Op vrijdag 11 november wordt een tweetal onderzoeksrapporten gepresenteerd die de stand van zaken in het medisch en verpleegkundig onderwijs (MBO, HBO, WO) over goede zorg voor ouderen beschrijven. De oudere patiënt bevolkt immers grotendeels de wachtkamers en bedden. Echter, uit beide onderzoeken blijkt dat de huidige studenten zich dat onvoldoende realiseren, te weinig kennis over de oudere patiënt krijgen aangereikt, amper affiniteit met oudere patiënten hebben en er in veel gevallen net zo weinig vanaf weten als u en ik.
Vanuit de Leyden Academy, een kennis- en opleidingsinstituut op het gebied van veroudering en vitaliteit, is onder leiding van prof. dr. Rudi Westendorp, een inventarisatie binnen de Universitair Medische Centra naar studentenonderwijs uitgevoerd. Prof. dr. Marieke Schuurmans (hoogleraar verpleegkunde) heeft in opdracht van ZonMw (Nederlandse organisatie voor zorgonderzoek en innovatie) een survey gehouden onder de Nederlandse verpleegkundigenopleidingen met de vraag wat studenten over ouderen leren. Hannie van Leeuwen (85!) lid van het Nationaal Programma Ouderenzorg van ZonMw krijgt de rapporten overhandigd. De rapporten zijn verspreid onder betrokkenen in het onderwijsveld en politiek.
Enkele feiten
Een student geneeskunde moet in totaal 360 studiepunten behalen. Hoogscorende universiteiten besteden slechts 12 verplichte studiepunten specifiek aan ouderengeneeskunde. Gemiddeld is het 2% van het totale curriculum. 15% van de studiepunten kan besteed worden aan keuzevakken op gebied van ouderengeneeskunde. Een kleine minderheid van de studenten maakt hier daadwerkelijk gebruik van. De jaarlijkse voortgangstoetsen die studenten moeten afleggen bestaan elk uit 200 vragen. 2% van de vragen gaat over ouderengeneeskunde. Overigens zijn er grote verschillen tussen de universiteiten.
Vaak is de kennis van de laatstejaars verpleegkundige studenten vergelijkbaar met die van de gemiddelde Nederlander. 45% van de verpleegkundige studenten wil niet werken met ouderen. 15% kiest er bewust wel voor. De overige studenten is het om het even. Het kennisniveau van de studenten is laag en het is onduidelijk wat ze precies leren. De beeldvorming over oudere patiënten is niet gunstig en er is weinig interesse voor. Er zijn te weinig rolmodellen in de opleidingen en de praktijk. Veelal is de stof niet specifiek genoeg en het studiemateriaal niet uitdagend.
Aanbevelingen
Beide onderzoekers streven naar aanpassingen van het toetsingskader waarbinnen het onderwijs moet worden vormgegeven. Enkele instituten bieden wel goed ouderengeneeskundig onderwijs. Dat niveau moet op elke instelling op MBO, HBO en WO niveau gehaald kunnen worden. Docenten moeten worden aangesteld die als rolmodel fungeren voor de ouderengeneeskunde en verpleegkundige zorg voor ouderen.
Prof. dr. Rudi Westendorp: “Hoe gaan we deze aanbevelingen in de praktijk brengen? Mijn collega Marieke Schuurmans en ik adviseren een kordaat traject van onderwijsinnovatie in te zetten. Noodzakelijke voorwaarden hierbij zijn kennis van zaken en financiële middelen. Wij staan samen met ZonMw heel erg open voor samenwerking met alle partijen. Dat zal deze innovatie kracht bijzetten.”
Achtergrond en aanleiding onderzoek
Prof. dr. Rudi Westendorp richtte in 2008 de Leyden Academy op, een kennis- en opleidingsinstituut op gebied van veroudering en vitaliteit. Leyden Academy biedt masteropleidingen voor studenten geneeskunde en cursorisch onderwijs aan bestuursleden en directeuren van zorgorganisaties. Vanuit zijn ervaring als internist en visie als hoogleraar ouderengeneeskunde constateerde Westendorp een spagaat tussen de dagelijkse praktijk en de wijze waarop nieuwe professionals worden opgeleid: met nadruk op enkelvoudige ziekte bij patiënten van jonge en middelbare leeftijd. “Dat staat op gespannen voet met de werkelijkheid waarbij de helft van het budget in de gezondheidszorg opgaat aan mensen van 65 en ouder. Het leek ons als dokters de juiste tijd om de thermometer te hanteren en de stand van het medisch onderwijs in Nederland op te nemen. Op hetzelfde moment heeft mijn collega prof. dr. Marieke Schuurmans een inventarisatie verricht naar de stand van het onderwijs over ouderen binnen de verpleegkundigen opleidingen. Dat hebben wij beiden gedaan met ondersteuning van ZonMw, alles binnen het kader van het Nationaal Programma Ouderenzorg.”
Bijgevoegd treft u de presentaties en onderzoeken van de medische curricula en verpleegkundige opleidingen.