Oudere mensen zo lang mogelijk zelfstandig thuis laten wonen. Verblijf in het ziekenhuis voorkomen of tot een minimum beperken. Vooral kijken naar wat mensen nog wél kunnen en wat zij belangrijk vinden in het leven. Met een duidelijke regierol voor de gemeente. Deze uitgangspunten voor de huidige transitie in de Nederlandse ouderenzorg zijn in Denemarken reeds gemeengoed, zo bleek tijdens de studiereis die de deelnemers aan de executive leergang Veroudering en Gezondheidszorg in juni 2015 maakten.
Trots op je vak
Uit de tientallen presentaties, rondleidingen en site visits die de deelnemers aan de studiereis bijwoonden in de regio’s Zuid-Denemarken en Midden-Jutland, zijn enkele duidelijke patronen te destilleren. Allereerst sprong de trots en bevlogenheid in het oog waarmee de Deense sprekers – op een enkele uitzondering na allemaal vrouwen – vertelden over hun vak en manier van werken. Werken met ‘hart, hoofd en wilskracht’ is het motto van de ziekenhuizen in Midtjylland en dit mantra lijkt tot in alle Deense zorg- en welzijnsinstellingen doorgedrongen, zowel op leidinggevend als uitvoerend niveau.
Wat kunt u nog zelf?
Mensen niet alles uit handen nemen, maar stimuleren om zelf actief te blijven: die mindset wordt in Denemarken breed gedeeld. Zo bezocht de groep een revalidatie- en verpleeginstelling waar ouderen 24/7 werken aan hun herstel: de revalidatie is niet “straks om 11.00 uur bij de fysio” maar begint al bij het uit bed komen en naar het toilet gaan. Een persoonlijk doel – terug naar huis om voor je kat te zorgen, weer een biertje kunnen drinken in je stamkroeg – wordt teruggebracht naar kleine stapjes die de betrokkene motiveren. Ook de dagopvang voor thuiswonende mensen met dementie die in Odense werd bezocht, is sterk gericht op fysieke beweging – samen wandelen, gymnastiek – en het activeren van alle zintuigen: bloemen ruiken in de tuin, koken, handmassages.
Inzet op zorginnovatie
In Denemarken wordt het ziekenhuis gezien als een ongezonde omgeving voor ouderen en alles is er dan ook op gericht om de patiënt zo snel mogelijk te ontslaan zodat deze thuis of in een revalidatiecentrum verder kan herstellen. De gemiddelde ligtijd van 3,6 dagen in Odense University Hospital wordt volgens medisch directeur Peder Jest de komende jaren nog verder teruggebracht. Dit betekent wel extra druk op de thuiszorg en een groeiende behoefte aan innovatieve zorgoplossingen. De deelnemers aan de studiereis bezochten in dit kader onder meer Welfare Tech, een cluster van Deense high tech ondernemingen, gemeenten, ziekenhuizen en universiteiten die samen werken aan vernieuwende oplossingen op het gebied van onder meer telemedicine en robotica. Innovaties worden getest in laboratoria waarin zorgomgevingen tot in detail zijn nagebootst. Denemarken investeert hier stevig in, om de eigen gezondheidszorg verder te verbeteren maar ook met het oogmerk om deze kennis en producten op termijn te exporteren.
Alles onder één dak bij de gemeente
In Denemarken is vrijwel de gehele zorgketen ondergebracht bij de gemeente: preventie, thuiszorg, verpleegzorg, revalidatie. Alleen de ziekenhuizen vallen onder de verantwoordelijkheid van de regio’s (provincies) en ook huisartsen worden als private ondernemingen door de regio’s gefinancierd. In de gemeente Viborg maakten de deelnemers aan de executive leergang een rondgang langs een breed scala aan zorginstellingen waarbij de indruk ontstond dat het samenbrengen van zorgfuncties onder één dak bij de gemeente zorgt voor meer efficiëntie en korte lijnen tussen de verschillende schakels, die immers allen collega’s zijn en dezelfde systemen gebruiken.
Weerstand overwonnen
De studiereis gaf een breed en boeiend beeld van een zorgstelstel dat op veel vlakken het ideaalplaatje benadert dat men in Nederland voor ogen heeft. Ook in Denemarken heeft men de afgelopen jaren weerstand moeten overwinnen en hebben ouderen, hun familieleden en zorgprofessionals bijvoorbeeld moeten wennen aan een andere manier van werken: minder uit handen nemen en meer aan de mensen zelf toevertrouwen. Zoals een verpleegkundige in Fredericia zei: “Rehabilitation is more respectful than taking over.” Het is mooi te zien hoe de nieuwe werkwijze inmiddels breed geïnternaliseerd lijkt en in alle bezoeken en presentaties weerklonk.
In januari 2018 gaat weer een nieuwe editie van start van de executive leergang Veroudering en Gezondheidszorg. Meer informatie over het programma en inschrijving vindt u hier.