Alumnilezing Pauline Meurs over verouderen stemt tot nadenken
In een indrukwekkende alumnilezing nam Pauline Meurs vrijdag 22 november de oud-deelnemers aan de executive leergang van Leyden Academy mee in haar persoonlijke ontdekkingstocht van het ouder worden. De sociologe, emeritus-hoogleraar Bestuur van de Gezondheidszorg en voorzitter van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving, maakte de aanwezigen bekend met het fenomeen ‘Tussenland’. Het gebied waar je je bijvoorbeeld bevindt als je na een leven lang gewerkt te hebben met pensioen gaat.
“De oudere is altijd die ander. Tot je het opeens zelf bent. Het overkwam mij ook. Ik moest mijn pas inleveren bij de universiteit. Tegelijk met mijn bibliotheekkaart want kennelijk lees je na je pensioen niet meer… Ik stelde mezelf de vraag wie ik eigenlijk was, maar nog veel meer wie ik eigenlijk ben. Na een ietwat verwarrende periode heb ik ervoor gekozen om in dat Tussenland in beweging te komen en op ontdekkingsreis te gaan. Dat voelt misschien wat onzeker, maar juist als je gebruik maakt van die scharrelruimte in de tijd ontstaan er nieuwe kansen.” Meurs benadrukte daarbij dat de periode tussen het oude en het nieuwe ongemakkelijk kan voelen. Maar dat het in de branding, tussen het strand en de zee, wel het meest bruisend is. “Daar speelt het echte leven zich af! En als je ervoor zorgt dat je geen speelbal wordt van de golven geeft het veel voldoening om daar te staan!”
Identiteit kwijt
Ze ervaart dat als je ouder wordt dat Tussenland heel belangrijk is. “Als je ‘opeens’ tot de ouderen behoort ben je meteen een stuk van je eigen identiteit kwijt. Je bent ondergedompeld in een groep die door sommigen als nutteloos wordt gezien of als een kostenpost. Maar waar de mensen aan voorbijgaan, is dat het geen homogene groep is maar één met een hele grote diversiteit. En dat het Tussenland dus voor iedereen anders is.”
Meurs prijst zich gelukkig met het feit dat zij tot de groep behoort voor wie het dubbeltje frequent de goede kant is opgevallen. “Ik werk nog steeds op een hoog niveau, ben daarnaast een nieuwe carrière gestart als styliste, heb een hond in huis gehaald en beschik over een rijk sociaal leven. Dat is een grote groep niet gegund. Dat maakt hun Tussenland ingewikkeld. Als voor jou het dubbeltje de verkeerde kant is opgevallen is het allemaal niet zo eenvoudig en licht. En dan moeten we ons afvragen of het credo in de ouderenzorg, waarin iedereen zo lang mogelijk thuis moet blijven wonen, realistisch en wenselijk is. Want wat is dan je thuis? En hoe kunnen de mensen in die omgeving een fijn leven hebben als je alleen maar te maken hebt gehad met een opstapeling van pech?”
Afbouw sociale zekerheid
De afbouw van de sociale zekerheid is in haar ogen daarbij desastreus. Ik maak me dan ook ernstige zorgen over de tweedeling die in ons land manifest is. “Waarom heb ík eigenlijk AOW? Ik heb het niet nodig met mijn pensioen terwijl het voor andere mensen hun hele inkomen is. Maak dat inkomensafhankelijk of bedenk andere zaken waardoor er een eerlijkere verdeling komt.”
Nu ze vanuit Tussenland weer volop op reis is, geniet ze volop. “Eigenlijk is verouderen een parodie op het leven. Een parodie waarbij je jezelf steeds weer opnieuw moet uitvinden. Dat geldt trouwens niet alleen bij je pensioen maar ook op veel andere momenten. Misschien goed als we als ouderen de jeugd daarin meenemen zodat zij niet pas op hun 67e het Tussenland ervaren maar al veel eerder. Het even stil durven staan, kan je namelijk ongelooflijk veel brengen. Al blijkt het in de praktijk ook heel hard werken.”
Klik hier als je meer wil weten over de executive leergang in 2025.