Onder de noemer ‘Samen werken aan liefdevolle zorg’ hebben Leyden Academy en zorgorganisatie Topaz, locatie Zuydtwijck gezamenlijk onderzoek gedaan in de ‘driehoek’ tussen bewoners, hun naasten en zorgmedewerkers. Dit werd gedaan vanuit de vraag: Hoe kunnen medewerkers en naasten samenwerken aan liefdevolle zorg voor de bewoner? Het doel was om de onderlinge wisselwerking en interactie beter te begrijpen en zo de kwaliteit van zorg te kunnen verbeteren. Bovendien dragen een fijne samenwerking en goede afspraken met naasten bij aan het werkplezier van de zorgmedewerkers zelf.
De rollen in de driehoek
Medewerkers
Medewerkers zien zichzelf als zorgverlener en als hoofdverantwoordelijke voor het welzijn van de bewoner. Ze willen bewoners beschermen. Hierbij komen de waarden zorgzaamheid, verantwoordelijkheid en expertise sterk naar voren. Bewoners zien zij als afhankelijk van zorg (van medewerkers). Naasten zien zij als mensen die de (intensieve) zorg voor hun dierbare moet loslaten, die het degeneratieve dementieproces niet volledig begrijpen en die vooral een bijdrage moeten leveren aan het welzijn van de bewoner. Medewerkers willen naasten ontlasten en geruststellen. Klik hier voor de ervaring en ontwikkeling van Topaz-medewerker Roelien.
Bewoners
Bewoners zien zichzelf als zorgontvanger, waarbij de waarden dankbaarheid, bescheidenheid en autoriteit sterk naar voren komen. Zij zien medewerkers als zorgverleners en zien naasten als belangrijke relaties in hun leven. Bewoners willen medewerkers en naasten niet belasten, en nemen in de driehoeksrelatie een afhankelijke rol in.
Naasten
Naasten zien zichzelf als belangrijke relatie van de bewoner en als expert op het gebied van de bewoner als persoon en daarmee wat goede zorg voor diegene inhoudt. Hierbij zijn verbinding, verantwoordelijkheid en waardigheid belangrijke waarden. Naasten nemen in hun relatie met medewerkers vaak de rol van belangenbehartiger van de bewoner op zich omdat bewoners vanwege ziekte vaak minder makkelijk kunnen aangeven wat zij willen.
Opgeleverde inzichten
Belangrijke thema’s
Gedurende het onderzoek werd duidelijk dat de medewerkers, naasten en bewoners moeilijkheden in de samenwerkingsrelatie ervaren rondom de thema’s zeggenschap, vertrouwen en erkenning. Wie neemt in het verpleeghuis de beslissingen rondom de zorg voor een bewoner? In hoeverre ervaren medewerkers, naasten en bewoners ervaren dat hun stem wordt gehoord? Vertrouwen in elkaar dat je samen werkt aan goede zorg voor de bewoner is van groot belang. Bij het thema erkenning gaat het over elkaars identiteit en de rol die medewerkers en naasten willen spelen in de zorg voor de bewoner.
Bouwstenen
Op basis van de output van verschillende interviews, focusgroepen, co-creatiesessies en sessies met de klankbord- en stuurgroep zijn onderstaande vijf bouwstenen ontwikkeld, die een betere samenwerkingsrelaties in de driehoek bevorderen:
- Zeggenschap van de bewoner
- Persoonlijk contact tussen medewerkers en naasten
- Informatie over het reilen en zeilen bij de zorglocatie (voor naasten, maar ook voor medewerkers onderling: Wie doet eigenlijk wat? Wat mag ik wel en niet?)
- Een welkom gevoel voor naasten
- Vaardigheden van en mogelijkheden voor medewerkers voor samenwerking in de driehoek
Praktische suggesties
Ook zijn er enkele praktische suggesties die meteen toepasbaar zijn.
- Bijeenkomsten organiseren voor medewerkers onderling, naasten onderling, en medewerkers en naasten samen, met als doel te verbinden en te reflecteren.
- Initiatieven van medewerkers stimuleren.
- Inhuizingsprocedure anders vormgeven of beter naleven, meer gericht op de bewoner en eventueel extra gesprekken inplannen met naasten over hun rol.
- Een nieuwsbrief voor medewerkers, naasten en vrijwilligers draagt bij aan meer informatievoorziening en betrokkenheid.
- Duidelijkere functieomschrijvingen, waarbij de rollen en verantwoordelijkheden rondom samenwerking met naasten ook aan bod komen.
En nu?
Dit project is met veel enthousiasme uitgevoerd op de Topaz-locatie Zuydtwijck en wordt daar momenteel geborgd. De samenwerkingen en relaties tussen bewoners, naasten en zorgmedewerkers op Zuydtwijck zijn significant verbeterd. Het voornemen is om het project uit te breiden naar andere locaties van Topaz.
Het onderzoek ‘Samen werken aan liefdevolle zorg’ wordt mede mogelijk gemaakt door het Zorgondersteuningsfonds. Binnen het onderzoek wordt samengewerkt met het CIV Welzijn & Zorg en Radicale Vernieuwing Waarde-vol Onderwijs, om te zorgen dat de geleerde lessen ook hun weg vinden naar het onderwijs van toekomstige zorgmedewerkers.