Kinderen in een gezin met een laag inkomen en lage opleiding leven gemiddeld zes jaar korter en vijftien jaar langer in minder goede gezondheid. Is dat eigen schuld? Je kunt toch ook gezond eten met een kleine portemonnee? Ja, laat Chris (53) uit Amsterdam-Noord ons zien, maar het wordt haar niet makkelijk gemaakt. De meeste producten in supermarkten zijn ongezond en in buurten met veel lage inkomens zitten twee keer zoveel junkfoodlocaties als in buurten met veel hoge inkomens. Je moet dus veel tijd en kennis hebben om gezonde keuzes te maken. Wie gaat de kinderen die hier opgroeien helpen? Is het tijd voor de politiek om in te grijpen? In het programma De Gezondheidskloof van Pointer gisterenavond gaat Teun van de Keuken in op deze vragen en meer. Zo gaat hij op pad met hoogleraar Vitaliteit David van Bodegom. Klik hier om de aflevering terug te kijken.
Ongezond voedselaanbod twee keer zo groot in arme buurten
Op 31 maart besteedde Pointer in hun radio-uitzending al aandacht aan hoe moeilijk het is om gezond op te groeien. Van Bodegom waarschuwt voor de gevolgen van ons Westerse luilekkerland. “De helft van de kinderen die nu geboren worden, gaat de 100 jaar halen. Maar wel met allerlei ziektes.” Van Bodegom heeft onderzoek gedaan naar hoe mensen verouderen. “Dit is Hans”, Van Bodegom toont een foto van een 68-jarige Nederlander met overgewicht, diabetes, vaatziekten, een hoog cholesterol en een hoge bloeddruk. “En dit is Kwakoe”, wijst Van Bodegom. We zien een gezonde 88-jarige Ghanese boer, die nog op het land werkt. “In Ghana is de situatie vergelijkbaar met Nederland 150 jaar geleden: veel infectieziekten en hoge kindersterfte, maar dus níet de verouderingsziekten die we hier nu elke dag in de spreekkamer zien.” Van Bodegom onderzocht niet alleen Kwakoe, maar ook zo’n 1000 andere Ghanese ouderen. Hoe komt het nou dat Hans en Kwakoe zo anders oud geworden zijn? Is het omdat Hans dom is en de verkeerde keuzes maakt? “Nee”, zegt Van Bodegom, “Want als je Kwakoe neerzet op de plek waar Hans is opgegroeid, dan zou Kwakoe die ouderdomsziekten hebben gekregen. En als je Hans neerzet in Ghana, dan wordt hij op zijn beurt een Kwakoe.”
Luilekkerland
Het zit ‘m dus in de omgeving, meent Van Bodegom. In een omgeving van schaarste word je gewoon heel anders oud dan in ons moderne Westerse luilekkerland. “Eten is overal en bewegen hoeven we juist niet. Het is dus niet gek dat de helft van de Nederlanders overgewicht heeft.” We gaan bijvoorbeeld met de auto naar kantoor, met de lift vanuit de parkeergarage naar de werkvloer, ‘s middags nemen we de lift naar de kantine waar we twee kroketten eten en daarna gaan we met de lift weer naar onze auto om naar huis te rijden en de avond op de bank te netflixen, stelt Van Bodegom: “Hoe wij leven, werken en ontspannen lijkt wel een soort bio-industrie. We zijn plofkippen geworden en we moeten weer scharrelkippen worden.”
Terug naar op het land werken?
Moeten we dan weer met z’n allen op het land gaan werken? Is dat de oplossing voor de kinderen van nu? “De stijging van de welvaart heeft ons veel goeds gebracht, maar we zijn doorgeslagen. Door het luilekkerland wat we hebben gecreëerd, zijn we gegaan van een land waar een derde overgewicht had naar de helft, en we stevenen af op twee derde.” Dat is geen fatshaming of kwestie van mooi of lelijk, benadrukt Van Bodegom, maar het is een gezondheidskwestie die hij als dokter erg vindt: “Dit is een van de redenen waarom we inmiddels een miljoen Nederlanders hebben met type 2 diabetes, en dat hart- en vaatziekten een groot probleem zijn.” Het betekent dat we gemiddeld misschien wel ouder worden, maar wel langer ongezond. “De helft van de kinderen die nu geboren worden, gaan de 100 jaar halen”,” legt Van Bodegom uit. “Maar wel met allerlei ziektes. Die krijgen we nu al op ons 65ste, denk aan Hans, terwijl dat met een andere leefstijl ook 85 zou kunnen zijn.”