Naar verwachting zullen er in 2025 twee miljard mensen van 65 jaar en ouder zijn. Dit biedt zowel kansen als uitdagingen voor de samenleving. International Longevity Centre (ILC) Global Alliance zet zich al dertig jaar in om de kwaliteit van leven en het welbevinden van ouderen overal ter wereld te verbeteren. Dat is hard nodig want eenzaamheid, armoede en achterstelling van oudere mensen komen nog veel voor. Zeker nu met de COVID19-pandemie, die ouderen direct raakt in hun kwaliteit van leven. Dit was dan ook de aanleiding voor het internationale webinar A caring world – responding to the impact of the coronavirus on long-term care op 18 juni jl. Sprekers kwamen uit de deelnemende ILC-landen Argentinië, Australië, Canada, Dominicaanse Republiek, Engeland, Frankrijk, Nederland, Singapore, Tsjechië en Zuid-Afrika.
Singapore voorbereid door SARS
Naast het delen van feitelijke gegevens over de aantallen besmettingen en de oversterfte onder ouderen, stonden de diverse sprekers stil bij het overheidsbeleid in hun landen. ILC Singapore gaf aan dat er veel geleerd was van de SARS-epidemie in 2003. Sindsdien zijn er crisisplannen, speciale klinieken en trainingen ontwikkeld zodat overheid en samenleving veel beter op de pandemie waren voorbereid. Tot op heden zijn er in Singapore slechts 24 doden te betreuren, waarvan twintig ouderen. Stringent testbeleid, social distancing en het goed informeren van de bevolking worden gezien als belangrijke succesfactoren.
Schrijnende gevallen in Canada
Brazilië en de Verenigde Staten worden vaak genoemd als landen waar de overheid het probleem niet adequaat adresseert, met hoge sterfte tot gevolg. Maar ook Canada lijkt in dit rijtje te passen. Dit zeer welvarende land meldt schrijnende gevallen: vooral in de provincies Ontario en Quebec werden veel ouderen aan hun lot overgelaten, bleken mensen ondervoed en vond er psychische mishandeling plaats. Het leger moest eraan te pas komen om bewoners te verzorgen. Inmiddels is bij de Verenigde Naties aandacht gevraagd voor de (schending van) mensenrechten van ouderen in Canada.
Aloude problemen in de ouderenzorg
Alle sprekers constateren dat de problemen waar de ouderenzorg nu mee te maken heeft, zoals tekorten aan beschermende materialen, testen en goed opgeleid zorgpersoneel, een manifestatie zijn van aloude problemen in de ouderenzorg. Overal ter wereld kampen verpleeghuizen met personeelstekorten. De zorg voor oudere mensen en het gebrek aan aandacht hiervoor, weerspiegelt onze prioriteiten en waarden. Kennelijk vinden we ziekenhuiszorg en hightech geneeskundige behandelingen belangrijker dan de liefdevolle verzorging van oudere mensen. In alle landen is er veel oversterfte in de verpleeghuizen en het wordt als schrijnend ervaren dat er veel mensen met dementie zijn overleden.
Leeftijdsdiscriminatie
Ieder ILC-land geeft voorbeelden van waar de mensenrechten van oudere mensen zijn geschonden. Deze schendingen en ongelijkheden worden gerelateerd aan leeftijdsdiscriminatie. Ageism, een begrip gemunt door David Butler die de ILC Global Alliance oprichtte, lijkt nog steeds aan de orde van de dag. De sprekers dringen daarom aan op een diepere analyse van dit thema en op het agenderen van de mensenrechten van ouderen. Er is grote zorg dat het publieke vertrouwen in de verpleeghuissector afneemt. Er worden tijdens deze coronacrisis al ouderen uit verpleeghuizen gehaald om ze thuis te verzorgen. Hoe zal dat gaan als de crisis voorbij is? Wat betekent dit voor de mantelzorgers? En wat is het risico van deze ontwikkeling op langere termijn?
Intergenerationele solidariteit
Het goede nieuws vanuit de diverse sprekers in de webinar is dat er opnieuw een soort activisme waarneembaar is. We zien dit ook in Nederland, waar de ouderenbonden de stereotyperende beeldvorming over ouderen op de agenda zetten. In diverse landen wordt gesignaleerd hoe veerkrachtig ouderen met de crisis omgaan. Ze plaatsen de crisis in perspectief, doseren het nieuws en worden sneller digitaal vaardig. Zelfs mensen met dementie lijken heel adaptief, bijvoorbeeld in het omgaan met mondkapjes. Dit corrigeert het stereotype beeld van de passieve, starre oudere. In Tsjechië kwamen studenten in actie door massaal mondkapjes te naaien en uit te delen. Dit activisme vanuit intergenerationele solidariteit is een verworvenheid die we moeten koesteren. De strijd voor de mensenrechten van ouderen zou een wereldwijde beweging kunnen worden.
Sociale isolatie en kwaliteit van leven
Ieder ILC-land meldt een toename van eenzaamheid en sociaal isolement onder ouderen als gevolg van het afstand houden. Het zal een grote uitdaging worden om een goede balans te vinden tussen sociale isolatie ter bescherming van mensen en het indammen van de pandemie enerzijds, en het behoud van kwaliteit van leven en welbevinden van ouderen anderzijds. Laten we goede voorbeelden hiervan uit de verschillende landen voor het voetlicht brengen en hier lering uit trekken.
Van regels naar relaties
Sommige overheden hebben in reactie op de crisis het voortouw genomen om te komen tot hervormingen in de langdurige zorg, zoals in Frankrijk. Verder heeft de Engelse overheid 600 miljoen pond beschikbaar gesteld voor de thuiszorg voor ouderen. Deelnemers menen dat hervormingen en het beter voorbereid zijn op een volgende crisis verder zouden moeten gaan dan het trainen van personeel in infectiebeheersing. Het gaat om het hebben van voldoende gekwalificeerd personeel, om een stabiele en veerkrachtige personeelsbezetting zodat het publieke vertrouwen in de sector weer toeneemt. Namens ILC Nederland voegde prof. dr. Tineke Abma hier het volgende aan toe: “Laten we onze focus weer verleggen van regels en beperkingen naar relaties en persoonsgerichte zorg.”
U kunt de ILC Global Alliance webinar ‘A caring world – responding to the impact of the coronavirus on long-term care’ hier terugkijken.
Lees hier het manifest van ILC Global Alliance (mei 2020) met betrekking tot de positie en mensenrechten van oudere mensen gedurende de COVID19-pandemie.