Lang zullen we leven, met de collegereeks ‘Vitaal verouderen’

Lang zullen we leven, met de collegereeks ‘Vitaal verouderen’

Door de toegenomen welvaart stijgt onze levensverwachting steeds verder. Pasgeboren meisjes kunnen 83,3 jaar levensjaren tegemoetzien, en jongens 80,1 jaar. Natuurlijk is dat goed nieuws. Maar hoe (be)leven we die jaren op een vitale en plezierige manier? In de collegereeks ‘Vitaal verouderen’, die vanochtend in het Poortgebouw in Leiden van start ging, worden actuele wetenschappelijke inzichten over gezond en gelukkig ouder worden gekoppeld aan praktische tips en adviezen. 

Waarom worden we ouder?
Dat we ouder worden hebben we te danken aan de goede medische ontwikkelingen. We zijn ons ook meer bewust van de negatieve factoren voor de gezondheid, zoals roken, weinig bewegen en ongezond eten. Toch kan hier nog wel een inhaalslag worden behaald, aldus David van Bodegom, arts en verouderingswetenschapper die vandaag de eerste lezing over de biologie van veroudering aan een enthousiast publiek verzorgde. “Nederland staat in de middenmoot van de Europese Unie als het om de hoogste levensverwachting gaat. We zijn in Nederland de afgelopen decennia steeds dikker geworden, we zijn zitkampioen van Europa en lijden aan een scala van welvaartsziekten zoals hart- en vaatziekten, artrose en ouderdomssuiker.”

Hoe blijven we vitaler?
Het antwoord kennen we eigenlijk wel: gezond eten, veel bewegen, goed slapen… Toch blijkt dat in de praktijk lastig vol te houden. Het verlossende antwoord ligt niet in dieetboeken, superfoods en ontslakkingskuren. Maar door gezonde keuzes te integreren in onze dagelijkse omgeving en routines kunnen we onze leefstijl duurzaam veranderen.

Dit en meer komt aan bod in de collegereeks, waarbij vraagstukken biologisch, sociologisch, antropologisch, psychologisch, economisch en medisch zullen worden benaderd.
De volgende lezingen zullen nog plaatsvinden:

  • 12 maart: Veroudering van het brein – Dr. Lex van Delden
  • 19 maart: Gelukkig oud worden – Dr. Josanne Huijg
  • 26 maart: Beeldvorming over ouderen – Dr. Jolanda Lindenberg
  • 2 april: Woonplezier – Dr. Anne Annink & Ontpillen – Dr. David van Bodegom
  • 9 april: Voeding en veroudering – Ir. Marieke van der Waal
  • 16 april: Het levenseinde – Prof. dr. Joris Slaets
Speciale uitgave AARP: Ageing in the Netherlands

Speciale uitgave AARP: Ageing in the Netherlands

Overal ter wereld hebben mensen vergelijkbare wensen en behoeften als ze ouder worden. Om die reden kijkt de AARP, de grootste ledenorganisatie van de Verenigde Staten die zich ten doel stelt om senioren te helpen ouder te worden zoals zij dat zelf graag willen, ook over de eigen landsgrenzen heen op zoek naar inspiratie, innovaties en nieuwe inzichten. In de jaarlijkse publicatie ‘The Journal’ presenteert de AARP nieuwe ideeën van over de hele wereld op het gebied van veroudering, zodat veelbelovende initiatieven anderen inspireren en navolging vinden. Elk jaar wordt een specifiek land uitgelicht. Na Japan in 2018, besloot de AARP om zich nu te richten op Nederland, één van de kleinere, innovatieve economieën die vorig jaar werden beschreven in AARP’s Ageing Readiness and Competitiveness-rapport.

Fietsen, vrijwilligerswerk en zoute haring
De special in The Journal biedt een rijk geschakeerd beeld van het ouder worden in Nederland. In zijn voorwoord bespreekt Hugo de Jonge, minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, hoe zo lang als mogelijk thuis wonen, ouderenzorg en eenzaamheid onderling verbonden zijn en hoe de overheid tracht om maatschappelijke organisaties, sociale ondernemingen en het bedrijfsleven te stimuleren om samen de zorg voor en ondersteuning van ouderen te verbeteren. Hoogleraar Joris Slaets van Leyden Academy schetst in de publicatie een beeld van ouder worden in Nederland aan de hand van een typisch Nederlands ouder echtpaar, Wim en Ineke. The Journal bevat ook artikelen over de intergenerationele initiatieven van Humanitas Deventer, zorgboerderij De Reigershoeve, het iZi Living Lab, de Nederlandse cultuur van fietsen en vrijwilligerswerk, leeftijdsvriendelijk en ‘super divers’ Den Haag, en nog veel meer. In de publicatie worden ten slotte ook enkele oudere Nederlanders geportretteerd, waaronder de 79-jarige Hans Ulrich uit Oegstgeest. In een fotogalerij wordt een ‘dag uit het leven’ gevolgd van Hans, die in 2018 Leyden Academy vertegenwoordigde. Je ziet Hans zijn pijp roken in de tuin, samen met zijn kleinzoon naar het winkelcentrum wandelen en genieten van een zoute haring als hartig tussendoortje.

De menselijke maat
Een van de lessen die Debra Whitman, Executive Vice President en Chief Public Policy Officer van de AARP, meeneemt vanuit haar bezoek aan Nederland is dat de meest vooruitstrevende ideeën over veroudering niet altijd heel high-tech hoeven te zijn. Soms blijken de simpelste oplossingen precies wat ouderen nodig hebben. Whitman is ook onder de indruk van de aandacht in Nederland voor de menselijke maat. Technologie moet de kwaliteit van leven van oudere mensen helpen verbeteren, maar kan het contact tussen mensen niet vervangen. Whitman concludeert: “In all our work to improve the lives of older adults, we must never forget that we’re not talking about an abstract ‘population’. These are noble individuals with contributions to make and wishes to be honored. The best solutions come from listening to the people we aim to serve, and learning from them what they need, and, even more important, what they want.” Of zoals Joris Slaets het verwoordt in zijn bijdrage aan The Journal: “From the perspective of the elderly, there is a clear demand for more individually tailored and person-centered care. Assertive baby boomers will expect and accept nothing less.”

U kunt de special over Nederland in The Journal 2019 vinden op de website van de AARP of het rapport hier downloaden als pdf-bestand. Een directe link naar de bijdrage van Joris Slaets vindt u hier.

IMISCOE-congres ‘Zorg voor en sociaal welbevinden van oudere migranten’

IMISCOE-congres ‘Zorg voor en sociaal welbevinden van oudere migranten’

Vandaag vond bij Leyden Academy in het Poortgebouw in Leiden het drukbezochte congres over de zorg voor en het sociale welbevinden van oudere migranten plaats.

In Nederland neemt het aantal ouderen met een migratieachtergrond snel toe. Vanwege culturele, sociaaleconomische en demografische verschillen hebben zij andere zorgvragen, alsook specifieke behoeften aan nieuwe welzijnsinterventies en -voorzieningen, vergeleken met ouderen zonder een migratieachtergrond. Tot nu toe houden wetenschap en praktijk zich hier elk afzonderlijk mee bezig, waardoor vragen als ‘wat kunnen we van elkaar leren?’ en ‘hoe kunnen we samen werken aan een betere oude dag voor ouderen migranten?’ onbeantwoord zijn gebleven.

Het doel van dit congres was om wetenschappelijk onderzoek en praktijkervaringen rondom de zorg voor en het sociaal welbevinden van oudere migranten dichter bij elkaar te brengen.

Tijdens de ochtendsessie kwam de complexe relatie tussen verschillende vormen van zorg en ondersteuning aan bod, die worden aangeboden op lokaal niveau (in woonzorgcentra, wijken en bij mensen thuis). Nu gemeenten verantwoordelijk zijn voor langdurige zorg voor ouderen, ontstaan er nieuwe combinaties van professionele zorg, vrijwilligerswerk, informele hulp en mantelzorg. Op basis van recent onderzoek uit Nederland en Zwitserland werd in kaart gebracht wat de gevolgen van deze ontwikkeling zijn voor oudere migranten, reguliere en gespecialiseerde zorgaanbieders en beleidsmakers.

In de middagsessie stonden verschillende aspecten van het sociaal welbevinden van oudere migranten in Nederland centraal. Hoewel sociaal welbevinden een belangrijke dimensie is van kwaliteit van leven, krijgen thema’s als gezondheid, kwaliteit van zorg en toeleiding naar zorg meer de aandacht. De sessie onderzocht welke aspecten van welbevinden onderwerp zijn van lopend wetenschappelijk onderzoek en discussie in de praktijk. In het bijzonder werden de volgende drie thema’s uitgelicht: eenzaamheid, sociale participatie en transnationale relaties.

Dit congres werd mede mogelijk gemaakt door Roos Pijpers (Radboud Universiteit Nijmegen), Eva Soom Ammann (Hogeschool Bern, Zwitserland), Tineke Fokkema (Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut/Erasmus Universiteit Rotterdam) en Nina Conkova (Leyden Academy on Vitality and Ageing).

Werkt leren met behulp van filmpjes?

Werkt leren met behulp van filmpjes?

Bent u helpende, verzorgende, verpleegkundige of activiteitenbegeleider, of heeft u een vergelijkbare functie in de ouderenzorg en heeft u een mbo-opleiding? Dan zijn we heel benieuwd naar uw persoonlijke mening over leren met behulp van filmpjes. Dit zal ons helpen bij het ontwikkelen van een leerlijn over liefdevolle zorg. U kunt anoniem meedoen en het invullen van de 12 vragen duurt slechts enkele minuten: https://nl.surveymonkey.com/r/filmpjes. Alvast bedankt!

WHO richtlijnen voor de gezondheid van oudere migranten en vluchtelingen

WHO richtlijnen voor de gezondheid van oudere migranten en vluchtelingen

In november 2018 is de Technical guidance Health of older refugees and migrants uitgebracht door de World Health Organization (WHO) Regional Office for Europe. Deze richtijnen hebben als doel de beleidsontwikkeling en praktijk te ondersteunen gericht op de verbetering van de gezondheid en het welbevinden van oudere vluchtelingen en migranten in Europa. Veroudering en migratie zijn op zichzelf complexe, veelzijdige processen die worden beïnvloed door een scala aan factoren op micro-, meso- en macroniveau gedurende de levensloop van een individu. Inspelen op de behoeften van oudere vluchtelingen en migranten moet dan ook worden ingebed in alle facetten van het beleid en de werkwijzen gericht op oudere mensen. Auteur van het rapport is Maria Kristiansen, associate professor bij het Center for Healthy Aging en de afdeling Public Health van de Universiteit van Kopenhagen.

Gesprekstool voor oudere migranten
Het WHO-rapport met richtlijnen bevat ook enkele ‘veelbelovend voorbeelden’, waaronder een project van Leyden Academy (op pagina 21) met betrekking tot het persoonsgericht werken in zorg en welzijn. Het betreft de Life and Vitality Assessment (LAVA), een gespreksinstrument om samen in kaart te brengen en te bespreken wat een oudere persoon belangrijk vindt in zijn of haar leven. Op dit moment wordt gewerkt aan een variant van de LAVA gesprekstool voor oudere migranten, mede gebaseerd op inzichten vanuit een serie focusgroepen die we in 2018 organiseerden met oudere afgevaardigden van de grootste groepen niet-Westerse migranten in Nederland.

Bezoek voor meer informatie de website van het WHO Regional Office for Europe.

“Zonder poeha” aan de slag met microlearning

“Zonder poeha” aan de slag met microlearning

Op donderdag 7 februari jl. kwam een divers gezelschap uit zorg en welzijn, variërend van marketing managers, projectmanagers en HR-professionals, naar Leiden voor de training Maak je eigen microlearning. Microlearning is een relatief nieuwe onderwijsvorm waarbij kennis in kleine, hapklare brokken wordt overgedragen, die de cursist kan volgen op een moment en plek die hem of haar het beste uitkomt. De leereenheden zijn bijvoorbeeld samenvattingen van artikelen, quizzen, polls, video’s en informatieve afbeeldingen.

De deelnemers leerden hoe ze zelf een boeiende microlearning kunnen ontwikkelen en hoe zij deze kunnen inzetten in de eigen organisatie. Naast theorie en voorbeelden zoals de minicursus Ontpillen van Leyden Academy, was de dag vooral heel praktisch ingestoken. Zo leerden de deelnemers wat wel en niet werkt op sociale media, werden leerdoelen geformuleerd en ontwikkelingsplannen gecreëerd en kregen zij praktische tips over hoe zij cursisten kunnen werven. Ook werd er geoefend met het filmen en monteren met de smartphone.

Deelnemer Cassandra van den Berg, manager Kwaliteit, Onderzoek & Opleidingen bij zorgorganisatie Wonen bij September, was enthousiast over de training: “Geen stoffige collegezalen, dikke pillen of langdradige docenten, maar gewoon to-the-point en zonder poeha. Precies zoals we dat ook bij Wonen bij September willen. Praktisch, direct toepasbaar en vooral ook leuk. Topdag met een volle rugzak om aan de slag te gaan!”

Vitality walk: lente-editie op dinsdag 19 maart

Vitality walk: lente-editie op dinsdag 19 maart

Ieder kwartaal organiseert Leyden Academy een ‘vitality walk’. Bewegen is gezond en samen bewegen is bovendien gezellig. Of je met pensioen bent, een vrije dag of pauze van het werk, school of studie hebt; iedereen is van harte uitgenodigd om mee te wandelen. Loopt u mee? 

Lente-editie
Dinsdag 19 maart gaan we op zoek naar ontluikende lente-bloemen en het vrolijke gekwetter van onze gevleugelde vrienden. We wandelen naar en door het Bos van Bosman en de Leidse Vogelwijk en hopen veel bloeiende stinzenplanten te treffen (degene die de bosanemoon weet aan te wijzen, wacht een enthousiast applaus). Misschien horen we nog een specht die hard timmerend zijn nest een voorjaarsopknapbeurt geeft.

Aanmelden is niet noodzakelijk en deelname is geheel vrijblijvend.
Graag begroeten we u om 12.00 uur bij Leyden Academy, Poortgebouw ingang Zuid, kamer 0.15, Rijsnburgerweg 10, Leiden (tevens het eindpunt rond 13.00 uur).

 

 

Hoe zorgen we ervoor dat ouderen minder medicijnen slikken?

Hoe zorgen we ervoor dat ouderen minder medicijnen slikken?

In Nederland worden vooral bij ouderen veel medicijnen voorgeschreven die misschien niet (meer) zo zinvol zijn. Dit was een belangrijke aanleiding voor het opstellen van de richtlijn Polyfarmacie bij ouderen in 2012, met hierin onder meer het advies om jaarlijks een gestructureerde medicatiebeoordeling uit te voeren bij 65-plussers die vijf of meer geneesmiddelen chronisch gebruiken en één van een rijtje risicofactoren hebben, zoals een verminderde nierfunctie of een verhoogd valrisico. Die richtlijn wordt nu door een werkgroep herzien. Aanleiding voor BNR Nieuwsradio om David van Bodegom van Leyden Academy uit te nodigen voor een radio-interview samen met Rob van Marum, bijzonder hoogleraar farmacotherapie bij ouderen in het VUmc in Amsterdam en klinisch geriater in het Jeroen Bosch Ziekenhuis in Den Bosch. In de uitzending van BNR Beter op maandagavond 28 januari jl. stonden de geïnterviewden onder meer stil bij de rol van de huisarts bij het ‘ontpillen’ en de mogelijkheden die ouderen zelf hebben om door middel van aanpassingen in hun leefstijl hun medicijngebruik af te bouwen.

U kunt de uitzending terug luisteren op de website van BNR Beter of via YouTube.

‘Wie zorgt er voor ons?’ Promotie Nina Conkova

‘Wie zorgt er voor ons?’ Promotie Nina Conkova

Wanneer we hulp nodig hebben of langer thuis willen blijven wonen, kunnen we dan rekenen op familie, vrienden/buren, of professionals? In Nederland, maar ook in andere Europese landen, trekt de verzorgingsstaat zich steeds verder terug, terwijl van familie- en niet-familieleden vaker en meer hulp wordt verwacht. Maar of de familie, en in het bijzonder vrienden en buren daartoe bereid en in staat zijn, is de vraag. Want het betrekken van niet-familieleden in de ondersteuning bij praktische zaken en zorg blijkt minder eenvoudig dan in de ideale participatiesamenleving gewenst is. Dat stelt sociologe dr. Nina Conkova in haar proefschrift “Non-kin ties as a source of support in Europe: On the role of context”. Ze verdedigde haar proefschrift op donderdag 24 januari met succes aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.

Voorkeur
Uit grootschalige enquêtegegevens uit meerdere Europese landen concludeert Conkova dat er een volgorde van voorkeur bestaat waarbij familieleden de meest belangrijke en professionals de minst belangrijke bron van hulp zijn. Niet-familieleden nemen een tussenpositie in. Deze volgorde verschilt echter per soort hulp en per land.

Soort hulp
In sociologisch onderzoek worden vier vormen van hulp onderscheiden: zorg, praktische, financiële en emotionele steun. Uit het promotieonderzoek van Conkova blijkt dat familieleden geschikt zijn om alle soorten hulp te bieden, terwijl niet-familieleden vooral inspringen als het gaat om hulp bij het vinden van een baan en emotionele steun. Dit bevestigt de theoretische aanname dat vrienden en buren beter in staat zijn om emotionele ondersteuning te bieden dan instrumentele hulp omdat praktische steun en zorg betrokkenheid vereisen die verder reikt dan de relatie tussen vrienden, buren en collega’s.

Beleid aanpassen
Het activeren van niet-familieleden in de ondersteuning bij praktische zaken en zorg lijkt minder eenvoudig dan wordt gesuggereerd door het concept van de participatiesamenleving. In de gevallen waarin vrienden en buren praktische steun en zorg al verlenen, is het dus belangrijk om sociaal beleid in te voeren dat de druk van de steun- en zorg kan verlichten. Bijvoorbeeld buitengewoon verlof om zorg te bieden aan niet-familieleden, financiële vergoeding voor het helpen van een buur of vriend, belastingverlaging en flexibele werkafspraken.

Landenverschillen
Eerder onderzoek toont aan dat in Zuid-Europese landen de sterkste mate van familie-afhankelijkheid bestaat terwijl in Noord- en West-Europa mensen vaker kiezen voor hulp van professionals. Op basis van hulp van niet-familieleden laat Conkova zien dat veel van hulp buiten de familie ook in enkele landen in Zuid- en Oost-Europa is te vinden, zoals Italië voor emotionele steun en Bulgarije, Estland, en Letland voor hulp bij het vinden van een baan. Normen rondom de familie en individualistische waarden op landniveau en algemeen vertrouwen op individueel niveau verklaren deze landsverschillen in hulp van niet-familieleden.

Neem voor meer informatie contact op met de afdeling persvoorlichting van Erasmus University Rotterdam via tel. (010) 408 1216 en e-mail.

Kwetsbare ouderen in de hoofdrol in ‘HuidHonger’

Kwetsbare ouderen in de hoofdrol in ‘HuidHonger’

Op maandagmiddag 14 januari was de Stadsgehoorzaal in Leiden het toneel voor een indrukwekkende presentatie van HuidHonger. Kwetsbare ouderen speelden hierin de hoofdrol. Samen met bewoners, vrijwilligers, mantelzorgers en familie gaven ze een ontroerende dansvoorstelling. Het vergroten van levensgeluk en het vinden van nieuwe manieren van onderling contact door aanraking stonden hierbij centraal. Lees ook het sfeerverslag in Leidsch Dagblad.

Bij kwetsbare ouderen zijn aanraking en intimiteit niet meer vanzelfsprekend. Het gemis ervan kan zelfs leiden tot ‘huidhonger’: een grote, onvervulde behoefte aan fysiek contact. Waar dementie vaak leidt tot een afname van contact, brengt HuidHonger dit door dans, muziek en ontmoeting weer tot stand. Aandacht, warmte, betrokkenheid en liefdevolle zorg zijn hierbij kernwaarden.

Eva Uppenkamp, danstherapeut, vertelt: “Familieleden hebben bepaalde patronen, ook als het gaat om aanraking en intiem zijn met elkaar. Met HuidHonger neem ik ze mee in hoe het ook anders kan. En hoe ze samen nieuwe manieren van communiceren kunnen verkennen.”

Bent u geïnteresseerd in dit bijzondere dans- en beweegprogramma rondom liefdevolle zorg, het belang van aanraking en intimiteit? Neem dan contact op met initiatiefneemster Margreet Melman van Melman Producties.

Leyden Academy en het Jo Visser fonds zijn partners van HuidHonger.