursus ondersteunt medewerkers met informatie en praktische opdrachten die alleen of in teamverband kunnen worden uitgevoerd. Zo bevat iedere editie een korte video, een doe-opdracht (bijvoorbeeld je dagelijkse werkroutine onder de loep nemen of creatief foto’s maken), een bespreekopdracht (met collega’s, team of (naasten van) bewoners) en diverse verwijzingen naar verdiepende literatuur, video’s en podcasts.
In de vijf edities komen de volgende onderwerpen aan bod, die ook de basis vormen voor het Leefplezierplan voor de zorg:
Voor wie is de cursus bedoeld?
Bent u zorgverlener of teammanager in een verpleeghuis of zorginstelling? Deelname is gratis, inschrijven gaat heel eenvoudig via een aanmeldformulier (onderaan de pagina). U ontvangt dan op woensdag 7 oktober 2020 de eerste editie in uw mailbox en na vijf weken stopt de cursus automatisch. Ook kunt u zich in oktober vrijblijvend aansluiten bij de besloten Facebookgroep, om te zien hoe vakgenoten omgaan met dit thema. U bent van harte welkom om deze gratis cursus onder de aandacht te brengen binnen uw organisatie en netwerk. Graag zelfs!
De gratis mini doe-cursus ‘Liefdevolle zorg in de praktijk’ is ontwikkeld door Leyden Academy en wordt mede mogelijk gemaakt door het Jo Visser fonds.
Hoe maak je van Leiden-Noord de gezondste wijk van de stad? Vraag het vooral aan de bewoners zelf, was het uitgangspunt van het project GONoord!. Van 2016 tot 2020 werden buurtbewoners uit Leiden-Noord door het projectteam geholpen om na te denken over gezonde initiatieven en deze zelf op te zetten. Er zijn uiteindelijk ruim honderd gezonde ideeën verzameld, waarvan er meer dan twintig zijn gerealiseerd. De projecten zijn te vinden op de website www.gonoord.nl .
In het kader van de evaluatie loopt Lucia Thielman in vijf korte video’s op YouTube de projecten en geleerde lessen van GONoord! door, waarbij het gehele alfabet langskomt: van de A van Afvaljuf tot en met de Z van Zwemles voor vrouwen. Dit laatste is het grootste project onder de vlag van GONoord, waarbij al meer dan honderd vrouwen in de gelegenheid zijn gesteld om te leren zwemmen.
GONoord! was een initiatief van Publieke Versnellers, Libertas Leiden, GGD Hollands Midden en Leyden Academy, en is gefinancierd door FNO. Leyden Academy was betrokken bij de evaluatie van dit project en monitorde de veranderingen in de (ervaren) gezondheid van de bewoners van Leiden-Noord.
We worden met z’n allen steeds ouder en blijven het liefst zo lang mogelijk zelfstandig wonen in de eigen leefomgeving. Professionals uit diverse werkvelden én ouderen zelf werken steeds meer samen om dit mogelijk te maken. Hoe doen we dat in een veranderende samenleving en met een groeiende, heel diverse groep ouderen? Hoe organiseren we een passend hulp- en ondersteuningsaanbod voor als de kwetsbaarheid toeneemt? Hoe zorgen we dat mantelzorgers het volhouden? Wat kunnen we leren van verbindende initiatieven vanuit zorg, ondersteuning, wonen, cultuur, welzijn en ouderen zelf?
Op woensdag 25 november 2020 delen professionals, ouderen, vrijwilligers, beleidsmakers en onderzoekers uit het hele land hun kennis, ervaringen en leerpunten rond deze urgente vragen in congrescentrum NBC in Nieuwegein. Het betreft een samenwerking tussen de jaarlijkse conferentie Een nieuwe generatie ouderen(zorg), waarvan Leyden Academy al jaren inhoudelijk partner is, en het programma Langer Thuis van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Wij hebben de handen ineengeslagen om een mooi en gevarieerd programma neer te zetten, met zowel een live als online aanbod. Daarbij gaan we ook in op de vraagstukken, kansen en dilemma’s die de coronacrisis met zich meebrengt.
Wij nodigen u van harte uit om deel te nemen aan deze conferentie, hetzij fysiek in Nieuwegein, hetzij online. Op de website van de conferentie kunt u terecht voor meer informatie en programma-updates.
Aanmelden
Deelname aan de conferentie is gratis. U kunt zich vanaf vandaag aanmelden via deze link. De definitieve vorm van de conferentie stemmen wij af op wat er t.z.t. mogelijk is binnen de coronamaatregelen, maar ook op de behoefte van de deelnemers.
Over de partners
Nu de ergste crisis achter de rug lijkt, kunnen we voorzichtig terugblikken en vooruitkijken op de vraag hoe wij in de toekomst willen omgaan met onze ouderen en de ouderenzorg in Nederland. Waar zijn we kritisch op, maar ook: wat willen we juist behouden? In de zomereditie van het Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken formuleert Tineke Abma antwoorden op deze vragen.
Van cure naar care en preventie
In haar essay plaatst Tineke allereerst de onderwaardering van ouderen en de zorg voor ouderen in een historisch en recent sociaal-politiek perspectief. Zo valt op dat ouderen gedurende de crisis eenzijdig zijn benaderd als ‘kwetsbaren’ en dat zij zelf niet zijn betrokken bij de opgelegde maatregelen die hun kwaliteit van leven direct raakten. Vervolgens zet zij uiteen dat dit geen onvermijdelijkheid is, maar een politieke keuze. Ze pleit voor een omslag van cure naar care en preventie, waarbij het perspectief van de oudere zelf steeds moet worden meegenomen. Zodat de zorg en ondersteuning goed aansluiten bij de behoeften en verlangens van oudere mensen.
Wenkend perspectief
Ten slotte schetst Tineke een wenkend perspectief op basis van betekenisvolle ervaringen en waarden die oplichten in deze tijd. Denk aan de veerkracht van ouderen om met tegenslagen om te gaan, het belang van persoonsgerichte zorg en fysieke nabijheid, en de golf aan waardering voor het zorgpersoneel. En zeker ook de vele uitingen van solidariteit vanuit de samenleving: “Mensen willen graag van betekenis zijn voor anderen, en ervaren dat dit veel geluk en plezier geeft.”
U kunt het artikel ‘De coronacrisis als spiegel’ lezen in het Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken (zomer 2020) of klik hier voor de pdf-versie.