Kloof tussen politiek en arbeidsmarkt gapend groot
Op 25 januari 2013 is het onderzoeksrapport verschenen naar de drijfveren van oudere werknemers dat in opdracht van de Stichting ILC Zorg voor Later is uitgevoerd. Daaruit blijkt dat die werknemers zich primair laten leiden door de vraag of zij er in hun eigen ogen met hun werk nog toe doen. Op de tweede plaats laten zij zich daarin leiden door hun beleving van de invloed van hun directe sociale omgeving. In de meeste gevallen is dit de levenspartner. Collega’s op het werk en de werkgever spelen in die beleving geen noemenswaardige rol. Werknemers hebben ook een sterk normen- en waardenbesef als het om hun werk gaat, aantasting van dit besef is een krachtige prikkel voor hen om zo snel mogelijk te willen stoppen met werken. Bovendien zijn er allerlei factoren van buitenaf waarvan de werknemers aangeven daar niets over te zeggen te hebben, zoals de verhoging van de pensioenleeftijd. Maar de financiële en economische crisis is ook zo’n factor, die in hun beleving een rol speelt bij de vraag wanneer ze met werk willen stoppen. Want als er één ding is, dan is het nog steeds zo dat de meeste werknemers zo vroeg mogelijk willen stoppen met werken. De meeste levenspartners doen daar nog een schepje bovenop, want die willen dat hun partner twee jaar eerder stopt dan ze zelf willen.
Bij alle commotie over de verlaging van het loon van oudere werknemers, lijkt een ander heet hangijzer, het opschuiven van de pensioenleeftijd naar 67 jaar, geruisloos van de maatschappelijke agenda te zijn verdwenen. In het najaar van 2011 is die verhoging in het zogenaamde Pensioenakkoord vastgelegd. Maar de tegenstelling tussen datgene wat de Haagse politici bedenken en de realiteit van de arbeidsmarkt is nog nooit zo groot geweest.
De Nederlandse samenleving is er al heel lang niet meer op ingericht dat de oudere werknemers überhaupt doorwerken. De arbeidsmarkt sluist al jarenlang 50-plussers met zachte dwang richting WAO, Vut, gouden handdruk of WW. Mannen en vrouwen verlaten nog steeds massaal vervroegd de arbeidsmarkt, gewild en ongewild. Desondanks dringen politiek en sociale partners aan op een cultuuromslag die de hele samenleving raakt. Werkgevers en werknemers zullen het doorwerken straks weer als normaal moeten ervaren. Maar de werknemers moeten dat kennelijk wel doen tegen een lager salaris. Wat ontbreekt, is een visie op het ‘nieuwe langere arbeidsleven’. Dit gebrek aan visie is deels te wijten aan het gebrek aan inzicht in wat er in de harten en hoofden van deze oudere werknemers omgaat. Wat een langer arbeidsleven nu echt in de mindset van individuele werknemers teweeg brengt, is volstrekt onduidelijk. Kabinet, politieke partijen en sociale partners hebben hooguit een vaag vermoeden, maar weten doen ze het niet!
Het onderzoek is gehouden aan de hand van interviews met werknemers en werkgevers en ook enkele deskundigen hebben er inbreng voor geleverd. De uitkomsten zijn getoetst aan andere studies. Deze studie is uitgevoerd door Bert Breij (socioloog/sociaal psycholoog en bestuurslid van ILC Zorg voor Later) en Tom van Oosterhout (zelfstandig onderzoeker).
Voor meer informatie over ILC Zorg voor Later, klik hier.