Ouderen zijn positief over hun woning en hun woonomgeving. Zij geven hun huis gemiddeld een 8,3. Dat blijkt uit onderzoek van ANBO en Leyden Academy on Vitality and Ageing. De meerderheid van de respondenten geeft ook aan te willen blijven wonen in hun huidige woning. Maar wat maakt een huis voor ouderen nu écht hun thuis?

Onderzoek naar woonwensen van ouderen
De meeste onderzoeken die tot nu toe zijn gedaan over hoe ouderen willen wonen, gaan over de functionele aspecten van een huis: hoe zorgen we ervoor dat iemand langer thuis kan blijven wonen? Hoe maken we ruimte voor de beperkingen waar ouderen mee te maken krijgen? Zo weten we inmiddels uit allerlei onderzoek dat het merendeel van de Nederlandse ouderen zo lang mogelijk zelfstandig thuis wil blijven wonen. Daarvoor moet hun woning soms worden aangepast, bijvoorbeeld een ruimere douche en een hoger toilet.

Liane den Haan, directeur-bestuurder van ANBO: “In bestaande onderzoeken is weinig aandacht voor het ‘thuisgevoel’, terwijl voor de meeste mensen dat het belangrijkste is: of ze zich ergens thuis voelen. Daarom hebben we ons in dit onderzoek daarop gericht. Wat maakt een huis een thuis? Welke woonaspecten, zoals ruimtes binnen en de omgeving buiten, zijn van invloed op dat thuisgevoel? Op die manier kunnen we beter begrijpen hoe een huis een thuis wordt en op welke wijze mensen voor zichzelf een thuis creëren, ook wanneer ze (noodgedwongen) moeten verhuizen.” Lex van Delden, onderzoeker bij Leyden Academy: “Met dit onderzoek vergaren we niet alleen informatie over wonen en thuisgevoel, maar hopen we ook dat we mensen laten nadenken over wat zij nu echt belangrijk vinden in, aan en rondom hun woning om zelf het woonplezier te kunnen vergroten.”

Gevoelens bij wonen
Uit het onderzoek blijkt dat het met het thuisgevoel bij de meeste mensen wel goed zit. Op een schaal van nul tot tien geven respondenten gemiddeld een 8,3 voor hoe tevreden ze met hun woning zijn. Op de vraag welke gevoelens ze ervaren als ze na enige tijd (bijvoorbeeld na een vakantie) weer terugkomen in hun woning, geven verreweg de meeste deelnemers (63%) aan blij te zijn en vertrouwen te ervaren; slechts enkelen ervaren negatieve gevoelens als verdriet en boosheid.

Het Thuisgevoel
Tweederde van de respondenten geeft aan het meest positieve gevoel te hebben over de woonkamer; de ruimte waar 81% dan ook de meeste tijd binnenshuis doorbrengt. Daarnaast vroegen we wat voor ouderen hun huis een thuis maakt. Mensen geven aan dat het gaat om een plek waar ze zichzelf kunnen zijn, zich kunnen ontspannen en zich op hun gemak en veilig voelen. Mensen vinden het heel belangrijk dat het gezellig is, warm en geborgen. Het thuisgevoel hangt samen met veel verschillende aspecten, die mensen meestal zelf in handen hebben. Een voor de hand liggend voorbeeld is het inrichten van de woning naar eigen smaak met dierbare, betekenisvolle spullen die herinneringen en vertrouwdheid oproepen. Zo ontstaat een eigen sfeer en identiteit. Respondenten noemden daarbij schilderijen, foto’s, boeken, muziek en bloemen genoemd (‘Erg gezellig, mijn eigen spulletjes, mooie kunst!’).

Een groot deel van de respondenten geeft daarnaast aan dat betekenisvolle relaties ook erg belangrijk zijn voor het thuisgevoel, zoals het contact met naasten die in de omgeving wonen en uiteraard het samenzijn met een partner (‘Dat we met z’n tweeën zijn’). Juist het gemis van een overleden partner of een verandering in de samenstelling van de buurt kan daarentegen het thuisgevoel verminderen (‘Sinds het overlijden van mijn vrouw is mijn huis een huis, geen thuis meer’). Andere veelgenoemde aspecten die belangrijk zijn voor een thuisgevoel zijn het leven met huisdieren en factoren in de omgeving van de woning, zoals een tuin, bos, de buurt, groen, landelijk, uitzicht en bereikbaarheid (‘Huis, tuin en natuur in de omgeving’).

Verhuizen
Uit onderzoek van het CBS blijkt dat de verhuisintentie van ouderen weliswaar iets toeneemt, maar nog steeds niet hoog is. In 2009 had 6% van de 65-plussers de intentie om te verhuizen en in 2015 was dat 16%. Wij vroegen het ook en de meeste respondenten aangaven ook nu aan niet te willen verhuizen (67%). Zij zijn over het algemeen tevreden met hun woning en woonomgeving en positieve gevoelens als blijheid en vertrouwen overheersen. Toch denkt bijna een kwart (23%) binnen nu en enkele jaren te verhuizen.

Over het onderzoek
In totaal hebben 3212 mensen de vragenlijst ingevuld. De deelnemers waren gemiddeld 73,8 jaar. De jongste deelnemer is 29 jaar en de oudste 97 jaar. Er hebben bijna evenveel mannen als vrouwen meegedaan. Het merendeel van de deelnemers is getrouwd en/of woont samen. Op een schaal van nul tot tien geven deelnemers gemiddeld een 7,8 aan hun leven. Tweederde ervaart hun gezondheid als goed tot zeer goed. Bijna zestig procent geeft aan een koopwoning te hebben. De rijtjes-/hoekwoning komt het meeste voor.