In de zorg werkt de huidige manier van verantwoorden al een tijd niet meer. Toch laat verbetering hiervan op zich wachten. De Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) heeft op verzoek van de minister voor Langdurige Zorg en Sport een advies geschreven, getiteld: Is dit wel verantwoord? Hoe de zorg betekenisvol rekenschap af kan leggen in tijden van transitie. In het advies identificeert de RVS wat er concreet van wie nodig is om te komen tot een vertrouwenssysteem van verantwoorden en doen ze aanbevelingen voor fundamenteel anders en minder verantwoorden. Ze roepen op om samen ervoor te zorgen dat zorgverleners meer tijd kunnen besteden aan patiënten en cliënten. In het advies wordt het Leefplezierplan van Leyden Academy genoemd als één van de pilots rondom anders verantwoorden (pagina 21 en 22). Leyden Academy kreeg van het ministerie van VWS subsidie om een methode te ontwikkelen voor kwaliteitsverbetering en verantwoording waarin de ervaringen van verpleeghuisbewoners, hun naasten en medewerkers centraal staan. Hun verhalen over ervaringen met de zorg zouden beter inzicht bieden in de complexe en persoonlijke beleving van kwaliteit dan de gebruikelijke normatieve informatie.
Van Zorgleefplan
We startte bij het Zorgleefplan, omdat zorgmedewerkers dat als de grootste veroorzaker van regeldruk ervaren. Dit wettelijk voorgeschreven plan bevat afspraken, zodat medewerkers weten wat ze moeten doen, bewoners en naasten weten wat ze kunnen verwachten en er verantwoording kan worden afgelegd over de geleverde (kwaliteit van) zorg. Het betreft veelal normatieve informatie in maat en getal, die niet altijd even zinvol wordt geacht. Veel werktijd van zorgverleners wordt niet besteed aan registraties voor de organisatie, het management of beleid, maar juist aan verslaglegging over de verlening van zorg aan cliënten en patiënten (het primaire proces).
Leefplezierplan
Vervolgens ontwikkelde we samen met zorgverleners een alternatief: het Leefplezierplan, met minder verplichte normatieve informatie en meer ruimte voor verhalende (belevings)informatie over wat het leven de moeite waard maakt voor bewoners. Onze ambitie is om het leefplezierplan te verheffen tot het nieuwe format voor de sector (waarbij de interne verslaglegging ook voldoende zou moeten zijn voor externe verantwoording). Dat zou dan ook verankerd moeten worden in alle ICT-systemen, die momenteel onderling nog sterk verschillen (organisaties kiezen hun eigen systeem en leveranciers hebben geen belang bij standaardisatie). Daar zou dan niet alleen een onmiskenbare stimulans van uitgaan voor persoonsgerichte zorg, maar ook voor echt anders verantwoorden, met minder registratielast van harde indicatoren. Dat zou dan ook gevolgen hebben voor de interne en externe verantwoording, de aansturing van professionals, de zorginkoop en het toezicht op kwaliteit van zorg.
Verplichte indicatoren
Het idee was dat systeempartijen het nieuwe zorgplan als nieuwe minimale standaard voor registratie en verantwoording zouden goedkeuren om zorgverleners te steunen in het aandacht schenken aan wat er werkelijk toe doet. Hoewel de pilot de persoonsgerichte zorg in de meer dan 10 deelnemende organisaties aanzienlijk versterkte, is het niet gelukt alle partijen achter de nieuwe standaard voor verantwoorden te krijgen. Struikelblok vormde het niet meer aanleveren van verplichte indicatoren. Het aanleveren van indicatoren is een wettelijke plicht nadat tripartite veldpartijen de indicatoren hebben vastgesteld en het ZIN de indicatoren heeft opgenomen in het kwaliteitsregister. Deze groep van belangenorganisaties, verantwoordelijk voor de ontwikkeling en actualisering van het Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg en bijbehorende indicatoren, wil (nog) geen indicatoren loslaten.
Meer lezen over de leefplezierbenadering? Ga naar leefplezierindezorg.nl of neem contact op met Josanne Huijg. Werk je bij een zorgorganisatie en wil je anders verantwoorden check dan Ervaringen Centraal.