Vergrijzing en veroudering zien als kracht in plaats van als verval en kwetsbaarheid. Dat is de boodschap van het nieuw gepubliceerde boek “Silver Empowerment”, waarin wetenschappers uit verschillende disciplines manieren bespreken om de zelfredzaamheid van ouderen te verbeteren. Het bevorderen van een leeftijdsvriendelijke samenleving staat daarbij centraal. In het boek passeert een breed scala aan onderwerpen de revue, zoals veerkracht, eenzaamheid, het samenspel tussen formele en informele zorg en hoe oudere mensen zélf te betrekken bij onderzoek en zorg.
Het hoofdstuk met bijdragen van Elena Bendien, Tineke Abma en Susan Woelders gaat over de participatie en empowerment van ouderen in onderzoek, waarbij zij een casus belichten over onderzoek naar maatschappelijke participatie van ouderen in Zeeland. Vaak wordt gedacht dat participatief onderzoek een bijdrage levert aan de empowerment van deelnemers, in dit geval ouderen. Empowerment verwijst dan naar meer greep op je leven krijgen, maar ook naar collectieve actie, en heeft daarmee een politieke component. Echter, we zagen in ons onderzoek dat in weerwil tot mooie idealen er momenten kunnen optreden van dis-empowerment.
Een van de deelnemers: ‘Ik ben 85 jaar. Ik ben altijd bezig geweest, en ook als ik een baan had heb ik altijd vrijwilligerswerk erbij gedaan. Maar op den duur, en dan zeker als je over de 80 bent dan denken ze dat je dat niet meer wil, denk ik, of zo, of niet meer kunt? Maar ze vragen je ook niet meer en dat is jammer.’
Een ander voorbeeld was dat dis-empowerment ontstond in de interactie tussen oudere deelnemers in het onderzoek. Dit had te maken met de dominantie van enkele mannen die de spreekruimte innamen, waardoor vrouwen zich terugtrokken uit de conversatie en zij het gevoel hadden niet te kunnen deelnemen op volwaardige wijze. Er was geen democratische besluitvorming mogelijk. Ook zo’n situatie vraagt om interventie vanuit de onderzoekers.
Participatief onderzoek is niet louter een technisch proces en toepassen van de juiste methoden. Het gaat erom dat je staat voor de principes en waarden die hieraan ten grondslag liggen en daar voor gaan staan om dis-empowerment te voorkomen. Dat vraagt wat wij noemen ethiekwerk.
Silver Empowerment streeft ernaar om ieder mens kansen te bieden om waardig en zinvol oud te worden, in warme verbondenheid met een samenleving die uitnodigt om mee te doen.
Het boek is een Open Access ebook en is ook in paperback te verkrijgen en uitgegeven bij Leuven University press.