Er moet veel meer aandacht komen voor de positieve effecten van het gebruik van kunst in de gezondheidszorg. Kunst zorgt ervoor dat mensen zich beter voelen en helpt ze om beter met hun ziekte om te gaan. Ook in het sociale domein en preventie en bij het verkorten van ziekenhuisopnames kan kunst veel betekenen. Dat stelt Tineke Abma in een interview met Zorgvisie op 13 februari 2024.
Meer dan tweehonderd onderzoekers, bestuurders, beleidsmakers, zorgmedewerkers, kunstenaars, docenten, ervaringsdeskundigen en andere belanghebbenden hebben meegewerkt aan een breed onderzoek van Arts in Health Nederland. Gezamenlijk schetsen zij hoe kunst kan bijdragen aan de transitie in de gezondheidszorg, welke geweldige en bewezen succesvolle initiatieven er al bestaan en hoe het veld verder kan worden versterkt. In de week van 13-16 februari vond de lancering van de Whitepaper Arts in Health, Een Nationale Agenda plaats.
Bewezen effect nog veel te weinig ingezet
Arts in Health Nederland heeft een whitepaper opgesteld die aantoont dat kunst een waardevolle rol speelt in het humaniseren en toekomstbestendig maken van de gezondheidszorg. Onderzoek wijst uit dat activiteiten zoals het zingen in een koor of een bezoek aan musea niet alleen plezierig en inspirerend zijn, maar ook aantoonbare voordelen hebben voor de gezondheid. Ondanks deze bevindingen wordt kunst nog steeds veel te weinig ingezet in onze gezondheidszorg. Arts in Health Nederland pleit voor het integreren van kunst en creativiteit in zorginstellingen en gemeenschappen ter bevordering van gezondheid en welzijn. Kunst geeft ruimte aan het menselijke: als je creatief bezig bent ligt de focus niet langer op ziek zijn, maar op wat je nog wel kan. Niet dat kunst mensen direct geneest, maar kunst moedigt individuen aan om op een andere manier met hun ziekten om te gaan, zorgt voor een gevoel van comfort en helpt ook bij het verminderen van gevoelens van eenzaamheid en vervreemding. Kunst kan daarnaast ook een rol spelen bij preventie door het vergroten van welzijn en het versterken van sociale verbinding in gemeenschappen.
“Ik zie het bij mijn vader. Hij heeft het etiket Alzheimer. Het gaat alleen nog maar over wat hij niet meer kan, zoals koffie zetten. Je kunt je voorstellen wat voor effect dat heeft op zijn eigenwaarde. Maar sinds een tijdje zingt hij elke donderdagavond in Santykoor de Freulesjongers. Hij vergeet veel maar die afspraak vergeet hij niet. Hij wil dat gewoon niet missen. Hij zegt dat hij er vrienden heeft. En het helpt mijn moeder dat hij vrolijk is, dat hij verhalen vertelt. Ze voelen zich minder eenzaam.” – Tineke Abma, hoogleraar Ouderparticipatie
Tijd voor actie
Er zijn al prachtige initiatieven en programma’s in Nederland die kunst inzetten als zorg, maar het veld is veel te gefragmenteerd. De whitepaper is een intersectorale verkenning van Arts in Health in Nederland en dient als een oproep tot actie en bevat een agenda en doelen voor de komende tien jaar. De initiatiefnemers benadrukken de noodzaak om het veld te versterken door de krachten te bundelen en een gezamenlijke visie te ontwikkelen voor onderzoek, onderwijs en praktijk.
Care Through Creativity
Op 13 februari werd de whitepaper overhandigd aan Barbara Goezinne, directeur-generaal Curatieve Zorg op het ministerie van VWS, en Christianne Matthijssen, directeur Erfgoed en Kunsten bij het ministerie van OCW.
Op 15 februari werd de whitepaper in een preview in Den Haag gepresenteerd met onder andere Jet Bussemaker, voorzitter Raad voor Volksgezondheid & Samenleving, Christopher Bailey, Arts in Health Lead voor de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en voor de Tweede Kamerleden en de ambtenaren van de ministeries VWS en OCW.
Op 16 februari vond het evenement Care Through Creativity plaats in het Grand Theater in Groningen, waar de whitepaper officieel werd overhandigd aan Tjeerd Dekken, gedeputeerde Staten provincie Groningen voor kunst en cultuur alsook gezondheid, welzijn en zorg. Tijdens het programma werden Nederlandse praktijk- en onderzoeksvoorbeelden van kunst als zorg belicht en waren er bijdragen van Christopher Bailey en Kornelia Kiss.
Stuurgroep
De whitepaper stuurgroep en auteurs: prof. dr. Tineke A. Abma, Barbara Groot, Johan Kolsteeg, Kirsten Krans, Ferdinand Lewis, Marlies Tal, Hanneke van der Wal- Huisman, prof. dr. Barbara van Leeuwen
Co-auteurs: Jet Bussemaker, Evelyn Finnema, Kornelia Kiss, Josefiene Poll, Désirée te Marvelde, Crétien van Campen, Nina van den Berg, Astrid Weij MA MPA
Partners: Leyden Academy, Vrije Universiteit Amsterdam, LKCA, Aletta Jacobs School of Public Health, UMCG, Rijksuniversiteit Groningen, Nationaal Programma Groningen