Mantelzorgondersteuning, ofwel respijtzorg, is het tijdelijk overdragen van de zorg, zodat mantelzorgers ook tijd hebben voor bijvoorbeeld werk, studie, gezin, familie, vrienden en ontspanning. Ook zorg voor de eigen gezondheid van de mantelzorger, denk bijvoorbeeld aan het voorkomen van fysieke overbelasting of het ondergaan van een operatie, kan ervoor zorgen dat respijtzorg nodig is. Door respijtzorg kunnen mantelzorgers hun eigen leven beter in balans houden en de zorg voor hun naaste langer volhouden, en is daarmee een belangrijke voorziening.
Passende zorg en ondersteuning
Beleidsmatig past respijtzorg in de beweging naar passende zorg en ondersteuning in de nabijheid en de leefomgeving van de zorg- of hulpvrager. Een beweging die we met elkaar moeten maken door onder andere de vergrijzing en het teruglopende aantal zorgprofessionals en mantelzorgers. Vroegtijdige, structurele mantelzorgondersteuning kan overbelasting voorkomen en een beroep op zwaardere zorg uitstellen. Hiermee heeft respijtzorg een preventieve werking en draagt het bij aan de financiële houdbaarheid van de zorg, maar bijvoorbeeld ook het langer thuis wonen. Het aantal thuiswonende ouderen met een intensieve zorgvraag (zoals dementie) en als gevolg daarvan de druk op mantelzorgers, neemt toe. Tegelijkertijd staat ook de houdbaarheid van de zorg onder druk.
Regionale pilot logeerzorg: een adempauze voor mantelzorgers
Er zijn verschillende vormen van respijtzorg, waaronder logeerzorg. Uit een eerste verkenning door Transmuralis bij gemeenten en betrokken professionals in regio Zuid-Holland Noord kwam een duidelijke behoefte naar voren. Wat momenteel in die regio ontbreekt is een regionale voorziening waar geplande logeermomenten mogelijk zijn. Om die reden is er in 2023 gewerkt aan een voorstel voor een regionale pilot logeerzorg: ‘Logeerzorg Zuid-Holland Noord ter ondersteuning van mantelzorgers’. De projectgroep van de pilot bestaat uit vertegenwoordigers van gemeenten, zorgaanbieders en het zorgkantoor. De projectleiding is in handen van Transmuralis. Naast de regionale projectgroep respijtzorg en bijbehorende achterbannen, hebben ook mantelzorgers, (potentiële) logés, verwijzers én de medewerkers van de pilotlocatie(s) een centrale rol. Sinds februari 2024 is de eerste pilotlocatie geopend met vier logeerplekken in Alphen aan de Rijn.
Participatieve onderzoeksbenadering
Onderzoekers van Leyden Academy gaan de wensen en behoeften van betrokkenen met de logeerzorgvoorziening in kaart brengen door middel van informele gesprekken, interviews en de ervaringen van focusgroepen. Vervolgens hopen we met de opgedane inzichten een passende logeervoorziening te kunnen realiseren in de regio Zuid-Holland Noord. Dit is op lokaal niveau van belang voor de mantelzorgers die gebruik maken van de logeerzorg en voor de zorgprofessionals die de logeerzorg bieden. En op regionaal niveau voor de vertegenwoordigers van de dertien gemeenten, zorgaanbieders, mantelzorgbelangenorganisaties, zorgverzekeraar Zorg en Zekerheid en het zorgkantoor van de regio Zuid-Holland Noord.
In februari 2024 vond de kick-off van het actieonderzoek op lokaal niveau plaats en in november 2024 verwachten we regionale acties in gang te zetten.