Toekomstige zorg drijft op flexibiliteit en solidariteit

We moeten toe naar meer flexibiliteit en solidariteit. Dat geldt voor de ouderenzorg, maar ook op de arbeidsmarkt en qua pensioenstelsel. Daarbij komt de verantwoording en regie steeds meer bij de mensen te liggen. De overheid krijgt een gidsfunctie en fungeert op de achtergrond als vangnet. Dit zijn enkele conclusies uit debatten tijdens De Genetarietop maandag in De Rode Hoed in Amsterdam, geïnitieerd door Else Bos (PGGM), Aad Koster (ActiZ) en Hans van Noorden (VGZ).

Marieke van der Waal van de Leyden Academy on Vitality and Aging sprak over zorg en gezondheid en de toekomst op dit gebied. Zij wees op het burgerinitiatief zorgcoöperatie Hoogeloon. Deze coöperatie is door vrijwilligers is opgericht uit onvrede. Ouderen konden voor zorg niet terecht binnen het eigen dorp. Het begon met eetgroepjes en is uitgegroeid tot een voorziening met dagbesteding, thuiszorg, tuinonderhoud, ondersteuning van vrijwilligers, spreekuur met de wijkzuster en 24-uurszorg in twee villa’s. Van der Waal denkt dat dit de toekomst is. Stadsdorp Zuid noemt zij als ander voorbeeld: hier gaan mensen met elkaar thee drinken, naar theater en bioscoop. Deze initiatieven leiden er toe dat mensen zo met elkaar verbonden raken dat ze een ander durven vragen om een klusje te doen of mee te gaan naar dokter. Dit is de kant die we op gaan, denkt Van der Waal.

Bron: Skipr.nl, 23 april 2013

Academische jaarprijs 2013

De Academische Jaarprijs wil teams van wetenschappelijk onderzoekers, promovendi en studenten motiveren hun onderzoek onder de aandacht te brengen bij een breed publiek en/of specifieke doelgroepen zoals jongeren.  Zeventien teams zijn dit jaar in de race voor de Academische Jaarprijs 2013. In oktober zal het team met het krachtigste communicatieplan de hoofdprijs van 100.000 euro ontvangen om het ingediende plan te realiseren.

De teams die dit jaar meedingen naar de prijs zijn (in willekeurige volgorde):

  • Team Oude Elfering (UvA) over het ontstaan van jeuk.
  • Team Schlangen (TU Delft) over beton dat zichzelf kan herstellen.
  • Team Haloua (VUMC) over de chirurgische behandeling van borstkanker.
  • Team Erisman (VUMC) over het gebruik van stikstof in ons ecosysteem.
  • Team van Bodegom (Leyden Academy) over het verouderingsproces en onze levensverwachting. Is deze afhankelijk van omgevingsfactoren?
  • Team Meijer (UvA) over slaap, waarom goede slaap essentieel is voor kinderen en adolescenten en hoe dit kan worden bevorderd.
  • Team de Jong (VUMC) over het belang van horen in het dagelijks leven, onderzoek rondom de Nationale Longitudinale Studie naar Horen.
  • Team Muysken (Radboud Universiteit Nijmegen) over de interactie in talen en culturen binnen de driehoek Westelijk Afrika, het Caraïbisch gebied, en Noordwest Europa.
  • Team Shamoun-Baranes (UvA) over high-tech vogelonderzoek.
  • Team de Jonge (UMCG) over hoe de Nederlandse bevolking ons kan informeren over de structuur van psychopathologie.
  • Team Steenbergen (Universiteit Twente) over pammografie, pijnloos borstkankeronderzoek voor alle vrouwen.
  • Team Hoorn (UvA) over leven in de Amazone Rivier.
  • Team Kaptein (Erasmus MC) over de behandeling van de ziekte van Pompe met gentherapie.
  • Team Wiers (UvA) over de ontwikkeling van hersenen en gedrag in relatie tot psychopathologie, ofwel probleemgedrag. En de effecten daarop van internettrainingen.
  • Team Vinkenburg (VU Amsterdam) over hoe we in onze veranderende samenleving het combineren van werk en zorg meer duurzaam kunnen inrichten.
  • Team van den Bosch (UMC Utrecht) over opereren zonder snijden.
  • Team Esteves (TUe) over speciale coatings; coatings waaraan minder onderhoud en reparatie nodig is, omdat deze coatings de schade aangebracht door mens of omgeving zelf kunnen repareren.

Tot 2 april konden teams een eerste voorstel indienen. Deze voorstellen zijn eerst wetenschappelijk getoetst. De zeventien teams die doorgaan, krijgen in april een workshop communicatie aangeboden en kunnen vervolgens hun voorstel gaan uitwerken. Uit de uitgewerkte voorstellen zal een deskundige jury onder leiding van Paul Schnabel drie finalistenteams selecteren. Deze drie teams presenteren hun communicatieplan tijdens de finale aan de jury en het publiek in Utrecht.

De Academische Jaarprijs wordt dit jaar voor achtste keer gehouden en is een initiatief van NWO, NRC, KNAW en VPRO/NTR. Deze partijen vormen gezamenlijk het bestuur van de Stichting Academische Jaarprijs.

Generatietop in de Rode Hoed

De houdbaarheid van solidariteit tussen generaties is volop in het nieuws. Daarbij valt het op dat discussies nogal eens op basis van emoties worden gevoerd. Tijdens de Generatietop, die op maandagmiddag 22 april door PGGM, ACTIZ en VGZ in de Rode Hoed te Amsterdam wordt georganiseerd, staan de nuchtere feiten centraal. Marieke van der Waal, Sandra Phlippen en Sweder van Wijnbergen presenteren hun opmerkelijke inzichten over respectievelijk zorg & gezondheid, werk en pensioen. Deze vormen de aanleiding voor tafeldiscussies met de genodigden. Marieke van der Waal, directeur Leyden Academy zal de openingslezing verzorgen. Zij zal middels vijf thema’s ingaan op positieve aspecten van onze vergrijzende samenleving.

Voor meer informatie klik hier.

Debat over arm, oud en zonder zorg

Onderlinge bijstand in eigen familiekring hebben we na de oorlog vervangen door uitkeringen en andere arrangementen van de verzorgingsstaat. Maar die voorzieningen zijn te duur en dus gedecimeerd of helemaal verdwenen. Zo lang mogelijk zelfstandig blijven, is nu het devies. Het ‘mogelijk’ dreigt ondergeschikt te raken aan ‘lang’. Wat blijft er nog over aan gezondheidszorg en hulpverlening voor oude mensen die zichzelf niet (meer) kunnen verzorgen? Moeten ze hun spaarcenten stoppen in thuiszorg en geneeskunde? En wat als die op zijn? Kunnen ze zich maar beter neerleggen bij het levenseinde als verzorging en behandeling te kostbaar worden?
Op donderdag 18 april organiseren Universiteit Leiden/Campus Den Haag i.s.m. de gemeente Den Haag en Fonds 1818, dit Debat Centraal over arm, oud en zonder zorg.

Sprekers
Jolanda Lindenberg, social-cultureel antropoloog, verbonden aan LeydenAacademy on Vitality and Ageing, Universiteit Leiden.

Renske Leijten, woordvoerder Zorg, Welzijn en Sport voor de SP-fractie in de Tweede Kamer.

Casper van Ewijk, hoogleraar macro-economie UvA, onderdirecteur van het Centraal Planbureau (CPB) en hoofdauteur van Toekomst voor de zorg, een CPB-rapport over betaalbaarheid en toegankelijkheid van de zorg.

De gespreksleiding is in handen van publicist en moderator Will Tinnemans. Hij werkte als freelancer voor onder andere de Volkskrant, NRC en de VPRO.

Datum
Donderdag 18 april 2013, 12.30-13.45 uur.

Locatie
Schouwburgstraat 2, Den Haag

Aanmelden
Debat Centraal is toegankelijk voor studenten en medewerkers van de Universiteit Leiden, Haagse politici, bestuurders en beleidsmakers en alle overige geïnteresseerden.
Aanmelden graag via debatcentraal@cdh.leidenuniv.nl

Leyden Academy Walk wordt voor Omroep Max gefilmd

Eens per maand organiseert Leyden Academy on Vitality and Ageing een lunchwandeling. Iedereen kan zich daarbij aansluiten: collega’s, studenten, ouderen en relaties. Wij verzorgen een lunch, welke u tijdens het wandelen en bijpraten kunt nuttigen.
Memphis Film & Television zal ons tijdens de wandeling op 16 april volgen. Zij maken in opdracht van Omroep Max een documentaire over het ons zeer aan het hart gelegen onderwerp ‘vitaliteit en veroudering’.

Laat u zien dat vitaal op u van toepassing is, en loopt u mee?

Datum & tijd

Dinsdag 16 april 2013
12.30-13.15 uur
 

Locatie
Poortgebouw Zuid, Kamer 0.13
Rijnsburgerweg 10, 2333 AA Leiden

Aanmelden
Uiterlijk 15 april via vitalitywalk@leydenacademy.nl.

Leyden Academy op bezoek bij de universiteit in Parimaribo

Stafmedewerker Danielle Swart van Leyden Academy heeft tijdens haar vakantie een werkbezoek afgelegd aan de Anton de Kom Universiteit in Parimaribo, Suriname. Met mevrouw Naisha Bharos, hoofd interne & externe betrekkingen, en de heer Jerry Toelsie, decaan van Faculty of Medical Sciences, sprak Danielle over de masteropleiding Vitality and Ageing, heeft ze informatiemateriaal over Leyden Academy on Vitality and Ageing en de masteropleiding verstrekt, en heeft ze interesse onder Surinaamse geneeskundestudenten verkend.

Deze internationale masteropleiding is speciaal bedoeld voor studenten die een zorggerelateerde opleiding hebben afgerond. Welk specialisme later ook wordt gekozen, deze master is een uitstekende opstap voor de moderne beroepsuitoefening. Zij richt zich zowel op de biologische- en sociaal-maatschappelijke aspecten van het verouderingsproces (gerontologie) als de medisch inhoudelijke aspecten van de zorg voor oude mensen (geriatrie/ouderengeneeskunde). Ook de inrichting en het management van het zorgproces krijgt ruim aandacht. Daarnaast wordt er tijdens de opleiding veel tijd ingeruimd voor persoonlijke vorming, een voorwaarde om later zorg op het hoogste niveau te kunnen uitoefenen.

Meer informatie over de masteropleiding? Klik hier of bel 071-5240960.

Masters of Ageing: Chad Boult


De Amerikaan Chad Boult was de tweede spreker in de door Leyden Academy on Vitality and Ageing gelanceerde Masters of Ageing-serie. Masters of Ageing is een serie openbare lezingen op het gebied van veroudering.

Op dinsdag 9 april gaf Dr. Chad Boult een uitgebreide lezing over de zorg voor ouderen met meerdere chronische aandoeningen. Volgens Boult heeft 20-25% van de bevolking vier of meer chronische aandoeningen, en gebruiken ze ongeveer 80% van de gezondheidszorgbegroting. Dit is gerelateerd aan vele kwesties, maar voornamelijk omdat talrijke factoren in de organisatie en structuur van de gezondheidszorg niet overeenkomen met hun situatie en wensen. Zo wordt deze populatie chronisch zieken door een groot aantal ziekenhuisopnames gekenmerkt, veroorzaakt door een frequente terugval na hospitalisaties. Sommigen leggen meer dan 50 keer per jaar een bezoek aan het ziekenhuis af, deels omdat het huidige systeem niet op hun behoeften is ingespeeld.

Dr. Boult betoogd dat onze huidige gezondheidszorg gefragmenteerd, moeilijk toegankelijk, inefficiënt, onveilig en duur is. Volgens de Amerikaanse gezondheidszorganalist Donald Berwick is elk systeem perfect ontworpen voor de verkregen resultaten, m.a.w. het huidige systeem is vooral gericht op genezen en niet op zorg, en dus niet passend voor chronisch zieken. Dit brengt hogere kosten met zich mee.
In een poging om alternatieve modellen te vinden, ontwikkelden Dr. Boult en zijn team het guided care model. In dit model begeleiden zorgverpleegsters en een arts 50-60 hoog-risicopatiënten met chronische aandoeningen die complexe gezondheidszorg nodig hebben. Verpleegkundigen beoordelen behoeften, voorkeuren en prioriteiten van patiënten. Hieruit ontwikkelen ze een zorg- en actieplan, die in lekentaal aan de patiënt wordt voorgelegd. In plaats van afwachten, monitoren ze de patiënt proactief en bouwen ze een nauwe band op met de patiënt. Ze betrekken hen bij hun eigen verzorging, maken hen verantwoordelijk voor hun eigen gezondheid, steunen en motiveren hen, en communiceren met alle betrokken zorgverleners. Vooral belangrijk hierbij zijn de overgangen tussen de verschillende zorginstellingen en thuis, en de toegang tot welzijnsdiensten.

Het guided care model werd bij meer dan 900 patiënten (485 in begeleide zorg en 419 in gebruikelijke zorg) toegepast. De resultaten waren positief, zoals bleek uit de arts- en patiënttevredenheid, het verminderd aantal ziekenhuisopnames, de vermindering van inspanning van verzorgers, en de lagere kosten (75.000 dollar goedkoper dan gebruikelijke zorg). Ondanks deze veelbelovende resultaten, is het model in de Verenigde Staten nog niet verder uitgerold. Wel wil Kaiser Permanente, een grote verzekeringsmaatschappij met eigen gezondheidszorginstellingen, verder van het model gebruikmaken. Dr. Boult wijdt de langzame vordering aan de structuur van de financiering: ziekenhuizen moeten besparen, terwijl de kosten voor dit zorgmodel door de primaire zorg worden betaald. Als er geen geldelijke overdracht tussen deze twee systemen kan plaatsvinden, dan is het model moeilijk te implementeren.

In de discussie die volgde, werd gedebatteerd over de toepassing van het guided care model in Nederland. Over het algemeen zijn er veel overeenkomsten met het Nederlandse zorgsysteem, en ook met de financieringsproblemen. In Nederland neemt in veel gevallen de huisarts de rol als referentiepunt voor de patiënt van de verpleegkundigen guided care over.
Tot slot merkte Prof. Rudi Westendorp op dat grote gezondheidszorgverzekeraars in Nederland van mening zijn dat het tijd wordt om een stap richting een nieuw financieringssysteem te zetten.
Al met al word het guided care model gezien als veelbelovend. De systematische barrières die nog steeds bestaan, vormen een uitdaging voor de uitvoering van dit soort modellen. Er zal een kentering moeten plaats vinden om goed te kunnen reageren op de veranderde behoeften en wensen van onze bevolking.

Klik hier voor de presentatie van dr. Chad Boult.

Zelfredzaamheid en vitaliteit in de media

De vergrijzing dwingt ouderen ertoe de regie over hun leven in eigen handen te nemen. Zelfredzaamheid – motto van Rudi Westendorp.

In Duitsland is er veel ophef over het boek ‘Moeder, wanneer ga je eindelijk eens dood’. Daar wordt in de zorg voor ouderen, veel meer dan in Nederland, een beroep gedaan op de kinderen. Bij onze oosterburen is dit ook in wet- en regelgeving neergelegd. Martina Rosenberg, een dochter van dementerende ouders en auteur van het boek, schrijft over de consequenties voor haar eigen gezondheid en carrière. Met de komende reorganisatie van de ouderenzorg in Nederland verbaast het niet dat een deel van deze ophef naar ons is over gewaaid. De Nederlandse reactie op de Duitse oplossing is voorspelbaar. “Dat nooit.” Families zijn een bron van intergenerationele verantwoordelijkheid, maar bereikt haar grens wanneer wij de billen van onze ouders moeten wassen. We hoeven niet lang te graven in onze vaderlandse tradities om de benauwende greep van het drie-generatie gezin naar boven te halen. Naast de wonderschone voorbeelden staan ons even zovele gruwelijke uitwassen voor ogen.

Een afwijzing van de Duitse oplossing lost het probleem niet op. De samenstelling van de Nederlandse bevolking is in korte tijd ingrijpend en onomkeerbaar veranderd; doe een deur open en er staat een oud mens achter. Het was een mirakel dat we in 1959 in Slochteren gas aanboorden en met de ‘onuitputtelijke’ gasbaten een aantal verantwoordelijkheden bij de staat hebben belegd die tevoren onderdeel waren van de persoonlijke levenssfeer. Zo is in de jaren zestig en zeventig Nederland volgebouwd met complexen van waaruit op grote schaal verzorging en verpleging wordt geboden. De verzorgingsstaat was geboren. Nu de ondergrond van Slochteren begint te brommen en zij aangeeft dat de grenzen van de gaswinning zijn bereikt, moeten wij ons eens te meer realiseren dat de huidige institutionele zorg voor ouderen onbetaalbaar is geworden.

De tijd dringt. In Japan stelt de minister van Financiën Aso vast dat ouderen een last zijn voor de schatkist en roept bejaarde landgenoten die klaar zijn met leven op om haast te maken met doodgaan. In Duitsland duiken berichten op over kinderen die hun hulpbehoevende ouders een ‘enkele reis’ geven richting Oekraïne, Slowakije of Thailand om hen daar te laten verzorgen. Hiervan is in Nederland geen sprake maar de incidenten maken pijnlijk duidelijk dat ouderen die sterk leunen op staat of familie in een kwetsbare positie zijn. Ondertussen stokt in ons land de politieke discussie over de noodzakelijke herverkaveling van verantwoordelijkheden. De polder loopt vast op ouderen die te veel willen en jongeren die te veel moeten.

Burgers in Nederland realiseren zich maar bar weinig onder welke gunstige omstandigheden wij leven. Anders dan in vele andere landen hebben wij massaal gespaard voor onze pensioenen en onze sociaal democratie heeft een bodem waar je moeilijk doorheen kunt zakken. Daarom zouden wij in Nederland veel meer moeten vertrouwen op ons zelf-organiserend vermogen, ook op hoge leeftijd. Dat is des te meer zo omdat ouderen ‘eigen regie’ en ‘zelfredzaamheid’ als kernwaarden formuleren. Ouderen zijn tot dan toe zélf verantwoordelijk geweest voor de inrichting van hun leven en juist daarom ligt het in de rede dat zij ook als eerste verantwoordelijkheid nemen om de noodzakelijke zorg op maat te snijden. Dat is vitaliteit!

De eigen regie en zelfredzaamheid van ouderen schept verplichtingen voor de maatschappij. Wetenschap, overheid en bedrijfsleven zullen de handen ineen moeten slaan. Coöperaties zullen een passend woonaanbod moeten realiseren om zelfstandig te kunnen wonen wanneer wij gebreken hebben. De arbeidsmarkt zal grondig moeten worden herschikt zodat ouderen het recht op werk kunnen opeisen wanneer zij daar behoefte aan hebben, of door een tekort aan inkomen toe worden gedwongen. De geneeskunde zal zich moeten herijken door ouderen zelfredzaam te maken in plaats van hen de regie van het leven te ontnemen. Maar de belangrijkste opdracht is de ondersteuning van het zelf-organiserend vermogen van ouderen. Hoe kunnen wij ouderen sterken zodat zij zélf hun eigen plannen en ambities realiseren?

De reactie van politiek en samenleving op deze enorme opgave is niet anders dan onze persoonlijke verwerking van het verouderingsproces. Er is flagrante ontkenning van het verlies aan functie en het optreden beperkingen aan het einde van het leven. We maken elkaar wijs dat we tot op hoge leeftijd ziekte kunnen voorkomen om dan plotsklaps in gezondheid te overlijden. Daarnaast is er heuse woede, omdat kinderen en mantelzorgers nu al aangeven overbelast te zijn en er niet nog meer taken bij kunnen nemen. Dit wordt gevolgd door onderhandelingen over de inruil van persoonlijke verantwoordelijkheden voor irreële verwachtingen over verlof en flexibiliteit tegen minimale kosten. En natuurlijk depressie, omdat velen angstig zijn voor de toekomst en hopen met een uit-vrije-wil-gekozen-dood de problemen voor te zijn. Maar een aanvaarding van het feit dat wij zelf éérst aangewezen zijn om de oude dag in te vullen, zover komt het in de regel niet.

Veel meer dan we hopen zijn we zélf verantwoordelijk voor wie later je billen wast.

Rudi Westendorp
Hoogeleraar ouderengeneeskunde en projectleider van het programma VITALITEIT! binnen de Medical Delta

Bovenstaand ingezonden artikel verscheen in het NRC.
Klik hier voor de reportage over zelfredzaamheid die de NCRV maakte voor het televisieprogramma Altijd Wat.

Young Excellence Class

Sinds 2008 krijgen getalenteerde studenten al vroeg de mogelijkheid betrokken te worden bij de Leyden Academy on Vitality and Ageing door te worden uitgenodigd voor de Young Excellence Class (YEC).

Maximaal 20 studenten van Universiteit Leiden, maar eventueel ook van andere universiteiten, kunnen tot hun afstuderen deel uitmaken van de YEC. Door deelname aan deze bijeenkomsten kunnen medische studenten hun kennis op het gebied van ouderengeneeskunde ontwikkelen. Dat kan de mogelijkheid bieden tot deelname aan het masterprogramma.
Tijdens iedere bijeenkomst wordt aan de hand van geselecteerde papers gediscussieerd. De ervaringen van zowel de YEC-deelnemers als de docenten zijn zeer positief.
 

Deze succesvolle methode om jonge mensen te inspireren voor de ouderengeneeskunde en de wetenschap is nu gepubliceerd in het tijdschrift Medical Science Educator. Lees hier het artikel.