Getting ageing in mice largely under control

On Tuesday 15 October prof. Jan Hoeijmakers gave a comprehensive lecture about getting ageing in mice largely under control for a public of over 50 participants. Prof. Hoeijmakers explained how DNA, the carrier of genetic information, is constantly damaged by numerous toxic exogenous agents. To counteract the negative effects of DNA damage a complex genome maintenance apparatus has evolved which consists of an intricate network of DNA repair systems and cell cycle checkpoints.

Background
Prof. Jan Hoeijmakers is an expert in the field of DNA repair and ageing. He studied biology and joined the genetics department of Erasmus Medical Centre (Rotterdam, the Netherlands) after taking his doctoral degree in 1981. Since 1993 he is professor in Molecular Genetics at Erasmus University Rotterdam. Under his leadership, a brand new molecular biological research started in the field of ageing and cancer.

Lecture
Prof. Hoeijmakers detailed how inherited defects in nucleotide excision repair (NER) are associated with striking clinical heterogeneity, ranging from cancer predisposition to accelerated ageing phenotypes characterized by neuro-developmental deficits. Even different mutations in single NER genes can be linked with such strikingly different phenotypes. Prof. Hoeijmakers’s lab made major contributions to advance our understanding of the molecular basis underlying these conditions, by creating mice that express the human mutations that that mimic the human segmental premature aging disorders and/or cancer-prone phenotypes.
By modulating DNA repair his lab recently succeeded in largely controlling the process of aging in mammals. Introduction of different mutations that confer repair deficiency may accelerate the rate of aging to different extends: lifespan and onset of many aging-related diseases ranging from years to weeks depending on the extent to which repair is compromised. The type of repair defect determines the spectrum of accelerated aging features with or without cancer. Several mouse mutants exhibit the most wide-spread premature aging phenotypes documented to date, including progressive neuro-degeneration (dementia, ataxia, hearing and vision loss), osteoporosis, osteosclerosis, cardiovascular, haematological and immunological aging, thymic involution, cachexia, sarcopenia, early infertility, liver, kidney aging etc. This is accompanied by progressive behavioural/physiological alterations, including spatio-temporal learning and memory deficits, loss of motor coordination, neuronal plasticity, hormonal changes, loss of stem cells, increased cellular senescence and gene expression patterns alike natural aging. Importantly, some mutants appear superior models for Alzheimer’s disease, addressing a tremendous unmet medical need. These observations indicate that DNA damage and genome instability can drive a remarkably wide spectrum of age-related diseases and strengthen the link between genome stability and aging. Conditional repair mutants allowed targeting accelerated aging to any organ, tissue or stage of development. His groups recently showed that nutritional interventions were able of extending the lifespan and delaying aging of repair mutants up to threefold, which for mammals is unprecedented.

Discussion
The lively discussion that followed the lecture was largely devoted to interpretation of the life extending effect of caloric restriction in the prematurely ageing mouse mutants. These finding were unexpected as the DNA repair mutants are generally having a very high metabolic rate and very few fat reserves. This result may indicate that (over)feeding is causing damage. Future research will be dedicated at unravelling harmful food components and damages that are the principal drivers of the ageing process.

Projecten Herstelzorgprogramma

Als een wervelwind raasde het Herstelzorgprogramma drie jaar lang over het landschap van de Leidse ouderenzorg. Het rammelde aan poorten, sloeg bruggen en liet geen hoek, kier of gat ongemoeid. Het gevolg is dat iedereen over de muren van organisaties heen met elkaar in gesprek is geraakt. 

Rudi Westendorp en Irma van Everdinck-van der Pols, resp. penvoerder en directeur van het Herstelzorgprogramma, vertellen er in het boekje OPMAAT meer over. Klik hier voor het interview.

Uit: OPMAAT – Herstelzorgprogramma regio Leiden 2010-2013. Integrale, functiegerichte zorg en bekostiging voor kwetsbare ouderen.

OPMAAT (concept en realisatie bureau Bouman
tekstproducties) biedt een indruk van de projecten van het
Herstelzorgprogramma die in het kader van het Nationaal Programma Ouderenzorg in de regio Leiden zijn uitgevoerd. De uitgave is in PDF-formaat te vinden op www.herstelzorg.nl en in print te bestellen (zolang de voorraad strekt) via info@herstelzorg.nl
 

Act Your Age Festival

Ouder worden we allemaal, maar niemand wil het zijn. Vanaf de dag dat je geboren bent, ben je aan het verouderen. Het internationale Act Your Age Festival, dat op 12, 13 en 14 december in Maastricht zal plaatsvinden, wil de bestaande beelden over verouderen en ouderdom kantelen én aanvullen, met de danskunst als startpunt. Verder zijn er lezingen van inspirerende kunstenaars, prominente wetenschappers en Europese opiniemakers. De bezoekers kunnen tevens deelnemen aan verrijkende (dans)workshops van verschillende experts op het gebied van ouder worden en het ouder wordende lichaam.

Programma
Donderdag 12 december staat in het teken van de bredere culturele en maatschappelijke denkbeelden die onze visie op ouder worden voor een belangrijk deel bepalen. Hoe gedragen wij ons ‘naar onze leeftijd’? Wat wordt er impliciet of expliciet van ons verwacht? Eén van de lezingen gaat in op ouder worden in de popmuziek en media. Sectoren waarin oudere mannen toegejuicht worden en oudere vrouwen op het podium er alles aan doen om hun leeftijd te maskeren.
Op vrijdag 13 december richt het festival haar aandacht op lichaam en geest. Tijdens je leven krijgen we allemaal andere ervaringen mee, onze omgeving verandert en we veranderen zelf, zowel fysiek als mentaal. Hoe gaan wij mensen om met verandering? Die dag is onder andere de bejubelde voorstelling Parkin’son van Giulio D’Anna (33 jaar) te zien waarin hij samen met zijn vader (64 jaar), die de ziekte van Parkinson heeft, danst. Het is een voorstelling over vaders en zonen, en over ouder worden en jong blijven. Daarnaast zijn er verrassende lezingen van inspirerende kunstenaars, zoals choreograaf Adriaan Luteijn van dansgezelschap Introdans, en prominente wetenschappers en Europese opiniemakers zoals prof. dr. Rudi Westendorp en ir. Marieke van der Waal, directeuren van Leyden Academy on Vitality and Ageing.
Op zaterdag 14 december delen verschillende (ervarings)deskundigen via workshops hun kennis. Een van de workshops wordt gegeven door de gerenommeerde danser/choreograaf Arthur Rosenfeld (61). Samen met danser en choreograaf Liz King (66) maakte hij een grappige en ontroerende voorstelling over internetdating na je 60e.

Leyden Academy-arrangement
Het Leyden Academy-arrangement biedt een dagkaart voor vrijdag 13 december, die toegang biedt tot lezingen, workshops en korte dansvoorstellingen (normaal € 75,-) + toegang tot de voorstelling Parkin’son van Giulio D’Anna en een drankje in AINSI theater (normaal € 14,-) voor het gereduceerde tarief van € 50,-.

Kaarten reserveren
Stuur een e-mail naar charlotte@nederlandsedansdagen.nl of bel 020-626 20 62, en vermeldt dat het gaat om de Act Your Age Festival Leyden Academy-arrangement.

Organisatie

Organisator de Nederlandse Dansdagen honoreert, stimuleert en promoot de ontwikkeling van de Nederlandse dans. Samen met andere organisaties, waaronder Leyden Academy en Vereniging Het Zonnehuis, organiseren ze het Act Your Age Festival. Het festival wordt tevens mede mogelijk gemaakt door Centro per la Scena Contemporanea (Italië), Dance House Lemesos (Cyprus), Stichting Elisabeth Strouven, RCOAK, Europese Commissie/Culture Programme, Fonds Sluyterman van Loo, Gemeente Maastricht, Provincie Limburg, Theater aan het Vrijthof, VIA2018, en Stichting Edmond Hustinx.

Meer informatie
Bezoek de website actyourage.eu voor meer informatie.
 

Conclusies Grant Networking Class

Het VITALITY!-programma van Medical Delta organiseerde op 31 oktober en 1 november in Delft een bruisende workshop. In deze 2 dagen zijn 35 deelnemers uit Delft, Rotterdam en Leiden middels een co-creatieproces tot H2020-projectvoorstellen
gekomen. 
Centraal stond steeds het denken vanuit de toekomstige klant en markt. Daarbij was het ook belangrijk dat de verschillende disciplines elkaar leren kennen en elkaar in een project versterken.

Het programma bestond uit een aantal blokken met korte pitches uit de verschillende vakgebieden zoals biomedische wetenschap, sociale wetenschappen, industrial design, ICT en ehealth, health economics, kwaliteitssystemen, gaming industry.
Verder werd er aandacht besteed aan samenwerking, nieuwe (inter)nationale subsidiemechanismen en andere vormen van financiering.

Het was een productief en succesvol event met enthousiaste deelnemers, die hierdoor de kans kregen elkaar te ontmoeten en een coalitie te vormen voor toekomstige Europese projecten.

Na drie weken werden onderstaande projectvoorstellen gepresenteerd aan een panel bestaande uit prof. P. Hogendoorn, decaan LUMC; prof. ir. M. Voûte, decaan faculteit Industrieel Ontwerpen TU Delft; prof. R. Westendorp, programmadirecteur VITALITY!; en J. Wiersema van het bedrijf
Silverfit:

  • Kankerdiagnostiek en besluitvorming op maat
  • Schijnwerkelijkheid (virtual reality) om eenzaamheid te verminderen
  • Zelfredzaamheid en bewegen (joint empowerment)
  • Evidence-based geïntegreerde eerstelijnszorg
  • Geschiedenis boek/online verhaal vertellen (Moneta) 

Goede tijden blijken voor ouderen slechte tijden

De sterftekans van mensen van oudere en middelbare leeftijd stijgt in tijden van economische groei en daalt tijdens recessies. Dit blijkt uit een analyse van 19 ontwikkelde landen – inclusief Nederland – in de periode tussen 1950 en 2008, uitgevoerd door Leyden Academy on Vitality and Ageing. Dinsdag 8 oktober verschijnt deze studie in het Journal of Epidemiology and Community Health.

 

De levensverwachting in ontwikkelde landen steeg in de afgelopen 50 jaar. Dit is vooral te danken aan een sterke vermindering in de sterftekans van ouderen. Economische groei is weer een belangrijke oorzaak van de afname in ouderensterfte. Echter, als men niet de gestage groei in welvaart onderzoekt, maar de meerjaarlijkse cycli in de welvaart, dan wordt een heel andere dynamiek zichtbaar.

 

Voor elke procent stijging in het bruto binnenlands product boven de lange-termijntrend, stijgt ook de gemiddelde sterfte van 70- tot 75-jarige mannen met 0,36%. Voor 40- tot 45-jarige mannen is dit 0,38%. Er is een vergelijkbaar, maar minder sterk effect bij vrouwen. Voor oudere mannen is de tegen-intuïtieve associatie tussen economie en sterfte vooral sterk in Australië, Frankrijk, Italië, Oostenrijk, Portugal en Spanje. Voor mannen van middelbare leeftijd geldt dit vooral in Denemarken, Frankrijk, Nederland, Noorwegen en Oostenrijk.

 

In de wetenschappelijke literatuur is bekend dat er onder jongere mensen een toename is in werkstress, verkeersongelukken en ongezonde levensstijlen als de werkloosheid daalt in goede economische tijden. De onderzoekers van Leyden Academy on Vitality and Ageing suggereren dat de sterftekans onder ouderen toeneemt in goede economische tijden, omdat lagere werkloosheid in de hand werkt dat kinderen, kleinkinderen en andere mantelzorgers minder sociale activiteiten en mantelzorg kunnen bieden. Echter, omdat er geen bewijzen zijn voor deze mogelijk dynamiek is verder onderzoek geboden.


Klik
hier voor het abstract van het artikel in het Journal of Epidemiology and Community Health.

Jo Visser Award 2013 voor Anne-Mei The

Een thuis voor chronisch zieken van alle leeftijden en gezindten. Dat was bij de oprichting op 24 mei 1921 het doel van Vereniging Het Zonnehuis. Met zeven stuivers als startkapitaal wist grondlegster Jo Visser veel mensen achter zich te scharen en voldoende geld in te zamelen voor het eerste Zonnehuis. Ruim negentig jaar later zet de vereniging zich nog steeds in voor mensen die door ouderdom of anderszins de regie hebben verloren en afhankelijk zijn van intensieve zorg. Nu door maatschappelijke aandacht te vragen voor waardige zorg en initiatieven op dit vlak te ondersteunen. Kwaliteit van zorg en kwaliteit van leven blijven immers belangrijke aandachtspunten en waarden als solidariteit, zingeving en gemeenschap zijn hierin leidend.
 

Als uiting van waardering voor hun inzet voor waardige zorg reikt Vereniging Het Zonnehuis jaarlijks de Jo Visser Award uit, met daarbij de uitnodiging om een jaar lag Ambassadeur voor Waardige Zorg te zijn. De eerste ambassadeur, emeritus hoogleraar Martin Boekholdt, reikte tijdens het Jaarcongres Waardige Zorg 2013 met veel genoegen en waardering de award uit aan zijn opvolger Anne-Mei The, professor Zorg en Dementie.

En zij leefden nog goed en tevreden

Hoe de bureaucratie bijdraagt aan betere ouderenzorg

In En zij leefden nog goed en tevreden gaan Tineke van den Klinkenberg en Hetti Willemse in gesprek met de systeemwereld rond de uitvoering van ouderenzorg in Nederland. Bureaucratie is in het leven geroepen om de zorgverlening binnen het collectief opgezette stelsel mogelijk te maken en tot uitvoering te brengen. Maar waar schiet bureaucratie door in bureaucratisme?
Een teveel aan regels, ingewikkelde formulieren en slechte communicatie frustreren degenen die de zorg moeten uitvoeren en de gebruikers ervan. Onnodige bureaucratie kost handenvol geld, staat een goede en liefdevolle verzorging van ouderen in de weg en hindert hen bij het vinden van de best passende zorg.
De auteurs zijn het gesprek aangegaan met vijftien ‘boze systeemfeeën’, organisaties die de schil rond de zorg vormen, zoals de NPCF, CIZ, CAK, IGZ, NVWA en de Zorgkantoren. Wat zien zij als hun bijdrage aan een toekomstbestendige ouderenzorg? Welke regelingen kunnen per direct worden afgeschaft? Is het waar wat de een over de ander zegt? Welke bureaucratiemythes bestaan er over hun organisatie? Uit de gesprekken halen de auteurs conclusies en verbeterpunten die het werk kunnen vereenvoudigen en het zorgaanbod inzichtelijker maken. Met als resultaat dat iedereen, van bureaucraat tot zorgmedewerker, van minister tot zorgbestuurder, van cliënt tot naaste, gelukkiger wordt. Dan leven ouderen, nu en in de toekomst, goed en tevreden.

En zij leefden nog goed en tevreden
Hoe de bureaucratie bijdraagt aan betere ouderenzorg
Auteurs: Tineke van den Klinkenberg Hetti Willemse
ISBN: 9789088503436
Prijs: € 19.95
Klik hier om te bestellen

Voorlichtingsbijeenkomst executive leergang

Op zoek naar inhoudelijke verdieping op het gebied van de zorg voor ouderen?

Op woensdag 20 november 2013 organiseert Leyden Academy on Vitality and Ageing een voorlichtingsbijeenkomst voor geïnteresseerden in de executive leergang Veroudering en Gezondheidszorg.

De inhoudelijke leergang voor managers, directeuren en bestuurders in de zorg, die 16 januari 2014 start, gaat in op vraagstukken over vitaliteit en veroudering. Daarbij worden verbanden gelegd met actuele thema’s en ontwikkelingen in de gezondheidszorg, maar ook met politieke sturing en beïnvloeding door ouderen zelf. Deelnemers kunnen na afloop inhoudelijk meepraten met behandelaars, beleidsmakers, zorgverzekeraars en besluitvormers over de moderne (medische) zorg voor ouderen.

Prof. dr. Rudi Westendorp en ir. Marieke van der Waal – beiden directeur van Leyden Academy – schetsen een beeld van de inhoud en opzet van de leergang.

Tijd
18.30-21.00 uur
(een broodjesmaaltijd zal door ons worden verzorgd)


Plaats
Poortgebouw, ingang ‘Zuid’, ruimte 0.13, Leiden
(direct tegenover het NS-station, uitgang achterzijde/LUMC)

Meer informatie
Klik op de volgende onderdelen voor meer informatie over
het programma en de themablokken.

Inschrijven
U kunt zich voor deze bijeenkomst aanmelden bij Ellen Plasmeijer.

Ouderenzorg is complex maar ook uitdagend

Inspiratie & Kennisdagen Zorg voor Ouderen
11 november 2013, Zwolle

Tijdens de laatste Inspiratie & Kennisdag in Zwolle waren ongeveer 150 enthousiaste studenten, docenten, zorgprofessionals en ander geïnteresseerden aanwezig om een presentatie te geven over, te luisteren naar en aanbevelingen te doen over onderwijs in de ouderenzorg. Naast onderstaande presentaties (met een opsomming van de speerpunten) was Rene Groeneveld, financieel beleidsmedewerker van OCW aan het woord en was er een filmpje van minister Jet Bussemaker. Tussen het programma door gaven de Zotte Zusjes met hun oud-Hollandse liedjes het publiek een powerboost en een blik terug in de tijd.
 
Haastmentaliteit kost geld – Annemieke Hof
Door meer tijd, aandacht en rust voor oudere te hebben, kan onrustmedicatie worden verminderd.
Behandel ouderen zoals je zelf wilt worden behandeld.

Oud geleerd jong gedaan – Rick de Jong
Van elkaar leren door ambacht en kennis van ouderen op jongeren over te brengen, en andersom. Vb. laat BSO-jeugd met ouderen wandelen waarbij de ouderen de verkeersregels toelichten.

Jong belegen – Cornelis Kapitein
Aantonen dat werk in de ouderenzorg best sexy/swingend is.
Laat jeugd tijdens de opleiding gezamenlijk activiteiten met ouderen ondernemen; stimuleer wederzijds interesse in elkaars leefwereld.   Hopelijk ontstaan er duurzame contacten.

Geef ouderenzorg een impuls – David Martinez        Ouderenzorg is complex maar uitdagend: functionele beperkingen, kwetsbaar door regieverlies, multimorbiditeit.
In het eerste en tweedejaar is er veel aandacht voor de basis van ouderenzorg. Studenten missen verdieping in bijv. beleid. Ontwikkel differentiatieroute HBO-VVG.

Intergerationeel Giethoorn – Paul Ansing en Hanna Kral         Casus: leven in een museum, ondanks veel leegstand toch moeilijk voor starters en horeca ook in laagseizoen vergroten. Oplossing: zorgtoerisme; grote woningen opsplitsen voor starters en zorgtoeristen.
Misschien het centraal wonen landelijk doorvoeren.

Generatielab – Kees Penninkx
Van buiten naar binnen denken, en van ik naar wij.
We moeten meer gaan denken op lange termijn, en niet in details blijven hangen.

Van grijs naar kleur – Wouter Solwijk
Uit een enquête blijkt dat men denkt dat ouderenzorg saai en eentonig is. We zijn zelf verantwoordelijk voor het negatieve beeld rondom ouderen. We moeten het dan ook zelf veranderen.
Studenten die in ouderenzorg gaan stagelopen moeten op 2 momenten huilen; als ze dat te horen krijgen, maar ook als de stageperiode is afgelopen.

Bis Pueri Senis (ouderen zijn voor tweede maal kind) – Pim de Laat
De zorg voor baby’s is makkelijker dan de ouderenzorg; je geeft ze een luier en ze zijn blij, je geeft ouderen een luier en ze zijn nog niet blij!
Initieer projecten die zowel ouderen als jongeren aanspreken.

Tips voor goed onderwijs – Robertha Langenberg·         Zorgverlening anders vormgeven.
De mens als geheel zien en niet enkel somatisch bekijken volgens Newman Systems Model.
Neem de tijd om naar elkaar te luisteren en van elkaar te leren.     Wees innovatief.

De winst van het ouder worden – Marinda Stigt en Lisanne Piek
Voordelen van ouder zijn: kennis- en levenservaring (doorgeven aan jongere generaties), meer rust en relativeringsvermogen, en meer vrije tijd.
Sociale contacten houden je jong.

Reis met opa en oma in de virtuele wereld – Mathijs Vos·         Ouderen kunnen meer dan jongeren denken. Breng de kennis van ouderen over op jongeren, bijv. d.m.v. een website om diensten uit te ruilen. Zo kan een oudere een taart voor een jongeren bakken, die op zijn/haar beurt aan de oudere uitlegt hoe bijv. skype werkt (kunnen ouderen gebruiken om uit een isolement te komen).
Je bent nooit te jong of te oud om te leren, en zo een sterkere band te creëren.

Lab 1870 – Micha Baksteen
Jong en oud verbinden door muziek.
Wonen in de wijk bevorderen en niet in bejaardenkazernes.
Zorgvraag voorkomen of verminderen door welzijn.
Van binnenuit zorg en welzijn integreren.

Alle uitkomsten n.a.v. de drie Inspiratie & Kennisdagen zullen worden geëvalueerd, en zullen de basis vormen tot aanbevelingen aan minister Jet Bussemaker van OCW.