Na het overlijden van de partner nemen de zorgkosten van de weduwe of weduwnaar gemiddeld met bijna 50 procent toe, zo blijkt uit onderzoek van Herbert Rolden, promovendus bij Leyden Academy on Vitality and Ageing. Het onderzoek Changes in health care expenditure after the loss of a spouse: Data on 6,487 older widows and widowers in the Netherlands biedt inzicht in de economische waarde die mantelzorgers in Nederland vertegenwoordigen.
Gehuwden op leeftijd zorgen voor elkaar als hun gezondheid het geleidelijk laat afweten. Om inzicht te krijgen in de economische waarde van de informele zorg die op deze wijze wordt verleend, onderzocht Rolden het verloop in de zorgkosten bij 6.487 Nederlandse weduwen en weduwnaars van 65 jaar en ouder over de periode van juli 2007 tot eind 2010, in de maximaal 42 maanden voor en na het overlijden van de partner. Na het wegvallen van de partner blijken de zorgkosten bij de weduwe of weduwnaar gemiddeld met 239 euro per maand toe te nemen (+48%). Die toename is al zichtbaar in de eerste maand na het overlijden en geldt in sterkere mate voor weduwnaars: als de man alleen achterblijft, stijgen zijn zorgkosten met gemiddeld 319 euro (+59%). Bij weduwen en weduwnaars van 80 jaar en ouder stijgen de zorgkosten met maar liefst 553 euro (+82%). De oorzaak ligt niet primair in het rouwproces dat de achterblijvende partner doormaakt. Herbert Rolden: "De zorgkosten stijgen over een langere periode na het overlijden, we zien geen directe piek die je aan rouw zou kunnen toeschrijven. Ook de aard van de zorgkosten wijst hier niet op: de kosten voor langdurige zorg zijn vijf keer hoger dan die van medische zorg. Er lijkt vooral een grotere behoefte te ontstaan aan formele zorg door het wegvallen van de mantelzorger dan aan meer medische zorg door gezondheidsklachten, bijvoorbeeld als gevolg van rouw en verdriet."
Economische waarde mantelzorger
Gezien het toenemende aantal senioren in Nederland, is het belangrijk om meer inzicht te krijgen in de zorgkosten van deze groep en de rol daarbinnen van informele zorg. Een manier om dit te berekenen, is te kijken naar het effect op de zorgkosten als de partner wegvalt. Rolden: "Dankzij de mantelzorg van partners, familieleden, vrienden en buren doen mensen een minder zwaar beroep op de gezondheidszorg. De belangrijkste vorm van mantelzorg is die tussen gehuwden en dan vooral de echtgenote die zorgt voor haar man. Omdat mantelzorg onbetaald is, komt dit zelden terug in economische analyses over de zorgkosten. Om hierin meer inzicht te krijgen, hebben wij het verschil berekend tussen de zorgkosten van gehuwden en oudere mensen die geen partner (meer) hebben en het effect door de tijd heen als de partner wegvalt. We hebben hiertoe geanonimiseerde gegevens over individuele zorgkosten over meerdere jaren, gekoppeld aan gegevens over de burgerlijke staat."
Preventief investeren
Uit het onderzoek blijkt dat het wegvallen van de partner die zorg verleent aanzienlijke en structurele financiële impact heeft. Het inzicht dat hiermee ontstaat in de economische waarde van mantelzorgers, biedt volgens Rolden aanknopingspunten om te onderzoeken welke interventies mantelzorgers kunnen helpen om zorg te blijven verlenen aan hun partners: zoals informatievoorziening, ondersteuning, therapie en respijtzorg. Rolden: "Preventieve investeringen in mantelzorgers kunnen zichzelf terugverdienen door lagere formele zorgkosten en kunnen positief bijdragen aan de kwaliteit van leven van ouderen."
Het onderzoek ‘Changes in health care expenditure after the loss of a spouse: Data on 6,487 older widows and widowers in the Netherlands’ van Herbert J.A. Rolden, David van Bodegom en Rudi G.J. Westendorp is op dinsdag 23 december 2014 gepubliceerd in wetenschappelijk tijdschrift PLOS ONE: http://dx.plos.org/10.1371/journal.pone.0115478.