Ieder jaar wordt op 11 november, op de ‘verjaardag’ van Leyden Academy, het portret van een vitale oudere onthuld. Het ene jaar is dat een vrouw, het andere jaar een man. Het gekozen portret siert dan een jaar lang de website, sociale media-accounts en diverse communicatiemiddelen van ons instituut. De oproep voor het nieuwe portret leverde dit jaar maar liefst 20 foto’s van vitale en levenslustige dames op. Uit alle inzendingen heeft de jury een foto gekozen. Het is ons een groot genoegen om de 81-jarige Margaretha Frederiks uit Leiden aan u voor te stellen.
Margaretha werd in 1939 in Alkmaar geboren, en komt uit een Bergense kunstzinnige familie. Het was dan ook niet verwonderlijk dat Margaretha ook dat pad insloeg. Na het afronden van de Koninklijke Academie Beeldende Kunst was ze jaren als tekendocent werkzaam op diverse scholen. Lesgeven doet Margaretha niet meer, maar schilderen nog volop. Zo is ze medeoprichter van kunstgroep De Leidse Mondialen en zijn haar doeken met enige regelmaat in Leiden en omstreken te bewonderen. Haar schilderijen en aquarellen stralen rust uit in deze onrustige wereld. In 2003 kreeg Margaretha in de Pieterskerk in Leiden zelfs de Cees Goekoop-award uitgereikt, vernoemd naar de vroegere Leidse burgervader.
Andere culturen trekken Margaretha enorm aan. Ze heeft dan ook veel gereisd door onder andere Europa, Suriname, Cuba en Canada. Ze heeft met haar gezin ook een paar jaar in Spanje gewoond. Naast schilderen en reizen heeft Margaretha een passie voor salsadansen. Tot corona toesloeg, was ze vrijwel iedere vrijdagnacht in een salsaclub te vinden. Margaretha bracht daarna haar 50-jarige vriendinnen veilig met de auto thuis. Dat ze zelf pas rond 04.00 in bed lag, dat nam ze voor lief. De zaterdagochtend stond dan ook in het teken van uitslapen. Haar kinderen en kleinkinderen kunnen niet onverwachts op bezoek komen, want de kans is groot dat (o)ma er niet is. Dat Margaretha ondernemend is mag duidelijk zijn, zo leukt ze saaie zondagen op door bijvoorbeeld met de trein naar Rotterdam te gaan voor een bezoek aan het casino. Zo ook op een zondag in 2017, niet wetende dat Feyenoord als landskampioen werd gehuldigd. Tja, er zat niets anders op dan gezellig tussen de feestvierders mee te hossen.
Bekijk voor een nadere kennismaking met Margaretha de mooie video waarin zij zichzelf voorstelt. Zij deelt ook haar ervaringen in coronatijd op het verhalenplatform Wij & corona.
Er zijn voorbeelden uit de praktijk en literatuur die hier een tegengeluid over laten horen. Zo heeft Pia Kontos, onderzoeker aan de universiteit van Toronto, veel geschreven over embodied personhood bij mensen met dementie. Zij onderzoekt het idee dat ‘wie je bent’ ook opgeslagen zit in het lichaam. Ons lichaam en niet alleen onze geest is aanwezig bij alle ervaringen en sociale interacties in ons leven. Sommige aspecten van onze persoonlijkheid zijn onderdeel van ons lichaam, en blijven dus bestaan, ondanks cognitieve achteruitgang. Denk bijvoorbeeld aan de manier van bewegen van iemand die altijd yoga les heeft gegeven, het gevoel wat je iedere keer weer krijgt wanneer je de muziek van je geboortegrond hoort, het ritme van een leven lang werken in een fabriek, allemaal dingen die zijn opgeslagen in het lichaam. Muziek, en andere vormen van kunst, kunnen hier wellicht een aanspraak op doen: door bijvoorbeeld het ritme of de dynamiek van iemands manier van bewegen te volgen, wordt de persoonlijkheid van diegene als het ware ter plekke tot leven gebracht. Zo is het misschien mogelijk om weer even iets te zien van wie zo iemand was, of wie hij of zij op dit moment is.
Ouderen als veranderexperts
En de finalisten zijn…