Op donderdag 11 november 2021 sprak collega David van Bodegom in het Academiegebouw van Universiteit Leiden zijn oratie uit als bijzonder hoogleraar ‘Vitaliteit in een verouderende populatie’ aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). In zijn oratie dook arts en historicus Van Bodegom in de geschiedenis om duidelijk te maken hoe we de huidige epidemie van ‘ouderdomsziekten’ als diabetes type 2 en hart- en vaatziekten een halt toe kunnen roepen. Zo verwees hij onder meer naar de Griekse mythologie, bracht hij 19e-eeuwse ‘hygiënisten’ als Samuel Sarphati en Thomas Allinson in herinnering en citeerde hij beroemdheden als toneelschrijver George Bernard Shaw en Pippi Langkous.
Populatie behandelen
De kersverse hoogleraar sprak eerst over de manier waarop wij verouderen en de grote gezondheidswinst die er voor ouderen nog te realiseren is. Vervolgens maakte hij duidelijk dat we de huidige epidemie van ouderdomsziekten te lijf moeten gaan op het niveau van de populatie in plaats van het individu. “Als de helft van de bevolking overgewicht heeft moeten we niet in elk individu zoeken naar de oorzaak, maar op zoek naar de oorzaak in onze gedeelde omgeving. We leven in een populatie waar een nieuw normaal geldt. Het nieuwe normaal is inactief, heeft overgewicht, een hoog risico op diabetes, hart- en vaatziekten en tal van andere ouderdomskwalen. Een individuele methode voor mensen met een hoog risico is niet de oplossing. We are all at risk. We zullen moeten leren en onderzoeken hoe je een populatie moet behandelen.”
Spelen en uitproberen
Ten slotte betoogde Van Bodegom dat vitaliteit méér is dan gezondheid en hoe peer coaching, spel en spelen daaraan kunnen bijdragen. “Om beter te worden in het voorkomen van ziekte en het bevorderen van gezondheid en vitaliteit in een verouderende populatie, moeten we op kleine schaal in kleine proeftuinen in het veld, in de populatie, nieuwe dingen uitproberen.” Hij noemde hierbij voorbeelden zoals de Vitality Club waar oudere wijkgenoten samen sporten in de buitenlucht, leefstijlprogramma Bij de Kwekerij waar mensen met diabetes type 2 samen bewegen en leren koken, en een nieuw project waarin samen met Buurtzorg wordt onderzocht hoe preventie in de thuiszorg mensen langer vitaal kan houden.
Vitale lange levens
Van Bodegom sloot positief af: “Een verouderende populatie is geen probleem waarvoor een oplossing hoeft te worden gezocht; het is een succes dat zovelen van ons zulke lange levens kunnen leiden. Ik spreek de hoop en ambitie uit dat ik met deze leerstoel een bijdrage kan leveren om meer mensen kansen te geven deze lange levens op een gezonde, gelukkige en vitale manier te kunnen invullen.”
U kunt de oratie ‘Vitaliteit in een verouderende populatie’ van prof. dr. David van Bodegom hier in zijn geheel teruglezen of bekijk de videoregistratie op YouTube (38 min.).
